حەماس لەنێوان قەتەر و ئێران دا

وڵاتى قەتەر لەناو هاوکێشەى ململانێى ئیسرائیل و فەلەستیندا هەروا رۆڵى ترانزێت یان رۆڵێکى خێرخوازیی ناسیاسی نابینێت، بەڵکو  قەتەریش وەک وڵاتانى دیکە، دیدگاى خۆى هەیە بۆ ململانێیی ئیسرائیل و فەلەستین و رۆڵى خۆى هەیە. بوونى سەرکردەکانى حەماس لە قەتەر تەنها ئاوڕدانەوەیەکى مرۆڤایەتی نییە، بەڵکو دەشێ دیدگایەکى سیاسیی ستراتیژیی وەبەرهێنەرانەش لەپشت ئەم مانەوەیەوە هەبێت.

 

قەتەر یەکەم وڵات بوو لە ساڵى 1997 پەیوەندییەکانى خۆى لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی کردەوە، بەڵام لە ساڵى 2008 بەهۆى شەڕى غەززە پەیوەندییەکانى راگرت. قەتەر جیا لە هەموو وڵاتانى عەرەبی، لقێکى بۆ مەکتەبى سیاسیی بزووتنەوەى حەماس لە وڵاتەکەى کردەوە، لەو وڵاتانەشە کە باوەڕى بە بیرۆکەى (چارەسەرى دوو دەوڵەت) هەیە بۆ کێشەى فەلەستین- ئیسرائیل. 

 

لە چاوپێکەوتنێکى لەگەڵ تۆڕى فۆکس نیوزى ئەمریکى، سەرۆکوەزیرانى قەتەر دەڵێت: "کردنەوەى لقى مەکتەبى سیاسیی حەماس لە قەتەر بۆ رێکخستنى پەیوەندى و دانوستاندن و ئاشتەوایی بووە لەنێوان بزووتنەوەکە و لایەنى ئەمریکى و ئیسرائیلیش". دەشڵێت: پێمان خۆشە پەیوەندیمان لەگەڵ هەمووان ئاسایی بێت لەوانە ئیسرائیل. 

 

قەتەر دیدێکى واقیعی بۆ دۆزی فەلەستین هەیە لەڕێگەى هێزى نەرم و بەهێزکردنى دۆسیەکە لەئاستى نێودەوڵەتى و لەناو راى گشتى، ئەوەش لەڕێگەى میدیا و دیپلۆماسییەتەوە و کۆتاییهێنان بەو ململانێیە لە رێگەى چارەسەرى دوو دوڵەت. 

 

مانەوەى ئیسماعیل هەنییە و زۆری دیکە لە سەرکردەکانى حەماس ئەو هەموو ساڵە بە سەلامەتى لەناو قەتەر، ئاماژەى ئەوەیە ئەم وڵاتە توانیویەتى پارێزبەندییەکى نێودەوڵەتى بە رەمزەکانى بەرگریی گەلى فەلەستین ببەخشێت و لەژێر سایەى ئەودا لەهەر جۆرە دەستدرێژییەک پارێزراو بن، ئەمە جگە لەوەى قەتەر ساڵانە تەمویلى دارایی کەرتى غەززەى کردووە و ئەگەر شەڕ و شۆڕى ناوبەناو نەبوایە دەکرا قەتەر بەرەوپێشچوونێکى گونجاو لە کەرتى غەززەدا دروستبکات، بەشێکى باش لە دامەزرێنەرانى حەماس لەوانە خالد مەشعەل ساڵانێکە لە قەتەرن و واش دەخوێنرێتەوە ئەو وڵاتە تەنها وەک جێگایەک بۆ مانەوە تەماشا ناکەن، بەڵکو وەک ئاراستەیەک بۆ دیدێکى سیاسی کە هێشتا لاى حەمساوییەکان بە ئاشکرا باس ناکرێت- مامەڵە لەگەڵ وڵاتەکە دەکەن.

 

حەماس لەسەر داواى ئیسرائیل بەم دواییانە چەندین ژمارەى لە بارمتەکانى ئیسرائیل ئازاد کرد لەبەرامبەر بەردانى بەشێک لە زیندانیەکانى لاى ئیسرائیل. ئەم سیاسەتە واقیعیەى قەتەر، واشى کردووە بزووتنەوەى حەماس بەتەواوەتى نەکەوێتە باوەشى ئێرانەوە و پێیەکى گرنگى لەناو بازنە سوننى و عەرەبیەکەیدا بمێنێتەوە.

