د. کاوە مەحموود، سکرتێری حیزبی شیوعی کوردستان لەبارەی چاکسازییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "من پێموایە چاکسازی لەوە دەستنیشان دەکرێت دەبێت بڵێین قەیرانێکمان هەیە، ئەو قەیرانە تەنیا قەیرانێکی دارایی و رێکخستنی مووچە نییە، بەڵکو قەیرانێکی گشتگیرە. دووەم ئەو قەیرانە کاریگەری لە دۆزی نیشتمانی کوردستانی دەکات."

 

سکرتێری حیزبی شیوعی کوردستان ئاماژە بەوەش دەکات، "چاکسازی واتایەکی وەرگرت، کە چاکسازی مانای ئەوەی کە دەوڵەت واز لە هەموو ئەرکەکانی خۆی بهێنێت، کەرتی گشتی نەمێنێت، سەرکردایەتیی ئابووری بدرێتە کەرتی تایبەت. بەم حاڵەتە ئەقڵیەتی سەنترالیزمی ئەوروپایی شێوازێکی سەپاند لە چاکسازی وەکو بڵێن چاکسازی ئەوەیە."

 

بەشێک لە قسەکانی د. کاوە مەحموود، سکرتێری حیزبی شیوعی کوردستان:

 

چەمکی چاکسازی، چەمکێکی نوێ نییە، هەرچەند باسی چاکسازی دەکرێت لە چوارچێوەی چاکسازی ئابووری یان چاکسازی سیاسی کە لە کۆتایی ساڵەکانی هەشتا باس دەکرێت، بەڵام ئەگەر بگەڕێینەوە پێشتر لەکاتی مارتن لۆسەر باسی چاکسازی ئایینی کراوە، لە کاتی دەوڵەتی عوسمانی باسی چاکسازی کراوە، دواتر باسی چاکسازی ئایینی محەممەد عەبدەو جەمالەدین ئەفغانی کراوە، واتە ئەم چەمکە چەمێکێکی کۆنە.

 

بەڵام ئەم چەمکەی ئێستا بەکاردێت پەیوەندی بە قۆناخێکی مێژووییەوە هەیە، ئەو قۆناخە مێژووییە کۆتایی حەفتاکان و سەرەتای هەشتاکانە. لەوکاتەدا دەبێت تەماشای دۆخی نێودەوڵەتی بکەین، ئەو پێشبڕکێیەی کە هەبوو لەنێوان دوو کەمپ، کەمپی سۆشیالیستی و کەمپی سەرمایەداری. ئەو هەوڵەی کەمی سەرمایەداری دای، توانی سەرکەوتن بەدەست بهێنێت، ئەمەش دوای هەرسهێنانی یەکێتی سۆڤیەت لە سەرەتای نەوەتەکان.

 

چاکسازی واتایەکی وەرگرت، کە چاکسازی مانای ئەوەی کە دەوڵەت واز لە هەموو ئەرکەکانی خۆی بهێنێت، کەرتی گشتی نەمێنێت، سەرکردایەتیی ئابووری بدرێتە کەرتی تایبەت. بەم حاڵەتە ئەقڵیەتی سەنترالیزمی ئەوروپایی شێوازێکی سەپاند لە چاکسازی وەکو بڵێن چاکسازی ئەوەیە. لە کاتێکدا ئەگەر تۆ تەماشای ئەزموونەکان بکەی، سەیر دەکەین چەندین ئەزموون هەیە بۆ چاکسازی. کە هەندێکیان سەرکەوتووە بوونە و هەندێکیان سەرکەوتوو نەبوونە، ئەگەر تەماشای ئەو قۆناخە بکەین، چاکسازی لە چین لە ساڵی 1978وە دەستیپێکرد، بەڵام دەستی پێنەکرد بە یاسا، دەستیپێکرد بە پرۆسەیەکی بەردەوام تاوەکو ئێستا بەردەوامە و دەڵێن ئێمە تاوەکو ساڵی 2035 بەشێک لە هەنگاوی یەکەمی چاکسازی تەواو دەکەین.

