لە زنجیرە کۆبوونەوەکانی لە پەراوێزی کۆڕبەندی ئابووریی داڤۆس، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ سەرۆکی ئەرمینیا کۆبووەوە و زه‌مينه‌ى له‌بارى هه‌رێمى کوردستانی بۆ سه‌رمايه‌گوزارى و وه‌به‌رهێنانى ئه‌رمه‌نى تاوتوێكرد.

 

له‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌یاندا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و ئارمێن سەرکیسییان، سەرۆکی ئەرمینیا په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر و به‌غدا و گفتوگۆى چاره‌سه‌رى كێشه‌كانى نێوانيان لەگەڵ دوايين پێشهاته‌كانى ناوچه‌كه‌ و په‌ره‌سه‌ندنى ئاڵۆزييه‌كان و گرنگيى هه‌وڵدان بۆ ئارامكردنه‌وه‌ى دۆخه‌كەیان تاتوێکرد.

 

‌بەپێی راگەیێندراوی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان ده‌رفه‌تى په‌ره‌پێدانى په‌يوه‌نديى دوولايه‌نه‌ و چه‌ند بابه‌تێكى ديكه‌ خرانه‌ به‌ر باس و بيروڕايان له‌باره‌يه‌وه‌ ئاڵوگۆڕ كرا.

 

 

وەزیری دەرەوەی سوێد لە تویتێکدا گوتی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ سەرۆکی هەرێم "گرنگ" بووە و دۆخی ئێستای عێراقیان تاوتوێکردووە. 

 

 

 

خەرجیی گەشتەکەی دۆناڵد ترەمپ بۆ داڤۆس و مانەوەی بۆ ماوەی دوو رۆژ لەو شارۆچکەیە دەگاتە 3.4 ملیۆن دۆلار کە تاوەکو ئێستا لە مێژووی سەرۆکایەتی ئەمریکا بە بەرزترین خەرجی دادەنرێت.

 

دۆناڵد ترەمپ بۆ مانەوەکەی لە داڤۆس، چەند ئۆتۆمبێلێک و چەند ژوورێکی هۆتێلی بەکرێ گرتووە، ئەوەش وایکردووە خەرجییەکەی بگاتە 3.4 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی.

 

ئەو پارەیەی دابینکراوە خەرجییە ئەمنییەکان لە خۆناگرێت، کە خەرجییە ئەمنییەکانی ترەمپ بە بڕی 2.2 ملیار دۆلاری دیکە دەخەمڵێندرێن، واتە پاراستنی دۆناڵد ترەمپ هەر لە واشنتنەوە بۆ فڕۆکەخانەی زیورخ و لەوێشەوە بۆ شارۆچکەی داڤۆس.

 

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بەیانی ئەمڕۆ لە رێگەی چەند هێلیکۆپتەرێکی سەربازییەوە گەیشتە شارۆچکەی داڤۆس. لەوێ گوتارێکی پێشکێشکرد و باسی ژینگە و ئابووری ئەمریکای کرد. 

 

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ئاماژەی بەوە کرد، ئەمریکا سەرکردایەتیی ئابووریی جیهان دەکات و گوتیشی "ئەمریکا گەشەیەکی ئابووریی بەخۆوە بینیوە کە جیهان هەرگیز پێشتر بەخۆیەوە نەیبینیوە، ئەمریکا سەرکەوتنێک بەدەستدەهێنێت کە هەرگیز پێشتر بەدەستینەهێناوە".

 

ترەمپ ئەوەشی خستەڕوو، لە ئیدارەی پێشوو 67 هەزار کارگەیان داخستووە و لەژێر چاودێریی ئەودا 12 هەزار کارگەیان وەگەڕخراونەتەوە یان دروستکردووە و دەڵێت "خەونی ئەمریکییەکان بەشێوەیەکی باشتر و گەورەتر لەپێشوو دەگەڕێتەوە".

 

دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند کە یەک ترلیۆن درەخت دەڕوێنن، گرێتا سەنبێرگ، چالاکی بواری ژینگە لە وەڵامدا رایگەیاند "بەدڵنیاییەوە درەخت رواندن کارێکی باشە، بەڵام بەس نییە".

