کێشە هەناوییەکانی بەرەی "ئۆپۆزیسیۆن" لە هەرێمی کوردستان دا

سرووشتی دەسەڵات و پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی کوردستان دا دابڕاو نییە لە بارودۆخی ناهەمواری ئۆپۆزیسیۆن بەگشتی لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دا. بێجگە لەوەش باسکردنی ئۆپۆزیسیۆنی پەرلەمانی وەک بەشێک لە پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی کوردستان دا تەمەنێکی کورتی هەیە و دەگەڕێتەوە بۆ دەرکەوتنی بزووتنەوەی گۆڕان لە ساڵی 2009. لە دوای شکستهێنانی بزووتنەوەی گۆڕان وەک ئۆپۆزیسیۆنێک کە بتوانێت بەردەوامبێ لە پرۆسەی سیاسی دا، گشت لایەنە جێگرەوەکانی دیکە تائێستا نەیانتوانیوە ئەو بۆشاییە سیاسییە پڕبکەنەوە، ئەگەر سەیری گوتاری لایەنەکان، جگە لە پارتی و یەکێتی بکەین لەم هەڵبژاردنەدا، دەتوانین پەنجە بخەینە سەر بەشێک لەو کێشانە. 

 

یەکەم: ئەگەر دیقەت بدەیە لێدوان و دیدگای بەشێک لە لایەنە سیاسییەکان و دەستەبژێری سیاسی لە هەرێمی کوردستان بەتایبەت لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی، تێدەگەین تێگەیشتنێکی سادە و هەڵەیان هەیە، نەک تەنیا لەبارەی  قەبارە و پێگەی پارتی و یەکێتی، بەڵکو لەبارەی خودی خۆشیان. لە راستی دا ئەنجامەکانی ئەم هەڵبژاردنە هیچ گۆڕانێکی وای بەسەردا نەهاتووە تاوەکو جێگەی سەرسوڕمان بێت، پارتی و یەکێتی چەند خولێکە هەر ئەوە قەبارەکەیان بووە، دوو کورسی کەم یان زیادیان کردووە. ئەوەی جێگەی تێبینی بوو تەنیا دەنگەکانی نەوەی نوێ بوو، کە بەگوێرەی دۆخەکە دەبووایە زیادی نەکردبووایە، ئەمەش لەوانەیە بۆ ئەوە بگەڕێتەوە کە بەشیکی زۆری چاودێران لەبەر گەرمیی کەمپینی یەکێتی و پارتی، چاویان لەسەر نەوەی نوێ نەبوو! کەچی لایەنی ئۆپۆزیسیۆن هەیە پێیوایە لەو هەڵبژاردنە دا 15 کورسی دەهێنا، بەڵام دەنگیان بردراوە بۆ لایەنێکی دیکە! لایەنێکی ئۆپۆزیسیۆن نەبووە بڵێ 'ئێمە راپرسییەکمان کردووە لەسەر ئەو بنەمایە ئەنجامەکان رەتدەکەینەوە.' لەکاتێکدا چەندین راپرسی لەو ماوەیە کراون، هەموویان پێشبینیی زیادبوونی بەشداری سیاسییان کردووە، ئەنجامەکانیش گشتیان لەو ئەنجامانەی ئێستا نزیکبوون. ئەم کورتبینی و نەزانییە سیاسییە، زۆر کێشەیە بۆ ئەو لایەنانەی دەیانەوێت لە ئاییندەدا بەسەر پارتی و یەکێتی دا سەرکەون و یاسا و رێسا بۆ کۆمەڵگەی هەرێمی کوردستان دابنێن و دونیای سیاسیی ئێمە باشتر بکەن، بەجۆرێک ئەگەر لە هیچیش نەزانن، پێیان وایە لە کاری پەرلەمانی دەزانن! 

