Litvanya Dışişleri Bakanı: Ülkedeki göçmenlerin yüzde 90’ı Kürt

Litvanya son dönemde, Avrupa’ya ulaşmak için Belarus’a giden çoğunluğu Kürt göçmenlerle gündeme geldi.

Göçmen akışını önlemek için sınırlarındaki tedbirleri arttıran Litvanya hükumeti, Irak ve Kürdistan Bölgesi hükumeti ile temas halinde göçmenlerin geri gönderilmesi için çalıştı.

Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landisbergis bu hafta Irak’ın başkenti Bağdat’ı ve ardından da Erbil’i ziyaret ederek yetkililerle görüştü.

Bakan Landisbergis, Rûdaw TV’de yayınlanan özel röportajda Şaho Emin’in sorularına yanıt verdi.

Litvanya’daki göçmenlerin yüzde 90’ının iltica talebinin reddedildiğini belirten Landisbergis, “İltica talebi reddedilenler başka bir Avrupa ülkesine gidemiyor, ülkelerine dönmek zorundadırlar” dedi.

Daha önce 400 göçmenin kendi isteği ile geri döndüğünü, Litvanya hükumetinin geri dönen her göçmene mali destek için bin avro ödediğini anlatan Landisbergis, ancak bu kararı önümüzdeki süreçte gözden geçireceklerini de vurguladı.

 “Litvanya’daki Iraklı göçmenlerin yüzde 90’ı Kürdistan Bölgesi vatandaşı” diyen Gabrielius Landisbergis, bu insanların içerden ve dışardan propagandalara inanarak yollara çıktığını söyledi.

İşte Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landisbergis ile röportajın tam metni:

Rûdaw: Sayın Bakan, sizi konuk ettiğim için memnun oldum.

Gabrielius Landisbergis: Ben de memnun oldum

Rûdaw: Geçen yaz, Litvanya Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Başbakan Yardımcısı Rûdaw'a yaptığı açıklamada, yaklaşık 2 bin 800 Iraklı göçmenin Litvanya'da olduğunu söyledi. Şimdi bu sayının kaç kişi olduğunu söyleyebilir misiniz?

Gabrielius Landisbergis: Peki. O zamandan beri durum değişti ve şimdi Litvanya'da iki binden biraz fazla Iraklı göçmen var. Yazdan bu yana, 400'den fazla göçmen, kendi isteği ile geri döndü.

Rûdaw: Kendi istekleri ile mi?

Gabrielius Landisbergis: Evet. Hepsi gönüllüceydi. Hükümet, göçmenlere, birkaç hafta önce olduğu gibi, uçak bileti satın alabilecekleri veya tüm seyahatleri için ödeme yapabilecekleri bin avroluk mali yardım sağlayan özel bir program oluşturdu. Ancak, bu programa ne zamana kadar devam edeceğimizden emini değiliz.

Rûdaw: Litvan’da bulunan Iraklı göçmenlerin çoğu Kürdistan Bölgesi vatandaşı mı?

Gabrielius Landisbergis: Evet, çoğu. Yaklaşık yüzde 90’ı diyebilirim. Evet yaklaşık yüzde 90. Çünkü mesele buradan başlıyor, yolculuk için buradan propaganda yapılıyor. Erbil’den propaganda yapılmış. Buradan insanlar bu yolu denemeye karar vermiş. Bugün burada, Erbil’de olmamın bir sebebi de budur.

Rûdaw: Bu temel sebeplerden biri mi?

Gabrielius Landisbergis: Evet, bu doğru.

Rûdaw: O halde mesajınız nedir?

Gabrielius Landisbergis: Mesajımız, durumun dramatik bir şekilde değiştiği yönünde. Her şeyden önce, iki hükümet arasındaki işbirliğinin verimli olduğuna dair bir teşekkür mesajı iletmek için buradayım. En önemlisi de, hava yoluyla göç yolculuğunu durdurabildik. Irak'ta birçok insanın hala daha iyi bir yaşam arayışı için bir fırsat olduğunu düşündüğünü biliyorum. Ancak binlerce insan ormanlarda mahsur kaldı ve Irak'ta sahip olduğundan daha iyi bir şansa sahip olamadı. Aslında, Belarus polisinin elinde inliyorlar. Bu yüzden Irak makamlarının yardımıyla, insanların Belarus'a getirilmesini ve fazla mağdur olmalarını durdurmak için hava yolculuğunu durdurabildik. Şimdi insanların dönüşünü ve geri dönmeye karar verenlerin hayat koşullarının nasıl daha da iyileştirilebileceğini tartışıyoruz. Eğitim, sağlık ve daha birçok konuda ortak projelerden bahsediyoruz. Öte yandan, iki ülke arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesini ve bu koordinasyonun Irak ile Avrupa Birliği arasındaki işbirliğini güçlendirmek için kullanılmasını tartışıyoruz. Avrupa'ya ulaşmanın tek yolunun yasal yollardan geçtiği sık sık söyleniyor. Biz Irak halkının, özellikle de gençlerin Avrupa'ya yasal yollardan ulaşması için daha çok yol bulmak istiyoruz.