 

کۆمەڵێک ئەزموون هەیە لە چاکسازی، بەڵام گرفتی ئێمە چییە کە وەکو ئاستەنگ رووبەڕوومان دەبێتەوە لە کوردستان؟ ئەوەیە کە ئێمە یەک شێوازمان لەبەردەستدایە، ئێمە پێمانوایە هەموو شتێک لە ئیدارەکردنی حوکم، لە چاکسازیکردن و ئەوانە هەر هەمووی دەبێت بگەڕێنەوە بۆ سەنترالیزمی ئەوروپایی ئەو نموونەیەی لە ئەوروپاوە هاتووە، وەکو بڵێی جیهان هەر هەمووی بریتییە لە ئەوروپا، وەکو بڵێی شارستانییەتەکانی دیکە و گەلانی دیکە هیچ ئەزموونێکیان نییە لەوبارەیەوە. ئەمەش یەکێکە لەو گرفتانە.

 

ئەمەش رەنگیداوەتەوە لە کۆمەڵێک شت، لەوانە لە سیاسەتی حکومەت، تەنانەت رەنگدەداتەوە لەو دیدگایەی 2030 کە بڵاوکرایەوە، کە دیسان کۆمەڵێک شت دەهێنێتە پێشەوە کە دووریخستووەتەوە لە گەشەپێدان. باشە ئێمە کاتێک باسی گەشەپێدان دەکرێت سەیر دەکرێت لە دیدگای 2030 بە نموونە باسی دۆخی ئافرەت ناکرێت. لە باسی تەندروستی باسی گەشتیاری پزیشکی دەکرێت، هەموومان دەزانین دۆخی پزیشکی و نەخۆشخانە و تەندروستی لە کوردستان چۆنە.

 

بۆیە پێموایە یەکێک لە گرفتەکانی حکومەت یەکەمیان دەستنیشانکردنی ئەوەی ئایا ئەو چاکسازییە پێویستە یان پێویست نییە. من پێموایە چاکسازی لەوە دەستنیشان دەکرێت دەبێت بڵێین قەیرانێکمان هەیە، ئەو قەیرانە تەنیا قەیرانێکی دارایی و رێکخستنی مووچە نییە، بەڵکو قەیرانێکی گشتگیرە. دووەم ئەو قەیرانە کاریگەری لە دۆزی نیشتمانی کوردستانی دەکات.

 

بۆیە  کە من باسی چاکسازی دەکەم، دەبێت ئەوەم لەبیر بێت کە مەسەلەی کوردستان کە مەسەلەیەکی نیشتمانییە، پەیوەندی بە مەسەلە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکانەوە هەیە لەو حاڵەتە.

 

 

د.عەبدولحەکیم خەسرۆ، سەرۆکی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچوون رایگەیاند، "چاکسازی پرۆسەیەکی گشتگیرە و فراوانترە لە یاسای چاکسازی، ئێمە لە هەموو بوارەکان کارمان لەسەری کردووە.. هەموو ئەو یاسایانەی کە پەیوەندیان بە راژەی گشتی، خزمەتی شارستانی، مووچەی فەرمانبەرانی، مووچەی پێشمەرگە و خانەنشینی، یاسای خانەنشینی پلە باڵاکان و پلە تایبەتەکانەوە هەیە لە 1-7-2020وە هەمووی 100٪ جێبەجێکراوە".