 

گرێتا سەنبێرگ مندڵێکی سویدییە و چالاکوانە لە بواری ژینگەدا، ئەو دەڵێ، لە کۆڕبەندەکەی ساڵی 2019ی داڤۆسەوە گۆڕانکارییەکی کەم روویداوە "ساڵێک پێش ئێستا هاتم بە ئێوەم گوت کە خانووەکەمان لەسەر ئاگرە (لە مەترسیدایە)".

 

گرێتا سەنبێرگ، چالاکڤانی کەشوهەوا ئەمڕۆ سێشەممە 21-01-2020 لە پانێلێکدا لە کۆڕبەندی داڤۆس ئاماژەی بەوە کرد "خەڵکی ئێستا زۆر هۆشیارن، هەست بەوە دەکرێت کە پرسی ژینگە و کەشوهەوا ئێستا پرسێکی گەرمە، سوپاس بۆ گەنجان کە هۆکاری جوڵاندنین. ئەگەر وەکو قەیرانێکی راستەقینە مامەڵە لەگەڵ ئەم پرسە نەکەین، ناتوانین چارەسەری بکەین".

 

سەنبێرگ گوتیشی "ناتوانم سکاڵا لەوە بکەم کە دەنگم نابیسترێت، من هەموو کاتێک دەنگم بیستراوە، بەڵام زانست لە ناوەندی گفتوگۆکەدا نییە، لەکاتێکدا دەبێت هەبێت".

 

 

سەرۆکی ئەمریکا ئەمڕۆ سێشەممە 21-01-2020 لە داڤۆس بەشداریی کۆڕبەندی ئابووریی جیهان دەکات و لە ئەمریکاش ئەنجوومەنی پیرانی وڵاتەکەی دەستیان بە لێپێچینەوە لە ترەمپ کرد.
 
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ئاماژەی بەوە کرد، ئەمریکا سەرکردایەتیی ئابووری جیهان دەکات و گوتیشی "ئەمریکا گەشەیەکی ئابووریی بەخۆوە بینیوە کە جیهان هەرگیز پێشتر بەخۆیەوە نەیبینیوە، ئەمریکا سەرکەوتنێک بەدەستدەهێنێت کە هەرگیز پێشتر بەدەستینەهێناوە".
 
سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەش کرد، لە دەستبەکاربوونیەوە حەوت ملیۆن هەلی کاریان بەدەستهێناوە و رێککەوتنی بازرگانی گرنگیان ئەنجامداوە.
 
دۆناڵد ترەمپ ئەوەی خستەڕوو، لە ئیدارەی پێشوو 67 هەزار کارگەیان داخستووە و لەژێر چاودێریی ئەودا 12 هەزار کارگەیان وەگەڕخراونەتەوە یان دروستکردووە و دەڵێت "خەونی ئەمریکییەکان بەشێوەیەکی باشتر و گەورەتر لەپێشوو دەگەڕێتەوە".
 
لەبارەی پەیوەندییەکانی ئەمریکا و چین، سەرۆکی ئەمریکا گوتی "لەوانەیە پەیوەندیمان لەگەڵ چین هەرگیز وەکو ئێستا باش نەبووبێت".
 
پەیوەست بە ژینگە و وەک دەستپێشخەرییەک بۆ کۆڕبەندی ئابووریی داڤۆس، ترەمپ رایگەیاند "یەک ملیار درەخت دەچێنین".

 

کلاوس شواب، یەکێک لە دامەزرێنەرانی کۆڕبەندی ئابووریی جیهان لە وتارێکیدا بەبۆنەی دەستپێکردنی کۆڕبەندی داڤۆس رایگەیاند، متمانەی خەڵک لەدەستچووە و بەدبینی لای خەڵک دروستبووە.

 

کلاوس شواب گوتیشی "هەریەک لە ئێمە دەتوانین هاوکار و یارمەتیدەربین لە دروستکردنی جیهانێکی باشتر، ئیدی گرنگ نییە تۆ سیاسی، بازرگان، سەرۆکی رێکخراوێکی ناحکومی، چالاکوان، سەرکردەیەکی کلتووری یاخود گەنجێک بیت".