Rûdaw:  Litvanya'da şu an iki binden fazla göçmen var dediniz. Özellikle bu soğuk mevsimde Litvanya kamplarındaki göçmenlerin durumu nedir?

Gabrielius Landisbergis: Geçen yaz insanlara sunduklarımızla şimdiki durum çok farklı. Belki hatırlarsınız, geçen yaz şok olmuştuk. Örnek vermek gerekirse; 2020 yılına kadar, Belarus sınırından yasadışı yollardan Litvanya'ya girebilenlerin sayısı 80’i bulmadı. Kendimizi böyle bir sayıya hazırlamıştık ama günde ortalama 300'den fazla kişi gelince tabi ki buna cevap verecek şartlar yoktu. Yine de bunu değiştirebildik, artık insanlar daha iyi koşullarda yaşıyor. Fakat yine de söylüyoruz ki bunlar göçmenlerin tasavvur ettiği iyi hayat değil.

Rûdaw: Bu göçmenleri akıbeti ne olacak?

Gabrielius Landisbergis: Orada bulunanların yüzden 90’ının iltica başvurularının reddedildiğini söyleyebilirim.

Rûdaw: Ret mi edildiler?

Gabrielius Landisbergis: Evet, reddedildiler.

Rûdaw: Neden? İltica talebinde mi bulundular?

Gabrielius Landisbergis: Evet, hepsi iltica talebinde bulundu.

Rûdaw: Litvanya’dan mı?

Gabrielius Landisbergis: Evet… Tüm taleplerini karşılayacak bir sistemimiz var. Talepleri takip edilir. Çoğuyla görüşme ve tartışmalar yapıldı. Ama dediğim gibi maalesef çok büyük bir kısmının talebi reddedildi. Hükümetimiz ve yetkilileri olarak biz bu insanları siyasi göçmen veya başka bir statüde değil, ekonomik göçmen olarak görüyoruz. Bu nedenle geri gönderilmeleri gerekiyor. Ancak başvuruları onaylanan ve kalma ihtimali olanların sayısı çok az.

Rûdaw: Bunlardan yüzde kaçı Litvanya’da iltica hakkı alabildi?

Gabrielius Landisbergis: Yüzde 10’dan daha azı diyebilirim.

Rûdaw: Yüzde 10’u mu?

Gabrielius Landisbergis: Evet.

Rûdaw: Reddedilenlerin diğer Avrupa ülkelerine seyahat etmesine izin veriliyor mu?

Gabrielius Landisbergis: Reddedilenler mi?

Rûdaw: Evet.

Gabrielius Landisbergis: Hayır, seyahat edemezler.

Rûdaw: O halde akibetleri ne olacak?

Gabrielius Landisbergis: İade edilmelidirler. İade edilmelidirler. Şimdiye kadar onlara Litvanya gezileri sırasında yaptıkları masrafların en azından bir kısmını karşılamaları için mali tazminat sunduk.

Rûdaw: Yani siz yardımcı da oldunuz?

Gabrielius Landisbergis: Evet, biz 1000 avro yardım verdik.

Rûdaw: 1000 avro mu?

Gabrielius Landisbergis: Evet.

Gabrielius Landisbergis: Sadece bir kişi için. Her çocuğa ayrıca 500 avro veriliyor. Bu yüzden pek çok insan karar verdi. Örneğin 10 gün önce Vilnius'tan bir uçak temin edildi ve yolcuların hepsi gönüllü olarak geri dönmeye karar vermiş insanlardı. Bu, Litvanya hükümeti için ödenen çok büyük bir masraf. Bu nedenle bu kararın düzenlenmesi gerekebilir. Bu nedenle bizce en iyisi insanların bu fırsatı değerlendirip ülkelerine dönmesidir.

Rûdaw: Irak'a dönmek istemeyenler olursa onları zorla geri gönderir misiniz?

