Batı'dan İran'a eleştiri: Duruşu müzakereleri tehlikeye atıyor

Haber Merkezi - İran ile Batı ülkeleri arasında nükleer müzakereler belli düzeyde devam ederken Almanya, Fransa ve İngiltere İran'ın duruşunun müzakereleri tehlikeye attığını belirtti.

İran’ın öne sürdüğü şartlar nedeniyle Batılı ülkeler ile arasındaki nükleer müzakerelerde yeni bir kriz ortaya çıktı.

Almanya, Fransa ve İngiltere İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile ilgili duruşunu eleştirerek, söz konusu duruşun müzakereleri tehlikeye attığını belirtti.

Fransa, Almanya ve İngiltere’den yapılan ortak açıklamada, "Ne yazık ki İran bu önemli diplomatik fırsattan yararlanmak istemiyor; İran e nükleer programını öyle bir şekilde geliştirmeye devam ediyor ki, yaptığı şey artık sivil bir program çerçevesinde değil" denildi.

Fransa, Almanya ve İngiltere, İran'ın son talebinin nükleer anlaşmada başarılı bir sonuca ulaşma konusundaki istekliliği ve kararlılığı konusunda ciddi şüpheler uyandırdığı belirtildi.

Tahran’ın öne sürdüğü 4 şart şöyle:

Birincisi, Washington, 2018'de anlaşmadan tek taraflı olarak çekilen ve İran'a sert ekonomik yaptırımlar uygulayan eski Başkan Donald Trump'ın adımlarını tekrarlamamak için gelecekte başka hiçbir başkanın anlaşmadan çekilmeyeceğini garanti etmeli. ABD anlaşmadan çekilirse, İran'ın nükleer faaliyetlerini hızla artırmasına izin verilecek.

İkincisi, Amerika Birleşik Devletleri anlaşmadan çekilirse, İran ile veya İran dahilinde faaliyet gösteren yabancı şirketlere ve bankalara hiçbir yaptırım uygulanmayacağı garanti edilmelidir.

Üçüncüsü, ABD anlaşmadan çekilirse İran'a bir daha ekonomik ve siyasi yaptırımlar uygulamayacaktır.

Dördüncüsü, ABD İran'a karşı siyasi suçlamalarda bulunmaktan vazgeçmeli.

Ne olmuştu?

 

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında 2015'te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşma imzalanmıştı.

Washington, eski Başkan Donald Trump döneminde, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran'a yeniden yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve yeniden yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme dahil bir dizi adım atmıştı.

Anlaşmanın yeniden uygulanmasını sağlama ve ABD'nin anlaşmaya dönüşü için Nisan 2021'den beri Avrupa Birliği'nin (AB) koordinatörlüğünde Viyana'da yapılan müzakereler, 8 Ağustos'ta sona ererken müzakerelerin koordinatörlüğünü üstlenen AB'nin sunduğu taslak anlaşma metni sonrasında taraflar nihai anlaşmaya varma konusunda önceki aylara nazaran daha olumlu işaretler vermişti.

İran Dışişleri Bakanlığı, AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde nihai yol haritası olarak kabul edilen anlaşma taslağına ilişkin görüşlerini, 15 Ağustos'ta AB'ye iletmiş ve taslak metne verdikleri yanıta karşılık ABD'nin cevabını beklediklerini açıklamıştı.

ABD Dışişleri Bakanlığı, 24 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, İran ile nükleer anlaşmaya ilişkin taslak metne yönelik AB aracılığı ile İran'ın görüşlerine karşılık verdiklerini duyurmuştu. Ancak bakanlık, ABD'nin yanıtının içeriği konusunda herhangi bir detay paylaşmamıştı.

Fransa, İngiltere ve Almanya'nın ortak açıklaması, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken'in İran'ın anlaşmayı yeniden etkinleştirmeye verdiği yanıtın "geriye doğru" bir adım olduğunu ve "şartlarımızı karşılamayan bir anlaşmayı kabul etmeyeceğimizi" söylemesinden bir gün sonra geldi.