یەكەم رۆژی تشرینی یەكەم هاوكاتە لەگەڵ 72ەمین ساڵیادی دامەزراندنی كۆماری چینی میللی. هەر لەگەڵ دامەزراندنی پارتی كۆمۆنیستی چینی لە ساڵی 1921، گەواهی بۆ 28 ساڵ لە تێكۆشانی خوێناوی داوە و چینی نوێی دامەزراندووە لە 1ی تشرینی یەكەمی 1949 و كۆتایی سەردەمی كۆن و سەرەتای چەرخێكی نوێ بووە. هەر لەوكاتەوە، چین چیدیکە بەشە نەخۆشەكەی رۆژهەڵاتی ئاسیا نەما كە هێزە داگیركەرە رۆژئاواییەكان كاولیان كرد. سەردەمی تووندووتیژی و چەوسانەوە و كۆیلایەتی بۆ نەتەوەی چینی كۆتاییهات و، دەوڵەتێكی سۆشیاڵیستی نوێ لە رۆژهەڵاتی جیهان دەركەوت.
یەكەم: بە درێژایی 72 ساڵی رابردوو، چین موعجیزەیەكی داهێنا لە نوێخوازی دامەزراوەیی.پارتی كۆمۆنیستی چینی پێداگیرە لەسەر ئەوەی كە گەل رابەری وڵاتە و بنەمای زانستی ماركسیسزم و بارودۆخی نەتەوەیی چین كۆدەكاتەوە، كە ئەمەش سەقامگیری وڵات و دڵخۆشی گەل بۆ ماوەیەكی درێژ دەستەبەر دەكات.
1. چین پابەندی سیستەمی كۆنگرێسی میللییە بەوپێیەی كە سیستەمێكی سیاسی بنەڕەتە و گەل بەشداری لە كاروباری دەوڵەت دەكات لە رێگەی ئەنجوومەنی گەل و ئەوان رابەری وڵاتن. هەر لە نیسانی 2021ەوە، زیاتر لە 2.62 ملیۆن نوێنەر لە كۆنگرە نەتەوەییەكان هەن لە هەموو ئاست و كۆمەڵە نەتەوە و پیشە و پارتە جیاوازەكان.
2.چین لەژێر رابەرایەتی پارتی كۆمیونستی چینی پابەندە بە سیستەمی هاوئاهەنگی فرە پارت و راوێژكاری سیاسی. جگە لە پارتی كۆمۆنیستی چینی فەرمانڕەوا، 8 پارتی دیموكرات هەن وەكو پارتی بەشداربوو. ئەو پارتانە رێز لە رابەرایەتی پارتی كۆمۆنیستی چینی دەگرن و هاوئاهەنگن لەگەڵی و، یەكگرتوویی لە فەرمانڕەوایی و بەشداربوون، هەروەها رابەرایەتی و هاوئاهەنگی و راوێژكاری و سەرپەرشتیكردن بەدیدەهێنن و ئەمەش گەرەنتی بەرژەوەندی هەموو پێكهاتەكانی كۆمەڵگەی چینی دەكات.
3. چین سیستەمی ئۆتۆنۆمی هەرێمی نەتەوەیی پەیڕەو دەكات. پەیڕەوی سیستەمی ئۆتۆنۆمی هەرێمی لەو ناوچانە دەكرێت كە كەمە نەتەوەكان تێیدا دەژین، لەنێویشیاندا 5 هەرێمی ئۆتۆنۆمی و 30 پارێزگای ئۆتۆنۆمی و 120 ناوچەی ئۆتۆنۆمی. ئەمەش گەرەتنی ئەوە دەكات كە زیاتر لە مافە ئابووری و كۆمەلایەتی و كولتووریەكان، كەمە نەتەوەكان ماف و ئازادی یەكسان بەدەستبێنن.