Gabrielius Landisbergis: Şu aşamada zorunlu geri dönüş yok. Ama zorla geri gönderme elimizdeki seçeneklerden biri olarak duruyor. Örneğin, kamplarda kargaşa çıkaran, insanları taciz eden veya onlara kötü davranışlarda bulunanlar hakkında başka yollara başvurmak ve geri göndermek için başka çözümler de aramamız gerekebilir.

Rûdaw: Nazıl bir çözüm ve ne şekilde?

Gabrielius Landisbergis: Henüz bu konuda bir karar verilmedi. Irak hükümetinden bu göçmenleri zorla kabul etmesini istemedik. Ancak birkaç başka ülkede bu tür kararlar alındı.

Rûdaw: Kalmalarına karar verilen göçmenlerin dosyaları hakkında hükümetinizin karar vermesi ne kadar sürüyor?

Gabrielius Landisbergis: Tüm sürecin düzenli bir şekilde yürütüldüğünü söyleyebilirim. Sadece birkaç hafta sürüyor. Ama bir de yargı süreci olduğu için insanlar mahkemeye gidip dosyalarının incelenmesini isteyebiliyor. Bu da daha fazla zaman alır. Ancak genellikle iki ila üç aydan fazla sürmez.

Rûdaw: Talebi reddedilenlere nasıl yaklaşıyorsunuz? Cezaevine atıyor musunuz?

Gabrielius Landisbergis: Yerlerinde kalıyorlar. Ülke içinde ve dışında bazı kişiler tarafından yanlış bilgilenmiş, Litvanya hükümetinin nihayetinde bezerek geçmelerine izin vereceğini söylemiş olanların gerçek söylemediğini onlara açıklamaya devam ediyoruz. Bu doğru değil diyoruz. Bu yanlış bir bilgidir. Onlara, şu anda orada olsalar dahi, önlerindeki tek yolunun ülkelerine dönmek olduğunu söylüyorum.

Rûdaw: Peki talepleri kabul edilenlerin akıbeti ne olacak?

Gabrielius Landisbergis: Dosyaları onaylanırsa, diğer Litvanya ve Avrupa vatandaşları gibi muamele görecekler.

Rûdaw: Peki. Şu anda burada söyleşi yaptığımız anda yani, Belarus'tan Litvanya'ya geçen göçmenler var mı? Veya sınırı tamamen kontrol ettiniz mi?

Gabrielius Landisbergis: Bu iyi bir soru. Eylül ayının başından beri tüm sınırlarımızı tamamen kontrol altına aldık. Ama bu artık insanları kabul etmeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Yaklaşık 200 kişi kötü durumda oldukları için alındı. Bazılarının sağlığı çok kötüydü. Ya da bedenlerinde Belarusluların şiddetine maruz kaldıklarını gösteren izler vardı. Biz de bu konuda kolaylık sağlamaya çalıştık. Ama onları almanın sığınma hakkı vermek anlamına gelmediğini tekrar ediyorum. Çünkü, belgelerini takip ediyor ve yine de çoğunu kendi ülkelerine geri gönderiyoruz.

Rûdaw: Bağdat'taydınız. Iraklı yetkililerle göç, özellikle de Irak'tan Litvanya'ya göç konusunda görüşmeleriniz nasıldı?

Gabrielius Landisbergis: Bağdat'a yanımda götürdüğüm mesajlardan biri de Avrupa'da bir çok ülkenin Litvanya, Polonya ve Letonya dosyalarına ciddi yaklaştıklarıyla ilgiliydi. Sanırım bu mesajdan olumlu bir sonuç çıktı. Bu, Irak hükümeti de gerekli tedbirleri alarak AB'nin daha iyi koordinasyon taleplerine yanıt verdiği anlamına geliyor. Ayrıca, bu hassas konuyu ciddi şekilde ele alıyor ve insan kaçakçılığı ve bu yönlü tüm çabaların durdurmanın önemini de biliyorlar. Bu sorun her iki taraf için de insani, düzenli ve verimli bir şekilde çözülürse, muhakkak ki Irak ve Irak şirketlerine Avrupa ile birlikte yeni bir yol açacaktır. Litvanya'nın da buna katılmasından çok memnun olurum.

Rûdaw: Peki Irak’lı tarafların yanıtı ne oldu?

Gabrielius Landisbergis: Ortak bir anlayış olduğuna inanıyorum. Bu, her iki tarafın ve özellikle Irak halkının çıkarınadır.

Rûdaw: Şu an Erbil’de olduğunuza göre, Kürdistan Bölgesi yetkililerine bu konudaki mesajınız nedir?