 

لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا د.عەبدولحەکیم خەسرۆ رایگەیاند، "پرسی چاکسازی بۆ پلە بەرزکردنەوە و خانەنشینی و هەموو بوارەکانی دیکە، لە دەرەوەی یاسا بەرکارەکان ناکرێت و لە هێزی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکان، ئەوەی پەیوەستە بە هێزی پێشمەرگە، وەزارەتی پێشمەرگە لە لیواکان و هێزەکانی 70 و 80 پێکدێت. ئەوەی پەیوەستە بە وەزارەتی پێشمەرگە ئەو 14 لیوایەی هەیە هەمووی بەپیێ یاسا بەرکارەکان مامەڵیان لەگەڵ کراوە" هەروەها دەشڵێت، "خانەنشینی وەزارەتی پێشمەرگە هیچ گرفتێکی نییە."

 

لەبارەی چاکسازیی یەکەکانی 70 و 80ـی هێزەکانی پێشمەرگە سەرۆکی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچوون دەڵێت، "بۆ یەکەکانی 70 و 80 لەسەر دوو ئاست کار لەسەر چاکسازی دەکەین، یەکەمیان پرۆژەی چاکسازی هاوپەیمانان و دووەمیان یاسای چاکسازی حکومەتی هەرێمی کوردستان."

 

سەبارەت بە ئەنجامەکانی بایۆمەتری سەرۆکی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواچوون دەڵێت، "لە پرۆسەی بایۆمەتری هەموو هێزەکانی 70 و 80 بایۆمەتریان کردووە، ئەوانەی نەیانکردووە ئێستا بە سەرپەرشتی بەڕێز جێگری سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیران و بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران ئەوەی بایۆمەتری نەکردووە دەبێت بایۆمەتری بکات، بەمە هیچ کەسێکی وەهمی نامێنێت، بەڵام شێوازی پێداچوونەوە بە دۆسیەی ئەو پێشمەرگانە و رێکخستنەوەی خزمەتی پێشمەرگایەتی بۆ ئەوەی بگونجێت لەگەڵ خزمەتی سەربازی."

 

هەروەها د. عەبدولحەکیم خەسرۆ ئاماژە بەوەش دەدات، "ئێستا ئێمە لە قۆناخی کۆتایی دروستکردنی کۆدی بێهاوتاین، کۆدی بێهاوتا هەموو مووچەخۆرێکی هەرێمی کوردستان، ئەوانەی کە فەرمانبەرن و ئەوانەی کە خانەنشینن و ئەوانەشی لە کاروباری کۆمەڵایەتین و هەر کەسێک کە مووچە لە حکومەتی هەرێمی کوردستان وەردەگرێت کۆدێکی تایبەتی خۆی دەبێت، گشت زانیارییەکانی لە چوارچێوەی ئەو کۆدە دەبێت، تەنانەت ئەو کۆدە دەبێتە بنچینەیەک بۆ دروستکردنی ئەژماری بانکی بۆ مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. بەمەش خەڵکی وەهمیمان نامێنێت".

 

 

 

د. عوسمان عەلی، ئەکادیمست و مامۆستای زانکۆ لە دیدارەکەدا لەبارەی ئەو هێرشە مووشەکییانەی دەکرێنە سەر هەولێر و بنکەی هاوپەیمانان، باسی لەوە کرد، دەبێت بزانن هێرشەکان لە کوێوە و لەلایەن کێوە دەکرێن. گوتی "سەرەتا دەبێت بزانین ئەو هێرشانە لەلایەن کێوە کراون؟ ئێمە لە هەرێمی کوردستان زۆربەی وردەکارییەکانی دەزانین، بەڵام ئەوەی کە زۆر گرنگە بیزانین ئەوەیە.. ئێمە دەڵێین میلیشا ئەم کارەی کردووە، بەڵام کام میلیشیا؟"

 