4 . پەیڕەوكردنی چین بۆ سیستەمی دیمۆكراسی نەتەوەیی بنەڕەت. چەندین شێوەی جیاواز هەن لەوانەش سیستەمی خود فەرمانڕەوایی لادێیەكان لەسەر شێوەی لێژنەی لادێ و، سیستەمی خود فەرمانڕەوایی شارنشینەكان لەسەر شێوەی لێژنەی شارنشین، هەروەها خود بەڕێوەبردن بۆ فەرمانبەرانی رێكخراوەكان و رێكخراوەكانی سەر بە یەكێتی كرێكاران. خەڵكێكی زۆر بەشێوەیەكی راستەوخۆ بەشداری لە بەڕێوەبردنی كاروباری كۆمەڵایەتی دا دەكەن.
دووەم: بە درێژایی 72 ساڵی رابردوو، چین موعجیزەیەكی مەزنی داهێنا لە گەشەی ئابووری.ئەم موعجیزەیە لە دۆزینەوەی سەختی ٣٠ ساڵی یەكەمی دامەزراندنی چینی نوێوە سەرچاوەی گرتووەو، هەروەها سوودی لەو هەڵبژاردەیە مێژووییە مەزنەی چاكسازی و كرانەوە كرد. لە ماوەی سی ساڵی یەكەم، چین گۆڕانی سۆشیاڵیستی كۆتایی پێهێنا و سیستەمێكی پیشەسازی تەواوی رێژەیی بنیاتنا. دوای چاكسازی و كرانەوە، چاونەترسانە نوێخوازی تیۆری و پراكتیكیمان جێبەجێكرد و سیستەمێكی بێوێنەمان لە مێژووی مرۆڤایەتی بنیاتنا- سیستەمی ئابووری ماركێتی سۆشیاڵیست بەتایبەتمەندی چینی. چالاكی كۆمەڵایەتی و ئابووری چین بەشیوەیەكی تەواو بڵاوكرایەوە و ئابووری بە خێرایی گەشەی كرد. هەر لە ساڵی 2020ەوە، داهاتی بەرهەمی خۆماڵی چین 100 ترلیۆن یوان( نزیكەی 15 ترلیۆن دۆلاری ئەمریكی) تێپەڕاند كە ئەمەش 40 هێندەی ئەو بڕەیە كە لە سەرەتای چاكسازی و كرانەوە بەدەست دەهات. لە ساڵی 1978، ئابووری چین تەنیا %1.75 ی ئابووری جیهانی پێكدەهێنا، بەڵام لە ساڵی 2020 ئەم ژمارەیە بەرزبووەوە بۆ %17 و كە بە رێژەی %39 لە گەشەی ئابووری جیهانی بەشداربوو. لە ساڵی 1978، رێژەی كەسی لە كۆی گشتی داهاتی بەرهەمی خۆماڵی لە چین تەنیا 156 دۆلاری ئەمریكی بوو، كە ئەمەش 13 جار كەمترە لە تێكڕای جیهانی بە دۆلاری ئەمریكی بۆ ساڵی 2016. لە ساڵی 2020 رێژەی كەسی لە كۆی گشتی داهاتی بەرهەمی خۆماڵی لە چین بەرزبووەوە بۆ 10500 دۆلاری ئەمریكی، كە هەمان ئاستی تێكڕای جیهانییە.