 

 

سەرۆكی ئينستيتیوتی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست بۆ توێژينەوه، کۆبوونەوەی نێوان دۆناڵد ترەمپ و نێچیرڤان بارزانی لە داڤۆس بە گرنگ دەزانێت و دەڵێ "هەرێمی کوردستانیش پێگەیەکی ستراتیجیی بەهێزی هەیە و لە بەرژەوەندیی ئێمەدایە ئەو دەرفەتانە بقۆزینەوە".

 

د. دلاوەر عەلائەدین، سەرۆكی ئينستيتيوتی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست بۆ توێژينەوه، بەشداریی لە بوڵتەنێکی هەواڵەکانی تۆڕی میدیایی رووداو کرد و لەبارەی تێڕوانینیان بۆ کۆبوونەوەی نێوان دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە داڤۆس، رایگەیاند "ئەو کۆبوونەوەیە لە کات و سات و کەشێکی سیاسی و ئەمنیی وادایە کە گرنگییەکی زۆر تایبەتی هەیە، ئەگەر سەیری بەرژەوەندیی دوولایەنەی هەرێمی کوردستان و ئەمریکا بکەین، دەبینین لە هەردوو روانگەوە لە کات و لە ناوەرۆکەکەشیدا زۆر گرنگە".

 

دلاوەر عەلائەدین دەڵێ "بێگومان سەرۆک ترەمپ لە ماوەی ئەو دوو رۆژە خێرایەی لە داڤۆس دەمێنێت، تەنها دەرفەتی بینینی چەند سەرکردەیەکی بە ژمارە کەمی هەیە، کە زۆربەشیان سەرۆکی دەوڵەتانن، بەڵام لەنێویاندا سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەبینێت، هەرێمێک کە دەوڵەت نییە. ئەمەش دەبێت بە کەم نەزانرێت و زۆر بە جیددی سەیربکرێت، چونکە ئەمریکا لە روانگەی بەرژەوەندیی وڵاتەکەیەوە سەیری هەرێم دەکات و سەرۆکی هەرێمیش وەکو نوێنەری کیانێک ئەو کۆبوونەوەیەی لەگەڵ رێکخستووە، دیارە ئەجێندایەکی تایبەتی هەیە".

 

سەرۆكی ئينستيتيوتی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست بۆ توێژينەوه دەشڵێ "ئەمریکا لەگەڵ سێ دەوڵەتی یەک لەدوای یەکدا کێشەی ئەمنیی هەیە، گرژیی هەیە، پلانی ستراتیجیی هەیە، هەرسێ دەوڵەتیش دراوسێی هەرێمی کوردستانن، هەرێمی کوردستانیش پێگەیەکی ستراتیجیی بەهێزی هەیە لە مامەڵەکردن لەگەڵ هەرسێ دەوڵەتدا، کەواتە ئەمریکا بۆئەوەی لە سووریا مامەڵە بکات و لە بەغدا ئەجێنداکانی بەرەوپێشەوە بچێت و لەگەڵ ئێران سیاسەتەکانی رەسم بکات، پێویستی بەوە دەبێت کە بزانێت ئایا هەرێمی کوردستان لەو چوارچێوەیە چۆن ببینێت؟ ئەمە چ جای تورکیاش".

 

بە بڕوای دلاوەر عەلائەدین، لە دیوی هەرێمیشەوە، وەکو کیانێک و سەرۆکی هەرێمی کوردستانیش وەکو نوێنەری ئەو کیانە لە بەرژەوەندیی کورددایە ئەو دەرفەتانە بقۆزینەوە بۆئەوەی سیاسەتەکانی هەرێمی کوردستان و بەرژەوەندیی هەرێمی کوردستان تێیدا بچێتە پێشەوە.

