Türkiye uluslararası silah anlaşmasından çekildi

Haber Merkezi - Türkiye, Cumhurbaşkanlığınca alınan kararla ‘Avrupa Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması’ndan çekildi. Karar, Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlülüğe girdi.

Konuyla ilgili olarak Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararında, “19/11/1990 tarihinde Paris’te imzalanan ve 1/7/1992 tarihli ve 92/3250 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan “Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Hakkında Antlaşma (AKKA)”nın Türkiye Cumhuriyeti ile Antlaşmanın tarafı diğer devletler arası da 8/4/2024 tarihinden itibaren uygulanmasının durdurulmasına, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3 üncü maddesi gereği karar verilmiştir.” ifadelerine yer verildi.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı: Anlaşma anlamını yitirdi

Türkiye’nin anlaşmadan çekilmesiyle ilgili Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli bir açıklama yaptı.

Türkiye'nin AKKA'dan çekilmediğini ancak antlaşmanın uygulanmasının ‘askıya alındığını’ belirtti.

Rusya'nın 7 Kasım 2023'te AKKA'dan çekildiğini hatırlatan Keçeli, "Bunun sonucunda, antlaşmanın anlamlı şekilde uygulanmasına devam edilmesi imkanı kalmamıştı" dedi.

"Askıya alma" kararının geri alınabilir bir karar olduğunu belirten Keçeli, şunları kaydetti:

“Bu konuda, NATO Konseyi tarafından 7 Kasım'da açıklama yapılmıştı. Biz ayrıca bir açıklama daha yaparak kararımızı gerekçeleriyle duyurmuştuk. AKKA'ya taraf NATO müttefiklerinin antlaşmayı uygulamayı askıya alma kararlarının yürürlüğe gireceği tarihi, her müttefik kendi ulusal mevzuatları çerçevesinde belirliyor. Halihazırda AKKA'ya taraf müttefiklerin büyük çoğunluğunca askıya alma kararı yürürlüğe girdi. AKKA'yı uygulamayı askıya alma kararımızın 8 Nisan 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesine yönelik iç hukuki süreç tamamlandı ve bu konudaki Cumhurbaşkanlığı Kararı 5 Nisan 2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı.”

Avrupa’da Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması (AKKA)

1992’de yürürlüğe giren Avrupa’da Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması (AKKA), Avrupa konvansiyonel güvenlik mimarisine ilişkin başlıca uluslararası düzenlemedir. Avrupa sathında ve bölgesel olarak kuvvet düzeyleri, askeri dengeler, ülke içi ve dışı askeri konuşlandırma koşulları AKKA tarafından belirlenmektedir.

AKKA, imzacı ülkelerin topraklarında bulundurabilecekleri askeri ekipmanın miktarını ve konumunu belirleyen detaylı bir rejim içermektedir. Anlaşma, sınırlı sayıda askeri birimi ve teçhizatın belirli bölgelerde bulunmasına izin vermektedir. Böylelikle, aşırı askeri yığılmalardan kaynaklanabilecek gerilimlerin azaltılması ve savaş tehlikesinin azaltılması hedeflenmektedir.

Rusya Federasyonu, NATO genişlemesinden kaynaklanan güvenlik endişelerini gerekçe göstererek, AKKA yükümlülüklerini, tek taraflı bir kararla 2007’de askıya almıştır. Antlaşma halen Rusya Federasyonu dışındaki 28 Taraf Devlet tarafından (Türkiye hariç) uygulanmaktadır.

Anlaşma ne getiriyordu?

Söz konusu anlaşma, esas olarak Soğuk Savaş’taki iki blok arasındaydı. Bu yüzden sınırlama da blokların toplam gücüne yönelikti. Örneğin toplam tank sayısı 20 binle, savaş uçağı sayısı 6 bin 800’le, saldırı helikopteri sayısı 2 binle sınırlandırılmıştı.

Ancak anlaşma imzalandıktan kısa süre sonra Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı dağıldı. Anlaşma, daha baştan itibaren kadük kaldı.

Yine de bu anlaşma, Avrupa’daki yeni durumda da silahların sınırlanması görüşmeleri için bir zemin kabul ediliyordu.

Rusya’nın anlaşmadan çekilmesi

Ancak ilk itiraz 2007 yılında Rusya’dan geldi. O dönemde ABD Romanya ve Bulgaristan’daki askeri üsler kurma planını açıkladı. Putin hükümeti, bunun anlaşmaya aykırı olduğunu söyledi. NATO, “Bu üsler geçici, sıkıntı yok” anlamına gelen bir açıklama yaptı. Bunun üzerine Rusya anlaşmadan kısmi olarak çekildi, fakat masayı terk etmedi.

2015 yılında Rusya, anlaşmayı tamamen askıya alma kararı aldı. Rus hükümeti, gerekçe olarak anlaşmanın Varşova Paktı’nın varlığı üzerine bina edildiğine işaret edip “anakronik” ve “güncel gerçeklerle tamamen uyumsuz” olmasını dile getirdi.

Rus hükümeti, Kasım 2023’teyse zaten uygulamadığı anlaşmadan tamamen çekildi.

ABD de çekildi

Bunun hemen ardından ABD de Rusya’nın taraf olmadığı anlaşmanın anlamsız hale geldiğini belirterek anlaşmadan çekildiğini duyurdu.

Bugün yayımlanan kararın ardından Türkiye, zaten fiilen kadük hale gelmiş olan karardan çekilmiş oldu.

Bu açıdan kararda şaşırtıcı bir yan bulunmuyor.