مایکڵ نایت، کە نووسەرێکی ئەمریکییە، چوار مانگ پێش ئێستا توێژینەوەیەکی لەسەر بابەتە ئەنجامداوە و زۆر بە وردی باسی دەکات و دەڵێت، ئەم هێرشە لەلایەن عەسائیبی ئەهلی حەق کراون، هەرچەند ئەوان دەڵێن سەریا ئەولیا دەم، بەڵام کەناڵێک لە تیلگرام هەیە بەناوی سابرین، ئەو کەناڵە لە مانگی 8ی 2020 زۆر بە ئاشکرا دەڵێ ئێمە وەلائمان بۆ خەزعەلی و عەسائیبی ئەهلی حەقە. بێگومان ئێران دەستی راستەوخۆی لەو مووشەکانە هەیە، چونکە فارس نیوز و تەسنیم کە هەردووکیان سەر بە ئاژانسی هەواڵی ئێرانین لەوێوە هەواڵەکەیان گواستەوە و وردەکاری زیاتریان دا.

 

لەبارەی هەنگاوەکانی هەرێمی کوردستانیش بۆ رووبەڕووبوونەوەی، گوتی، "وەکو هەرێمی کوردستان دەبێت ئاگاداربین، ئەمە کوتلەیەکی سیاسییە ناوی عەسائیبی ئەهلی حەق لە پەرلەمانە، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەم شتەی هێشتەوە بۆ لیژنەیەکی لێکۆڵینەوە. لە عێراقدا لەم رۆژانە کە باسی لیژنەی لێکۆڵینەوە دەکرێت، واتە نامانەوێت هیچ بکەین. دەبوو حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دادگەی فیدراڵی سکاڵای تۆمارکردبا، چونکە ئەمە کوتلەیەکی سیاسییە لە پەرلەمان."

 

"لە لایەکی دیکەشەوە دەبێت بزانین بۆچی؟ هۆکار زۆرن، یەکەمیان؛ حەشدی شەعبی بە عەقیدە عەقیدەیەکی رەهایە، دژی دیموکراسیەتە، لە مەترسیدا بۆ ئاسایشی نەتەوەیی عێراق، رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هەرێمی کوردستان هیچ لە نازیەت و فاشیەت کەمتر نییە لە رووی مەترسییەوە."

 

بە بڕوای د. عوسمان عەلی، کۆماری ئیسلامی ئەو قەوارەیەی لە هەرێمی کوردستان هەیە، بە ئیسرائیلی دووەمی دەزانێت. "بۆیە ئەم بابەتە دوور و درێژەی رەهەندی دەرەکی تێدایە، ئیران راستەخۆی دەستی تێدا هەیە."

 

 

 

محەممەد حاجی مەحموود، سکرتێری حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان لە پانێڵەکەدا رایگەیاند، "ئێمە بە درێژایی مێژوو هەمیشە وامان پێشانداوە، کە ئێمە کێشەمان لەگەڵ دەسەڵات و دەسەڵاتدارانی عێراقدا هەیە، خۆمان لەوە لاداوە کە ئێمە کێشەمان لەگەڵ نەتەوە و میللەتەکانی دیکەی عێراق هەبێت، بەڵام بەداخەوە ئێستا کە دەیبینین زۆر لە حیزبە سیاسییەکانی عێراق دەیانەوێت لە کورد نزیک ببنەوە، بەڵام لە ترسی میللەتەکەیان ناوێرن، واتە ئێستا میللەتەکە دژایەتیی ئێمە دەکات". 

 

لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا سکرتێری حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان دەڵێت، "جاران حکومەتی عێراق لە هەولێرەوە پێکدەهێنرا، تاوەکو ئەو رۆژەی عەبادی حکومەتێکی پێکهێنا و ئامادە نەبوو بۆ نیو کاژێر چاوەڕێی هێزە سیاسییەکانی کوردستان بکات کە لە کۆبوونەوەدابوون، واتە لەو رۆژەوە تاوەکو ئێستا کورد هاوبەش نییە لە عێراق. دەبوو لەو کاتەوە کورد هەڵوێستی یەکگرتووی هەبووایە."