 

دلاوەر عەلائەدین گوتیشی "ئەوە دەرفەتێکیشە بۆ سەرۆکی هەرێمی کوردستان کە پەیامی هەرێم بگەیێنێت لەوەی لە ئاستی عێراقدا چۆن مامەڵەی لەگەڵ بکرێت و لەگەڵ عێراقدا بە یەک چاو سەیرنەکرێت، چونکە عێراق بڕیارێکی هەڵەی دا کە لە دژی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا بوو، سزایەکان کوردستان نەگرێتەوە. دووەم پەیوەندیی هاوبەشی ئابووری لە بواری وزە و ئەمنی دەبێت حیسابێکی زۆر تایبەتی بۆ بکرێت، بۆ ئەو هاوبەشییەی کە رێی گرتووە لەوەی داعش هەڵسێتەوە و بەرژەوەندیی هەردوولایەن بەرەو پێشەوە بچێت".

 

 

بۆ پاراستنی ئاسایشی کۆڕبەندی ئابووریی جیهانی، رێکاری ئەمنیی تووند لە داڤۆس گیراوەتەبەر و ژمارەیەکی زۆر لە هێزی ئەمنی و پۆلیس لەنزیک شوێنی بەڕێوەچوونی کۆڕبەندەکە بڵاوەیان پێ کراوە، لە چەند شوێنێکیش خاڵی پشکنین دانراون.

 

گرتنەبەری ئەم رێکارە ئەمنییە تووندانە لە داڤۆس لەکاتێکدا کە ئەمڕۆ سێشەممە 21-01-2020 بە بەشداریی دەیان سەرکردە و گەورەبازرگان، لەنێویاندا دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، کۆڕبەندی ئابووریی داڤۆس دەستیپێکرد.

 

بڕیارە کۆڕبەندەکە چوار رۆژ بخایەنێت و تاوەکو 24ی ئەم مانگە بەردەوامبێت.

 

 

 

ناتاشا وانگ موانسا، چالاکڤانی کەشوهەوا لە زامبیاوە بەشداریی لە پانێلێکی کۆڕبەندی داڤۆس کرد و رایگەیاند "نەوەی پێشوو  ئەزموونیان هەیە و ئێمەش وزە و بیرۆکەمان هەیە".

 

چالاکڤانێکی دیکە بەناوی سالڤادۆر گۆمێز کۆلۆن لە پانێلەکەدا بەشداربوو و گوتی "ئێمە لە داهاتوو نین، ئێمە لە ئێستادا دەژین، ئێستاش دەبێت کردارمان هەبێت".

 

گرێتا سەنبێرگ، چالاکڤانی کەشوهەوا لە پانێلەکەدا ئاماژەی بەوە کرد "خەڵکی ئێستا زۆر هۆشیارن، هەست بەوە دەکرێت کە پرسی ژینگە و کەشوهەوا ئێستا پرسێکی گەرمە، سوپاس بۆ گەنجان کە هۆکاری جوڵاندنین. ئەگەر وەکو قەیرانێکی راستەقینە مامەڵە لەگەڵ ئەم پرسە نەکەین، ناتوانین چارەسەری بکەین".

 

سەنبێرگ گوتیشی "ناتوانم سکاڵا لەوە بکەم کە دەنگم نابیسترێت، من هەموو کاتێک دەنگم بیستراوە، بەڵام زانست لە ناوەندی گفتوگۆکەدا نییە، لەکاتێکدا دەبێت هەبێت".

 

هاوکات ئۆتۆم پیلتەر، چالاکڤانی کەنەدی لە پانێلەکەدا باسی لەوە کرد "خەڵاتەکانی ئێوەم ناوێت، خەڵاتم بکەن بە ئەنجامدانی ئەو گۆڕانکارییانەی دەمەوێت بیانبینم".

 

 

 

لە کۆڕبەندی ئابووریی جیهان لە داڤۆس، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا و ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سکرتێری گشتیی رێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان و ژماره‌یەك له‌ سه‌ركرده‌ی دیکە و وه‌زيری وڵاتان كۆده‌بێته‌وه‌. 

 

فەلاح مستەفا، راوێژکاری سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێت، سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی گرنگییەکی تایبەتی هەیە و پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرفراوانتر دەکات. 

 

نێچیرڤان بارزانی لە ساڵانی رابردووشدا لە داڤۆس چاوی بە سەرکردەکانی جیهان کەوتووە، بەڵام وەکو سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەمە یەکەمجارە لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا چاویان بەیەکدی دەکەوێت.