سێیەم: بە درێژایی 72 ساڵی رابردوو، چین موعجیزەیەكی مەزنی داهێنا لە باشتركردنی گوزەرانی خەڵك. چین پێداگرە لەسەر پاراستنی مافی گەل لە ژیان و گەشەپێدان بەوپێیەی كە ئەمانە مافە سەرەكییەكانی مرۆڤن. دوای ماوەیەكی دوور و درێژ لە تێكۆشان، گەلی چین لە ( خۆراك و جلوبەرگ)ەوە و لە كۆمەڵگەیەكی بنەڕەتی خۆشگوزەرانی مامناوەند گۆڕا بۆ كۆمەڵگەیەكی خۆشگوزەرانی گشتگیر و بەرەو ئامانجی خۆشگوزەرانی هاوبەش رێدەكات. لە دەوروبەری كۆتایی ساڵی 2020، چین ئامانجی كەمكردنەوەی هەژاری پێكا هەروەك كە بڕیار بوو. 98.99 ملیۆن لادێنشین و 832 پارێزگا و 128 هەزار لادێی هەژار لە هەژاری رزگار كران. چین گەورەترین سیستەمی بیمەی كۆمەڵایەتی لە جیهان دامەزراند و لە نێویشیاندا مووچەی خانەنشینی و بیمەی پزیشكی و كۆمەكی كۆمەڵایەتی. بیمەی پزیشكی بنەڕەتی 1.36 ملیار كەس دەگرێتەوە و ژمارەی بەشداربووان لە سیستەمی چاودێری كۆمەڵایەتی بنەڕەتی ملیار كەسی تێپەڕاندووە. تێكڕای تەمەنی چاوەڕوانكراو بۆ دانیشتووانی چین لە 35 ساڵەوە (لە ساڵی 1949) بەرزبووەوە بۆ 77.3. هەر لە ساڵی 2020ەوە، كۆی گشتی ژمارەی میلەكانی رێگە لە سەرتاسەری چین 5 ملیۆن كیلۆمەتری تێپەڕاند، كە ئەمەش 64 هێندەیە بە بەراورد لەگەڵ سەرەتای دامەزراندنی چینی نوێ. ژمارەی میلەكانی رێگە خێراكان زیاتر لە 161 هەزار كیلۆمەترەو، ژمارەی ئەو میلانەی كە رێگەی ئاسنین دەیبڕن 146 هەزار كیلۆمەترە و ژمارەی ئەو میلانەی كە رێگە ئاسنینە خێراكان دەیبڕن 38 هەزار كیلۆمەترەو، هەمووی لە ریزبەندی یەكەمینە لە جیهان. هەروەها ژمارەی مەودای بڕاو لە رێگە لادێیەكان 4.38 ملیۆن كیلۆمەترە كە %99.4 لە كۆی گشتی رووبەری لادێیەكان دەگرێتەوە.
چوارەم: بە درێژایی 72 ساڵی رابردوو، چین موعجیزەیەكی مەزنی داهێنا لە بەرەوپێشچوونی تەكنەلۆژی. لە ساڵی 1949 دا بەڕێز ماو زیدۆنگ گوتی " تەنانەت ناتوانین دەنكە شقارتەیەك یاخود بزمارێك بەرهەم بێنین". ئەمڕۆ، چین گشتگیرترین سیستەمی پیشەسازی لە هەموو جیهاندا هەیە و وردە وردە نوێكاری لە زنجیرە پیشەسازییەكانی دەكات لە رێگەی داهێنانی تەكنەلۆژی. لە پێنج ساڵی رابردوودا، رێژەی بەشداریكردنی چین لە بەرەوپێشچوونی زانست و تەكنەلۆژیا لە 55.3% بەرزبووەوە بۆ 59.5%، و پێگەی چین بەرزبووەوە بۆ 14مین وڵات لە ریزبەندی جیهانی 131 ئابووری(وڵات) لەڕووی نوێخوازییەوە. لە بواری تەكنەلۆژیای دیجیتاڵی، لە سێ چارەگی یەكەمی ئەم ساڵ، نیشاندەری بەرهەمی پیشەسازی تەكنەلۆژیای دیجیتاڵی لە چین بە رێژەی 10.1% بەرزبووەوە و داهاتی ئاوێتەی كۆمپیوتەری و داتا مەزنەكان و ئینتەرنێت بە خێرایی زیادیكرد. لەڕووی توێژینەوە و پەرەپێدانی تۆڕەكانی نەوەی پێنجەم، چین لەم رووەوە زۆر لە پێش جیهانەوەیە. هەروەها لەڕووی داواكارییەكانی پاكانەی داهێنانی 6G، چین رێژەی 40.3% لە جیهان پێكدەهێنێت كە بەشێوەیەكی بەرفراوانتر گەشەپێدانی داتا مەزنەكان و زیرەكی دەستكرد و شارە زیرەكەكان و چەندین بواری دیکە بەهێز دەكات. لە ساڵی 2020، سیستەمی جیهانی مانگی دەستكردی رێدۆزی Beidou-3 بەشێوەیەكی فەرمی كرایەوە، ئەمەش واتە چین بووە سێیەم وڵات لە جیهان كە بەشێوەیەكی سەربەخۆ سیستەمی جیهانی مانگی دەستكردی رێدۆزی بخاتە كار. هەر لە پار ساڵەوە، كەشتی ئاسمانی چینی(Chang'e 5) سەركەوتووانە لەسەر رووی مانگ نیشتەوە و چەندین نموونەی لە خاكی مانگ وەرگرت. كەشتی ئاسمانی (تيان ون 1) سەركەوتووانە لەسەر رووی مەریخ نیشتەوە و سێ كەشتیوانی ئاسمانی كەشتی ئاسمانی (شنژاو 12)یان لێخوری و سەركەوتووانە گەیشتنە یەكەم كەشتیگەی چینی. چین زۆر خۆڕاگرانە ستراتیژی "سێ هەنگاو" بۆ داهێنانی زانستی تەكنەلۆژی پەیڕەو دەكات، ئەمەش بە واتای ئەوەی كە ببێتە وڵاتێكی داهێنەر لە ساڵی 2020 دا و ببێتە پێشەنگی وڵاتە داهێنەرەكان لە دەوروبەری ساڵی 2035 و ببێتە هێزێكی تەكنەلۆژی جیهانی لە دەوروبەری ساڵی 2050.