 

محەممەد حاجی مەحموود بە ئاماژەدان بە مەترسییەکانی سەر قەوارەی هەرێمی کوردستان رایدەگەیێنێت، "رەنگە هەم لەناوخۆ، هەم لە عێراق و هەمیش لە ناوچەکە ئەو قەوارە سیاسییەی کوردستانیان قبووڵ نەبێت، بەڵام بە شێوەیەک لە شێوەکان بە ئاراستەکردنی دوو مووشەک و سێ مووشەک قەوارەی کوردستان لەنێو ناچێت، رەنگە ئەو هێرشە مووشەکیانە هەندێک مەترسی دروست بکەن لە رووی سایکۆلۆژییەوە لەسەر خەڵکی کوردستان، بەڵام بابەتی میللەتێک نەک لەناو ناچێت، بەڵکو رۆژ بەرۆژ دەبێت بەرەو پێش بڕوات و هەنگاوی گرنگتر بنێت".

 

 

لە پانێڵی یەکەمی دیداری ئاڵنگاری و پێشهاتەکانی بەردەم هەرێمی کوردستان، فەوزی هەریری، سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "کێشەی هەرێمی کوردستان لەگەڵ بەغدا زۆر لە مووچە و بودجە گەورەترە، بێ بوونی رێککەوتنێک لەگەڵ بەغدا، کشانەوەی ئەمریکا مەترسی لەسەر هەرێمی کوردستان دروست دەکات."

 

فەوزی هەریری رایگەیاند، کێشەی مانەوە یان نەمانەوەی هێزە بیانییەکان لە عێراق، ئێستا گرنگترین کێشەیە بۆ لایەنە سیاسییەکانی عێراق نەک بۆ شاندی عێراقی، چونکە شاندی عێراق کۆکن لەسەر پێویستی مانەوەی هێزە بیانییەکان لە عێراق، بەو پێیەی هێزەکانی عێراق توانای ئەوەیان نییە بەرگری لە سەروەری عێراق بکەن ئەگەر داعش دووبارە سەر هەڵبداتەوە، بەڵام لایەنە سیاسییەکانی عێراق، ئەوانەی کە دەستیان دەڕوات لە عێراق فشارێکی جیددی دەکەن بۆ دەرکردنی ئەو هێزانە و بە مەترسی بۆسەر خۆیانی دەزانن بە تایبەتی لە پاش کوشتنی ئەو دوو سەرکردەیەی حەشد و شیعە.

 

بە گوتەی فەوزی هەریری، ئەوەی لەو هاوکێشەیە گۆڕاوە، گۆڕانی ئیدارەی ئەمریکایە، ئیدارەی ترەمپ بۆچوونی جیای هەبوو گوێی نەدەگرت لە داواکاریی کشاندنەوەی هێزەکان، بەڵام ئیدارەی تازەی ئەمریکا تاوەکو ئێستا هەڵوێستی روونی نەبووە، کە ئایا بەنیازە یان نا.

 

هەر لەبارەی ئیدارەی نوێی بایدن، فەوزی هەریری رایگەیاند، "زۆر کەس بایدن بە دۆستی کورد لە قەڵەم دەدەن، زۆربەی سەرکردە سیاسییەکان هەرێمی کوردستان بەناو دەناسێت و ستافەکەشی دەزانن کێشەی خەڵکی ئێمەی کوردستان چییە، بەڵام تاوەکو ئەو ساتە هەڵوێستی سیاسی ئەمریکا روون نییە بەرامبەر بە مانەوەی هێزەکانیان لە عێراق."

 

 

پێویستە ئێمە وەکو هەرێمی کوردستان وریا بین لەو بوارە بۆشاییەک روودەدات، ئەمریکا بڕوات.. هیچ رێککەوتنێکی سەرکەوتوومان نەبێت لەگەڵ عێراق، کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق بە کێشەی مووچە بەستراوەتەوە، بەڵام زۆر کێشەی دیکە لەوە گرنگتر هەن، تاوەکو ئێستا شێوازی رەفتارەکانی حکومەتەکانی پێشوو لەگەڵ هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستمی فیدراڵی نەبووە، هەر شێوازی سیستمی ناوەندیان بەکارهێناوە و بەناو فیدراڵین.