 

نێچیرڤان بارزانی لە ماوەی شەش مانگی رابردووی سەرۆکایەتییکردنی هەرێمی کوردستاندا لەگەڵ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌رۆكی توركیا و ئێمانوێل ماكرۆن، سه‌رۆكی فه‌ره‌نساش کۆبووەتەوە. 

 

فەلاح مستەفا دەڵێت، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بانگهێشتی کۆشکی سپیش کراوە و لە داهاتوودا دەچێتە واشنتن و لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئەمریکا کۆدەبێتەوە. 

 

نێچیرڤان بارزانی لە ساڵی 2018 یشدا وەک سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لە کۆڕبەندیی جیهانیی داڤۆس بەشداریکرد و لەگەڵ سەرکردە و وەزیرانی دەرەوە و بەرگریی وڵاتان کۆبووەوە. 

 

لە کۆڕبەندی داڤۆسی 2020دا 677 سەرکردە و بەرپرسی باڵای جیهان بەشداردەبن، 175 پانێڵ و گفتوگۆی تایبەت لەسەر حەوت بواری سەرەکی بەڕێوەدەچن.

 

ئەمساڵ 50 ساڵ بەسەر بەڕێوەچوونی کۆڕبەندی ئابووریی جیهان لە داڤۆس تێدەپەڕێت. چاوەڕوان دەکرێ نزیکەی سێ هەزار کەس لە 118 وڵاتەوە بۆ بەشداریکردن لە کۆڕبەندی ئابووریی جیهان بگەنە شاری داڤۆس. 

 

لە ماوەی 50 ساڵی دامەزراندنیدا کۆڕبەندی ئابووریی جیهان گۆڕانکاریی زۆری بەسەردا هاتووە؛ کۆڕبەندەکە لەو ماوەیەدا لە کۆبوونەوەی نێوان بەڕێوەبەری کۆمپانیا گەورەکانی جیهان گۆڕدراوە بۆ گەورەترین کۆبوونەوەی کەسایەتییە سیاسی و کاریگەرەکانی جیهان.

 

دامەزرێنەری کۆڕبەندی ئابووریی جیهان لەوبارەیەوە دەڵێت "هەستێکی نامۆیە، دەبینیت ئەو هەموو کەسایەتییە بەشدارە و بەردەوام هەوڵدەدەیت لەپێش ئەو شتانە بیت کە روودەدەن. لەم رووەوە پێموایە ئەو 50 ساڵە زۆر بە خێرایی تێپەڕیوە؛ کاتێکیش سەیری دواوە دەکەم هەست بەوە دەکەم کە لە ماوەی 50 ساڵدا چەندە جیهان گۆڕانکاریی خێرای بەخۆوە بینیوە و چۆن خۆمان لەگەڵ ئەم گۆڕانکارییانە گونجاندووە".

 

 

کۆڕبەندی ئابووریی جیهان سەرەتا لەژێر ناوی "کۆڕبەندی بەڕێوەبردنی ئەوروپا" لە ساڵی 1971 دامەزرا، پاشان لە ساڵی 1987 ناوەکەی گۆڕدرا بۆ "کۆڕبەندی ئابووریی جیهان". کۆڕبەندی ئابووریی داڤۆس لە 50 ساڵی تەمەنیدا لە سەکۆیەکەوە بۆ دەوڵەمەندەکانی جیهان گۆڕدرا بۆ پلاتفۆرمێک بۆ دانووستاندنە گرینگەکانی نێوان وڵاتان.

 

لە ساڵی 1994دا شیمۆن پێرێز، وەزیری دەرەوەی ئەوکاتی ئیسرایل لەگەڵ یاسر عەرەفات، سەرۆکی پێشووی فەڵەستین لە پەراوێزی کۆڕبەندی ئابووریی جیهان گەیشتنە رێککەوتنی ئاشتی. پێشتر لە ساڵی 1988یشدا سەرۆکوەزیرانی یۆنان و تورکیا هەر لە پەراوێزی ئەم کۆڕبەندە کێشەکانی نێوانیان چارەسەرکرد.