پێنجەم: بە درێژایی 72 ساڵی رابردوو، چین یارمەتی زۆر مەزنی لە بواری ئاشتی و گەشەپێدان لە جیهاندا پێشكێشكردووە. چین هەمیشە پابەندی پێنج بنەماكەی رێزگرتنی هاوبەش بۆ سەروەری یەكڕیزی خاك و، دەستدرێژینەكردنی هاوبەش و دەستتێوەرنەدان لە كاروباری ناوخۆیی یەكتر و، یەكسانی و سوودمەندبوونی هاوبەش و پێكەوەژیانی ئاشتیانە و سیستەمی نێودەوڵەتی لەسەر بنەمای یاسای نێودەوڵەتی و پابەندبوون بە فرەیی و رووبەڕووبوونەوەی باڵادەستی تاكلایەنە بووە. لە نەوەتەكان، چین بە فەرمی بەشداری ئۆپەڕاسیۆنەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان بوو بۆ پاراستنی ئاشتی، بەمەش دەبێتە ئەو وڵاتەی كە زۆرترین ژمارەی هێزی پاراستنی ئاشتی هەیە لەنێو ئەندامە هەمیشەییەكانی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان دا. چین زیاتر لە 40 هەزار سەربازی پاراستنی ئاشتی ناردووە بۆ سوودان، لوبنان، كەمبۆدیا، لیبیا و چەندین وڵات و ناوچەی دیکە كە بەمەش نزیكەی 30 ئۆپەراسیۆنی پاراستنی ئاشتی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان ئەنجامداوە. چین پێشنیازی بیرۆكەی بنیاتنانی كۆمەڵگەیەكی خاوەن داهاتوویەكی هاوبەش بۆ مرۆڤایەتی كرد و، ئەم پرۆسەیەشی بە دەستپێشخەری " پشتێنە و رێگە" بەهێزتر كرد. هەر لە سەرەتای بڵاوبوونەوەی ئەم پەتایە، چین هاوكاری دژە پەتا و پێكوتەی پێشكێشی 151 وڵات و 14 رێكخراوی نێودەوڵەتی كردووە.
چین لە رێگەی 72 ساڵ لە تێكۆشان لەژێر سێبەری رابەرایەتی پارتی كۆمۆنیستی چینی و هەوڵە بەردەوامەكانی گەلی چینی زیرەك و تێكۆشەر، بە جیهان دەڵێت كە هەمیشە دەتوانێ رێگەیەك بدۆزێتەوە بۆ گەشەسەندنی گونجاو و دەستكەوتی مەزن بەدەستبێنێت لە گەشەسەندنی شاهانە و موعجیزەیەكی بێ وێنە دروستبكات كە ئەوانەی پێش ئەوان نەیانتوانیوە بیكەن. ئەم بەرزبوونەوە ئاشتیانەی چین جوانییەكی زیاتر بە گەشەسەندنی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەبەخشێت.
*كۆنسوڵی گشتی كۆماری چینی میللی
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