 

دوای هەڵبژاردنەکانی ئەمجارەی عێراق، پێشبینی دەکەم لە ماوەی سێ بۆ شەش مانگ هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق نەمێنن، بەڵام بۆشاییەک دروست دەبێت پێویستە ئێمە وریابین چۆن ئەو بۆشاییە پڕ دەکرێتەوە.. بۆیە گرنگە لەنێو خۆماندا وەکو قەوارە وەکو هێزە سیاسییەکان ئەرکی سەرشانمانە، کە تەنیا هی حکومەت نییە، حکومەت تا راددەیەک دەتوانێت خزمەتتان بکات، دەبێت خزمەتی خۆمان بکەین، ئەم ئەرکە تەنانەت هی سەرۆکی هەرێمیش نییە، دەبێت دەستپێشخەری لایەنە سیاسییەکانیش هەبێت و بێت و بڵێت ئەگەر حکومەت، پەرلەمان، سەرۆکایەتی هەرێم پێی ناکرێت ئێمە هاوکاربین و بەرژەوەندی خۆمان لەو چوارچێوەیە بپارێزین.

 

ئەگەر دۆخەکە وا بڕوات، من گەشبین نیم. نەک لەبەر ئەوەی ئێمە شایستە نین، بە پێچەوانەوە ئەوەی لە هەرێمی کوردستان هەیە لە زۆربەی ناوچەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا نییە. بەڵێ کێشەمان هەیە، بەڵام ئەگەر دۆخی هەرێمی کوردستان بەراورد بکەین بە 20 ساڵ پێش ئێستا، ئەرز و ئاسمان جیاوازە. ئێمە زۆر هاتینە پێش، ئەگەر سەیری بەشەکانی دیکەی عێراق بکەین بە داخەوە زۆر بەرەو دواوە رۆیشتوون، پارەیەکی یەکجار زۆریان لەبەردەستبووە بۆ گەشەپێدان، بەڵام نەیانکردووە، ئێمە هەر چۆنێک بێت گەیشتینە ئاستێک سوپاس بۆ خودا دۆخمان لە زۆر وڵاتانی دیکەی ناوچەکە باشتر، بەڵام داهاتووێکی ناسەقامگیرمان لەپێشە. تاوەکو ئێستا دیار نییە ئیدارەی تازە چی دەکات، ئەگەرچی دۆستی ئێمەیەو بە دۆستی خۆمانی لە قەڵەم دەدەین، بەڵام ئیدارەی حکومەتەکە لەگەڵ هەندێک لە لایەنە سیاسییەکان وەکو فیدراڵییەتێک مامەڵە لەگەڵ هەرێمی کوردستان ناکەن. چەندین مانگە رێککەوتنمان کردووە و هەموو شتێکمان پێشکەشی عێراق کردووە، بەڵام تاوەکو ئێستا یەک هەنگاوی ئەرێنیان نەناوە بەرامبەر بە هەرێمی کوردستان.. ئەمە دەبێت زەنگی مەترسیمان بۆ لێبدات. بۆیە دەبێت لەنێو خۆمانەوە هەنگاو بنێین، جەنابی سەرۆکی هەرێمی دەستپێشخەری کرد و سەردانی لایەنە سیاسییەکانی کرد، سەردانی بەغدای کرد و دەبێت لەگەڵ وڵاتانی دراوسێش پەیوەندی نوێبکرێتەوە، ئەگەر ئێرانە، ئەگەر تورکیایە، ئەگەر وڵاتانی کەنداوە، دەبێت بڵێن مەترسی نین بۆسەر هیچ لایەک، بەڵکو دەمانەوێت ناوچەکە سەقامگیر بێت و گەشپێدانی تێدابێت، بەڵام بۆخۆمان پێویستە کێشەکانمان بە زووترین کات چارەسەر بکەین.