Gabrielius Landisbergis: Daha önce de söylediğim gibi; buraya dönenlere karşı kendimizi sorumlu hissediyoruz. Başka bir deyişle, burada onlara yardımcı olabilmek için bazı yollar bulmaya çalıştık. Bu kapsamda Kürdistan Bölgesi Yönetimi ile ortak uygulanabilecek bir dizi fikir ve proje önerdik. Bu çalışmaların, insanların yasadışı yollardan Avrupa’ya gitme nedenlerini azalmaya yol açmasını ümit ediyoruz.

Rûdaw: Diğer projelerinizin ne olduğunu anlatabilir misiniz?

Gabrielius Landisbergis: Örneğin ortak çalışma alanlarından biri eğitim alanıdır. Litvanya ve Kürdistan Bölgesi'nde, özellikle gençler başta olmak üzere, diğer herkese mesleki ve uzmanlık eğitimi verebilecek merkezlerle daha yakın ilişkiler kurmayı düşünüyoruz. Sanırım bu işe uzmanlık bilgisi ve uygun araçlar sağlayarak başlayabiliriz. Gerçi daha önce de böyle projelerin olduğunu biliyoruz. Bağdat'ta Almanya hükümetinin uyguladığı birkaç proje vardı. Bu yüzden biz onların tecrübesi üzerine çalışıyor ve kendi tecrübelerimizi de kullanıyoruz. Sadece sorunlara çözüm bulmak değil, aynı zamanda birkaç ortak çalışma için bir yol sunmak istiyoruz.

Rûdaw: Irak Dışişleri Bakanı, Litvanya hükümetiyle daha önce mülteciler konusunu tartıştıklarını, bu nedenle şimdi özellikle Irak'ın terör ve kara para aklama riski altındaki ülkeler listesinden çıkarılması konusunda işbirliğinden söz ettiklerini ve Litvanya’nın kendilerine bu konuda yardımcı olduğunu söyledi. Aynı konuyu Kürdistan Bölgesi hükumeti ile görüştünüz mü?

Gabrielius Landisbergis: Elbette, Irak'a ilk geldiğimde sadece göçmenler hakkında konuştuk, çünkü o zaman kriz zirvedeydi. Görüşmelerimiz hava yolculuğunu durdurmak ve koordinasyonu başlatmak üzerineydi. Erbil ve Bağdat'taki meslektaşlarıma Litvanyalı yetkililerin tekrar döneceklerine ve sadece göçmenlerden bahsedilmeyeceğine dair söz verdim. Her iki ülkenin içinde bulunduğu krizin karşılıklı güven inşa edilerek çözülebileceğine inanıyoruz. Güven inşa edersek ve birbirimizi daha iyi tanırsak, geleceğin önünü açmış oluruz. Sorunları doğru dürüst bir şekilde çözmenin tek yolu budur. Bence, bunu son yarım yılda yaptık.

Rûdaw: AB, gençlerin Avrupa'ya göç etmesini önlemek için Irak'a ve Kürdistan Bölgesi'ne yardım etmeyi düşündü mü?

Gabrielius Landisbergis: AB, her düzeyde buna katılıyor, müdahil oluyor. Birkaç Avrupa kurumu göçmenlik davasını çözmek için çalışıyor. Yine de bence Irak ve AB’nin birlikte çalışmasıyla bu çalışma daha iyi yürütülebilir. Irak’ın isminin terör ve kara para aklama riski altındaki ülkeler listesinden çıkarılması örneğinden bahsettiniz. Bence doğru yönde atılmış çok iyi bir adım ve daha fazla güven ile işbirliği pencerelerinin açılabileceğini gösteriyor. Erbil ve Bağdat'taki hükümet yetkililerinizin bu fırsatı değerlendirip akıllıca kullanacaklarından eminim.

Rûdaw: Suriye ve İran'lı Kürt göçmenlere karşı tavrınız ile Irak ve Kürdistan Bölgesi'nden göçmenlere karşı tavrınız aynı mı? Onları kendi ülkelerine mi gönderiyorsunuz?