 

روونە کە سیاسەتى قەتەر پێچەوانەى سیاسەتى ئێرانە لە دۆسیەى فەلەستیندا، ئەمەش ئەوە نیشان دەدات کە ئەو وڵاتە بەشێوەیەکى پراگماتیکى واقیعى عەقڵانى، لەگەڵ کێشەى داگیرکاریی ئیسرائیل بۆ خاکى فەلەستین مامەڵە دەکات و نایەوێ رۆڵێکى دۆنکیشۆتیانە بۆ فەلەستینییە قوڕبەسەرەکان و بەتایبەت خەڵکى بێ دیفاع و قوربانى غەززە ببینێت.

 

بە هەرحاڵ، روون دیارە سیاسەتى قەتەر پێچەوانەى سیاسەتى ئێرانە، ئەمە گفتوگۆ هەڵناگرێ، بەڵام ئەوەى ئایا بۆچى سیاسەتى مەیدانیى حەماس نەچوویەوە سەر سیاسەتى قەتەر بەتایبەت بەم دواییانە و لە کردەکەى حەوتى ئۆکتۆبەردا؟ ئیدى دیارە کە خواستى زۆرینەى حەمساوییەکان بۆ بژاردەى رووبەڕووبوونەوەى چەکداریى لەگەڵ رژێمى زایۆنى وایکردووە (حەماسى ناوەوە) بەتایبەت لە پاش دەرکەوتنەوەى یەحیا سەنوار، سەرکردەى مەیدانیی حەماس لەناوەوە، زیاتر لەسەر هێڵە ئێرانییەکە بێت، بەو پێیەى خاڵى هاوبەشی هەردوولا مقاوەمە و رووبەڕووبوونەوەى چەکدارییە.

 

 

ئێمە لە چەند رۆژى رابردوودا شاهێدى کۆمەڵێک رووداو بووین کە هەرکامیان بۆ خۆیان دەلالەتى رەمزییان هەیە و دەکرێ لەوێوە زۆر شت بخوێنینەوە، چاوەڕوانى گۆڕانى زۆر شتیش بکەین. ئیسماعیل هەنییە، سەرۆکى مەکتەبى سیاسیی حەماس کە چەند ساڵە لە قەتەر پارێزراوە، لەیەک گەشتدا بۆ ئێران تیرۆر دەکرێت، ئەمە زۆر شت دەڵێت، دەکرێت راستەوخۆ تێگەیشتنمان بۆ ئەو دوو ئاراستە سیاسییەى لەسەرەوە  باسمان کرد، قووڵتر بکاتەوە.

 

پاشان تەرمى هەنییە دێتەوە قەتەر و بە رێوڕەسمى ئایینى بە خاک دەسپێردرێت و لە مزگەوتێکیش نوێژ لەسەر تەرمەکەى دەکرێت کە ناوى مزگەوتەکە، مزگەوتى (محەممەدى کوڕى عەبدولوەهابە) دامەزرێنەرى سەلەفیەت، کە بەتەواوى لەگەڵ حەماس ناکۆکن. باس لەلایەنە رەمزییەکەى ناوى ئەو مزگەوتە دەکەم.

 

ئەم دیمەنانە نیگاى ئەوەمان دەداتێ کە ئاخۆ حەماس جارێکى تر دێتەوە سەر هێڵى بیرکردنەوە قەتەرییەکە و دێتەوە ناو بازنە کۆمەڵایەتییە راستەقینەکەى خۆى؟ یان زیاتر و زیاتر دەچێتەوە باوەشى ئێران، ئەو ئێرانەى کە نەیتوانى بیپارێزێت؟

 

بێگومان ئەم دوو بژاردەیە لە ماوەکانى داهاتوودا مشتومڕى گەورە لەناو ریزەکانى حەماسدا دروستدەکات و بەدڵنیاییش رووداوى کوژرانى ئیسماعیل هەنییە، بێ کاریگەریی نابێت لە سەر کەمکردنەوەى متمانەى راستەقینە لەنێوان بزووتنەوەکە و ئێراندا.

 

ئەوەى ئایا سیاسەتى داهاتووى حەماسیش چۆن دەبێت؟ دەمێنێتەوە سەر ئەوەى ئایا کێ دەبێتە جێگرەوەى هەنییە، کۆترەکان رەشوەى حەماس دەگرنەوە دەست یان هەڵۆکان زیاتر پێداگرى دەکەن؟ لە هەموو ئەم دیمەنەشدا بێگومان رۆڵى قەتەر لە ماوەکانى داهاتوودا چ لەناو حەماسدا و چ لەسەر ئاستى نێودەوڵەتیش، زیاتر و زیاتر دەبێت.