 

سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان لە گوتارێکدا لە دیداری ئاڵنگاری و پێشهاتەکانی بەردەم هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوە کرد، دەبێت هەوڵ بۆ رەواندنەوەی گلەییەکانی هاونیشتمانییان. گوتیشی، "لە روانگەی ئێمەوە ئەگەر هەڵسەنگاندن بۆ قەبارە و کاریگەریی نەرێنی ئاڵنگارییەکان بکەین، دەگەینە ئەو ئەنجامەی کە ئاڵنگاریی نێوخۆیی زیاتر لە هەموو ئەوانی دیکە کاریگەری لەسەر بنکۆڵکردن و لاوازکردنی قەوارەکە دەبێت."

 

سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان ئەوەشی گوت، "بۆیە دەبێت کاری لەپێشینە لە رووبەڕووبوونەوەی لای هەموومان چارەسەکردنی کێشەکانمان بێت لەسەر ئاستی هەرێم، بۆ ئەوەی پێکەوە بە متمانە بە یەکدی و بە تەواوی دامەزراوەکانمان بە یەکڕیزی لەگەڵ ئاڵنگاری ئاستەکانی دیکە رووبەڕوو بین."

 

بە بڕوای رێواز فایەق، دەبێت "سەرەڕای جیاوازییەکانمان لە رووی فکری و ئایدیۆلۆژیەوە دەبێت تەواوی هێزە سیاسییەکان ناکۆکییەکانیان بەلاوە بنێن و هەموو یەکڕیز بین لە گەشەپێدانی کەلتووری دیموکراسی لەسەر ئاستی دامەزراوەیی و جەماوەری، لە فەراهەمکردنی ئازادییەکان و رەخساندنی زەمینەی لەبارتر بۆ مومارەسەکردنی ئازادی رادەربڕین و ئازادی بیروباوەڕی ئایین و سیاسی و ئەوانی تریش."

 

 

لەبارەی ئامانجی بەستنی دیدارەکە کە بە سپۆنسەری میدیایی تۆڕی میدیایی رووداو بەڕێوەدەچێت، رێبوار بابکەیی، سەرۆکی لیژنەی پەیوەندییەکان و رەوەندی کوردستان بە رووداوی راگەیاند، "ئەم دیدارە تیشک دەخاتە سەر کۆمەڵێک تەوەری گرنگ کە پەیوەستن بە ئاڵنگارییە سیاسی، ئابووری و ئەمنییەکان، هەروەها پێشهاتەکان. بۆ نموونە هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتووی عێراق، چ چاوەڕوان دەکرێت گۆڕانکاری بێتە پێشەوە، لەسەر ئاڵنگارییە ئەمنییەکان لەدوای داعش، ئەو هێرشە مووشەکیانەی دەکرێنە سەر هەولێر".

 

بە گوتەی بابکەیی مەبەستی سەرەکیان لەوەیە پەرلەمانی کوردستان جگە لەو دانیشتنانەی کە پەیوەستن بە پرسە یاساییەکان و پەرلەمانتاران قسەی لەسەر دەکەن، "خەڵکێکی نوخبە هەر لەنێو پەرلەمانی کوردستان دانیشتنەکان لەنێو هۆڵی پەرلەمان بگوازینەوە بۆ شوێنی دیکەو خەڵکی دیکەش بەشداربێت لە دروستکردنی بژاردە، سیاسەت، لە دروستکردنی بژاردە بۆ بەردەم سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان کاتێک کە ئاڵنگاری یان هەلومەرجێک بێتە پێشەوە، بتوانێت چۆم مامەڵەی لەگەڵدا بکات."