Gabrielius Landisbergis: Sınırdan gelen göçmenler hangi ülkenin vatandaşı olursa olsun, aynı şekilde muamele ediliyor. Çünkü kesinlikle söylemek istiyorum ki geçen yaz gelip gece sınırı geçenler için vatandaşlık konusu sınır muhafızlarının göz önünde bulundurduğu bir konu değil. Biz göçmenlerin durumunu değerlendiriyoruz, hasta olup olmadıklarını, istismara uğramış mı, yanında bebekleri olup olmadığı veya aralarında hamile olup olmadığı konusunu değerlendiriyoruz. Bunlar ana konular. Öte yandan, sınırı kontrol etme kararı Belarus'taki sınırı kontrol etmekti. Yanlış bilgi tuzağına düşen ve böylece sınırı kolayca geçebileceklerine inanan İranlılar, Suriyeliler, Kürtler, Afganlar veya başka birine karşı değildi. Bu nedenle vatandaşlıkla değil, ulusal çıkarlar ve insan onuruna saygıyla ilgilidir.

Rûdaw: Belarus sınırını geçerek Litvanya'ya giren göçmenlere nasıl yaklaşıyorsunuz, kamplara mı yerleştiriyorsunuz yoksa Belarus'a mı geri gönderiyorsunuz?

Gabrielius Landisbergis: Sınırı geçmelerine izin verilirse tabi, çünkü bu temel bir mesele.

Rûdaw: Kaçak yollarla.

Gabrielius Landisbergis: İnsanların Litvanya'ya yasadışı yollardan girebildiği ile ilgili bir dosyamız yok. Sınırlar kontrol ediliyor. Sınırlar kontrol edildiğinden beri kimse sınırı geçmedi, evet kimse geçmedi diyebilirim.

Rûdaw: Yakın zamanda, Litvanya hükümetinin kaçak olarak Litvanya sınırından giren göçmenleri bir yıla kadar bir gözaltı merkezinde tuttuğu söylendi, bu doğru mu değil mi?

Gabrielius Landisbergis: Kimden bahsettiklerini bilmiyorum çünkü yaz aylarında yaklaşık dört bin göçmen sınırı geçti. Bu, sınırların tamamen kontrol altına alınmasından önceydi. Ama sınırları kontrol ettikten sonra, şimdi sadece dosyalarına göre risk altında olanlar hakkında ülkeyi geçmelerine izin verilmesi kararı verdik. Bu nedenle örneğin dövülen birini görürsek içeri alır, tedavi eder ve Irak'a dönmesi için ikna ederiz.

Rûdaw: Bu kişileri tutmak için bir hapishaneniz var mı?

Gabrielius Landisbergis: Biz hapishane demiyoruz. Onlar, özellikle bu kriz için kurulmuş özel göçmen kamplardır.

Rûdaw: Sayın Landsbergiler, örneğin Suriyeli Kürt göçmenlerden bahsediyorum, o bölgede durum iyi değil, bir şekilde yıkıma uğramış. Peki onları da Suriye'ye geri gönderiyor musunuz?

Gabrielius Landisbergis:  Özel olarak alınan tek karar Afganistan halkı içindi. Afgan olduğunu bildiğimiz kişilerin sınır dışı edilmeleri durduruldu. Şimdilik durum netleşene kadar askıya alındı. Bu, Litvanya makamları tarafından alınan tek karardır.

Rûdaw: Irak Dışişleri Bakanı ile düzenlediğiniz basın toplantısında, Belarus ile Litvanya arasındaki sınırdan 400 Iraklı göçmenin geri getirildiğini söyledi. Bu konudaki planınız nedir, yakın zamanda göçmenlerin Litvanya'dan Irak'a dönüşü planlanıyor mu?

Gabrielius Landisbergis:  Şu anda Litvanya'da ülkeye dönmek isteyen yaklaşık 100 kişi var.

Rûdaw: Onlar da dönmeye hazırlar mı?

Gabrielius Landisbergis: Evet, geri dönmeye hazırlar. Bir hafta içinde geri dönebilirler. Şimdi süreç başladı. Ancak sorun şu ki, Belarus'ta hala yaklaşık iki bin göçmen var. Belarus tarafında, sınırın diğer tarafında.

Rûdaw: Belarus’ta mı?

Gabrielius Landisbergis: Evet.

Rûdaw: Onlar sınırı geçmeyi mi umuyor?

Gabrielius Landisbergis: Evet, sınırı geçmek istiyorlar. Bu yüzden Belarus hükümetine göçmenlerin geri dönmesine izin vermesi için bir mesaj göndermemiz gerekiyor. Hava yoluyla evlerine dönebilmeleri için Minsk havaalanına ulaşmalarına izin vermelidirler.

Rûdaw: Sayın Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis, sizinle bu söyleşiyi yapmaktan memnuniyet duydum, çok teşekkür ederim.

Gabrielius Landisbergis: Sorularınız için teşekkürler.