 

دووەم: کێشەی دووەمی بەرەی ئۆپۆزیسیۆن لە هەرێمی کوردستان دا ئەوەیە؛ فەنتازییایەکیان بۆ لایەنگر و جەماوەری تووڕەبوو و بێ کار دروستکردووە، کە ئەوان تاوەکو پارتی یەکێتی هەبن، ناچنە دەسەڵات. لەبەرئەوەی زۆربەی لایەنە ئۆپۆزیسیۆنەکانی هەرێمی کوردستان ناوێرن لە پارتی و یەکێتی و حکومەت نزیک بببنەوە، نەوەک سیحری ئۆپۆزیسیۆنبوونیان بەتاڵ ببێتەوە، ئەمەش لە راستی دا کێشەیەکی جەوهەرییە، ئۆپۆزیسیۆن ئەگەر نەتوانێت بچێتە دەسەڵات و حکومەتەوە، ئیتر خەڵک هیوای بە گۆڕینی دەسەڵات و حوکمڕانییەکی باشتر چی بێت! ئایا ئەم خەڵکەی کە هیوای لەسەر ئۆپۆزیسیۆن هەڵچنیوە تاوەکو کەی دەتوانێت چاوەڕێی ئۆپۆزیسیۆن بکەن کە بەتەنیا بچنە دەسەڵاتەوە! لە راستی دا ئەمە وادەکات هەرگیز هێزێکی ئۆپۆزیسیۆنی بەهێز دروست نەبێت، بەڵکو لە هەر خولێکی هەڵبژاردن دا چەند هێزێک دەربکەون و دوای یەک، دوو خولی پەرلەمان وەکو بزووتنەوەی گۆڕانیان لێبێت و، ئیتر بەوجۆرە بازنەکە بخولێتەوە. 

 

سێیەم: کێشەیەکی دیکەی بەرەی ئۆپۆزیسیۆن ئەوەیە، روانگەیەکیان دروستکردووە کە هەرچی لەژێر دەستی کورد بێت، واتە لەژێر دەستی حکومەتی هەرێمی کوردستان بێت، ئینجا چ دامەزراوەی یاسایی بێت یان سیاسی و دارایی، ئەوە بەکەڵک نایێت و جێگەی متمانە نین، لەبەرامبەردا حوکمڕانی بەغدایان پێ عادلتر و باشترە ببێتە دادوەر نەوەک حکومەتی هەرێمی کوردستان، کەچی ئەگەر نیازی دەسەڵاتدارییان هەبێت، خۆ ئەم روانگەیە دژی خۆشیانە، بەڵام لەم هەڵبژاردنەدا ئێستا دەڵێن کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراقیش بۆ یەکێتی و پارتی کاری کردووە و دەنگی ئەوانی بردووە. ئەمە لە راستی دا وادەکات خەڵک و لایەنگری خۆشیان چیتر متمانەیان بە هەڵبژاردن و خەباتی مەدەنی نەبێت، تاوەکو ئەو ئاستەی نەچنە سەر سندووقەکانی دەنگدانیش، چونکە ئەوەی دەیڵێن ئەوە دەگەیێنێت هەر هەڵبژاردنێک بکرێت لە کوردستان، سەرئەنجام بۆ پارتی و یەکێتی یەکلابووەتەوە!

 

چوارەم: بەرەی ئۆپۆزیسیۆن لە هەرێمی کوردستان دا بە ئیسلامی و نائیسلامی ئەوەندەی رووی دژایەتی و گوتاری سیاسییان رووی لەخۆیانە، ئەوندە روویان لە دەسەڵات نییە، ئەوان گومانێکی وایان دروستکردووە کە دەسەڵات لە پشت بەشێک لەو لایەنە ئۆپۆزیسیۆنانەیە کە ئێستا هەن. ئەمە وادەکات دەنگدەر و خەڵکی غەیرە پارتی و یەکێتی، سەرگەردان بن و نازانن کێ سەر بە دەسەڵاتە و کێ دژە دەسەڵات، تاوەکو ئەو ئاستەی متمانەیان بە کەس نەبێت، ئەمەش لە راستی دا بواری گۆڕانکاریی دەرکەوتنی لایەنێکی ئۆپۆزیسیۆن کە بتوانێت بەربەست بۆ دەسەڵات دروست بکات، زۆر سەخت دەکات.    

 

پێنجەم: ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی لە هەرێمی کوردستان لە دوای نەمانی نەوشیروان مستەفا، گشتیان بە دەست قەیرانی سەرکردەوە دەناڵێنن، کۆمەڵگەی کوردی سەرکردەیەکی دەوێت تەنیا هەڵقوڵاوی سۆشیال میدیا نەبێت، سەرکردەیەک کە بەشێک بووبێت لە پرۆسەی سیاسی، توانا یان متمانەی ئەوەی هەبێت لای خەڵک کە دەتوانێت ببێتە جێگرەوەی دەسەڵات، ئەم پرسە دیارە پێویستی بە لێکوڵینەوەی زیاترە، بەڵام سەرکردەکانی ئۆپۆزیسیۆن لە راستی دا لای دەنگدەری خۆشیان وەک سەرکردەی کاریگەر و کاریزمایی سەیر ناکرێن، کە بتوانن ببنە جێگرەوەی دەسەڵات و توانای گۆڕینی ئاراستەی حوکمڕانییان هەبێت. 