 

سەبارەت بەو رەخنانەشی لە پەرلەمانی کوردستان دەگیرێت کە لە پرسە چارەنووسسازەکان جۆرێک لە بێدەنگی پێوە دیارە، بە نموونە لەسەر ئەو هێرشانەی دەکرێنە سەر هەرێمی کوردستان و ئەو ئاڵنگاری ئابووریانەی رووبەڕووی دەبێتەوە، رێبوار بابکەیی دەڵێ: "بە داخەوە تاوەکو ئێستا ئەمە نەکراوە، بۆ نموونە هێرشی مووشەکی کرایە سەر هەولێر، پەرلەمان دانیشتنێکی بەخۆیەوە نەبینی. ئێمە چۆن بێین تێکەڵەیەک لە بۆچوونی شارەزایانی سیاسی لەگەڵ خەڵکی پسپۆڕ و ئەکادیمی کۆمەڵێک بژاردەیەکیان لێ دروست بکەین و بیخەینە بەردەمی سەرۆکایەتیی پەرلەمانی کوردستان بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ رووداوەکان."

 

سەرۆکی لیژنەی پەیوەندییەکان و رەوەندی کوردستانی لە پەرلەمانی کوردستان دەشڵێت: "خەڵکێکی زۆر لەسەر ئاستی شەقام و رای گشتی پێیانوایە پەرلەمان هەمیشە لە پەراوێزی رووداوەکانە، ئێمە لەو دیدارە دەمانەوێت پەرلەمان بخەینە نێو وێنەکە و لە رێگەی ئەو پانێڵانەی بەڕێوەدچن بۆی شیبکەینەوە، کە ئاستەنگ و ئاڵنگاریەکان چین و چۆن بتوانرێت مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت".

 

رێبوار بابکەیی پێیوایە، پەرلەمانی کوردستان هاوشێوەی هەموو پەرلەمانانی دونیا "ناکرێت تەنیا ئەرکەکەی لە ئەرکە یاساییەکان قەتیس بکرێت لە دەرچوواندنی یاسا و بەدواداچوون و پەسندکردنی بودجە، بەڵکو ئەرکێکی دامەزراوەیی هەیە کە پێی دەگوترێت ئەرکی دیپلۆماسیەتی پەرلەمانی، چۆن پەرلەمان بە ناوەندێکی هزری بکرێت بۆ ئەوەی قسە لەسەر پرسە سیاسییەکانیش قسە بکات."

 

رێبوار بابکەیی پێشیوایە "دەکرێت لێرە بەدواوە پەرلەمانی کوردستان لەسەر ئاستتێکی باڵا رای هەبێت لەسەر پرسە سیاسییەکان، چارەنووسسازەکان و ستراتیژییەکان".

 

دیدارەکە چەند پانێڵێک لەخۆدەگرێت:

 

لە پانێڵێ یەکەمدا گفتوگۆدەکرێت لەبارەی دیالۆگی ستراتیژی نێوان ئەمریکا و عێراق و بایەخی بۆ هەرێمی کوردستان، کە هەریەک لە فەوزی هەریری، سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان و ئامانج رەحیم، سکرتێری ئەنجوومەنی وەزیران بەشداردەبن.

 

لە پانێڵی دووەمدا هەڕەشە و ئاڵنگارییە ئەمنییەکان لە دوای داعش لەسەر هەرێمی کوردستان و هێرشە موشەکییەکان بۆ سەر هەرێمی کوردستان گفتوگۆیان لەسەر دەکرێت. لە پانێڵی سێیەمیشدا چاکسازییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، دەرفەت و ئاستەنگەکانی باسدەکرێت.

 

پانێڵی چوارەمی دیدارەکە تایبەتە بە قسەکردن لەسەر هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق و گۆڕانکارییە سیاسییە چاوەڕوانکراوەکان. لە پانێڵی پێنجەم و کۆتاییشدا لەبارەی پەرشوبڵاویی هێزە سیساسییەکان و کاریگەری لەسەر پێگە و قەوارەی هەرێمی کوردستان گفتوگۆدەکرێت.