 

شەشەم: زۆربە یان گشت لایەنە ئۆپۆزیسیۆنەکان خاوەن ئایدۆلۆجیا و پرۆگرامێکی تایبەت بەخۆیان نین بۆ پرسە نیشتمانی و نەتەوەیی و پرسەکانی حوکـمڕانی، بە جۆرێک کە بتوانن لە ئاییندەدا لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بەشەکانی دیکەی کوردستان حیسابیان بۆ بکرێت، هەندێکیان پێیان وابوو هەرێمی کوردستان باشترە وەک پارێزگاکانی دیکەی عێراق مامەڵەی لەگەڵ بکرێت، ئەمە لە راستی دا بۆ زۆر لە دەنگدەران جێگەی مەترسییە، ئەگەر جار جارە دەنگدەر گرنگیشی پێنادات ئەمە زیاتر پەرچەکردارە، نەک حەزی دەنگدەر. 

 

حەوتەم: نەبوونی ئۆرگانی حیزبی و رێکخستنێکی بەهێز، بە جۆرێک ئەگەر فەیسبووک لە زۆربەی لایەنەکانی ئۆپۆزیسیۆن بستێنیتەوە، شوێنێکی دیکەیان نییە بۆ قسەکردن و ناردنی پەیام بۆ خەڵک و لایەنگرانی خۆیان. هەمیشە ناڕەزاییەکانی خەڵک لە سۆشیال میدیا دەکەنە پێوەر بۆ پاڵپشتی لە خۆیان. ئەمە لە راستی دا پێوەرێکی هەڵەیە، بۆ نموونە، من زیاتر لە پێنج هەزار فۆلەوەرم هەیە لە فەیسبووک، بەڵام بە دەگمەن زیاتر لە 100 کەس لایک و کۆمێنتم بۆ دەکەن. 

 

هەشتەم: کۆمەڵێک پرسی دیکە هەن بەتایبەت گۆڕینی رژێمی سیاسی و سیستمی سیاسی، یاخود لادانی دوو حیزبی دەسەڵاتدار، ئەمانە ئێستا پرۆسەی زێدە زەحمەتن، چونکە نەک لایەنە ئۆپۆزیسیۆنەکانی ئێستا بەڵکوو پارتی و یەکێتیش بەو هەموو جوگرافیا و هێزی سەربازی و سامان و پێوەندییە هەرێمیانەی کە هەیانە، ناتوانن یەکتر لە دەسەڵات لابدەن و بەبێ یەکتر حوکمڕانی هەرێمی کوردستان بکەن، بۆیە ئومێدی ئەوەی لایەنێکی ئۆپۆزیسیۆن بتوانێت ئەو فۆرمەی حوکمڕانی بە ئاسانی راماڵێت، پرسێکی ئاسان نییە. ئەوەی لایەنی ئوپۆزیسیۆن لە هەرێمی کوردستان دا دەتوانێت بیکات دوو بواری سەرەکین: یەکەم لە رێگەی بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری سیاسیی تاکی کورد بە ئاراستەی پێویستی چاکسازی لە حوکمڕانی دا. دووەمیش لە رێگەی گوشار خستنەسەر هێزەکانی دەسەڵات بەتایبەتیش لە حکومەت و پەرلەمان دا؛ گۆڕین و لادانی دوو حیزبی دەسەڵاتدار چەند پرسێکی ناوخۆییە ئەوەندەش پرسێکی هەرێمییە، نە ئێران نە تورکیا مەحاڵە رێگە بدەن هێزێکی دیکە بێت تاوەکو دڵنیا نەبن لە ناسنامەی ئەو هێزە، کە رەچاوی بەرژەوەندییەکانیان دەکات یان دەتوانن کاری لەگەڵ بکەن یان نا. ئینجا بێجگە لە ‌هێزی دیکەی وەک ‌هێزە سیاسییە شیعەکانی عێراق کە ئەوانیش بەشێکی دیکەن لەو هاوکێشەیە.