Makalemizin geçen haftaki ilk kısmını Mehabad Kürt Cumhuriyeti’nin kurucusu ve başkanı Kadı Muhammed’in eşi Mîna Hanım’a ayırmıştık.
Makalemizin bu ikinci kısmını ise merhum Molla Mustafa Barzanî’nin kendisi gibi rahmetlik olan eşi Hamayil Hanım ve merhum Celal Talebanî’nin halen yaşamakta olan (Allah sağlıklı uzun ömürler versin) Hêro Hanım’a ayırmış bulunuyoruz.
Hamayil Hanım (Ö. 2011)
Zîbarî Aşireti’nden Mahmud Ağa’nın kızı, Mollla Mustaafa Barzanî’nin üçüncü eşi ve Mesud Barzanî’nin annesidir. Bütün hayatı boyunca eşinin yanında Kürt ulusal mücadelesinde fedakârca çalışmış ve onunla birlikte Doğu Kürdistan’a gidip 1946 yılında kurulan Mehabad Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşuna katılmıştır.
Oğlu Mesud Barazanî’yi 16 Ağustos 1946 yılında Mehabad’da dünyaya getirmiştir. Hamayil Hanım Irak Rejimiyle yaşanan çatışmalı süreçler boyunca şehit ve gazi olan peşmergelerin mağdur aileleriyle yakından ilgilenip elinden geldiği kadar onlara yardımcı olmuştur (1).
Hamayil Hanım aynı zamanda Eski Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zîbarî’nin anneleri ayrı üvey kız kardeşidir.
Hoşyar Zîbarî, “el-Hayat” gazetesinin kendisi ile yaptığı ve KDP.info Haber Ajansının 17 NOV 2013 tarihinde yayımladığı Arapça bir söyleşide kendisine yöneltilen “Molla Mustafa Barzanî senin kız kardeşin olan Hamayil ile ne zaman evlendi?” sorusuna verdiği cevaba göre bu evlilik 1944 yılı dolaylarında olmuştur.
Molla Mustafa ile birlikte İran’a giden Hamayil, Mehabad Kürt Cumhuriyeti yıkıldıktan sonra kocası Molla Mustafa kendisine bağlı peşmergelerle Sovyetler Birliği’ne giderken aileleri memleketlerine dönmek için yola çıktılar fakat Irak rejim güçleri tarafından alıkonulup tutuklandılar.
Zîbarî aşiretinin lideri olan ve resmî makamlar nezdinde itibarı bulunan Mahmud Ağa Zîbarî o sıralarda Erbil’in Diyana mıntıkasında alıkonulan Mesûd ve annesi Hamayil’in serbest bırakılmalarını ve köyleri olan Banî’ye getirilmelerini Nurî Said’den talep ettti.
Bu bilgileri veren Hoşyar Zîbarî cevabını şu cümleyle bitiriyor: “Israrlar sonucu küçük Mesûd ve annesi Hamayil Hanım köyümüze getirildiler ve yaşı 13-14 olana kadar Mesud bizim ailede büyüdü” (2)
Mesud Barzanî, 2009 yılında kendisiyle yapılan bir söyleşide üzerinde etkisi büyük olan annesi Hamayil Hanım’dan bahsederken şunları söylemektedir:
“Annem gerçekten çok merhametli bir kadındı. Babamın bende bıraktığı boşluğu hissettirmiyordu. Ben hâlâ hatırlıyorum: Babam Moskova’dan döndüğü sırada 6 Ekim 1858 tarihinde Barzan’da onu ilk kez gördüm. Kendisini Bağdat’ta büyük bir kitle kahramanlar gibi karşılamıştı. Ondan önce ben küçükken anneme babamı sorduğumda, benim bir helva türünü çok sevdiğimi bildiği için bana hep şöyle derdi: ‘Baban sana falan helvayı getirmek için Moskova’ya gitmiş, sana helvayı aldıktan sonra dönecek” (3).
Hêro Hanım
Hêro Hanım (Hêro İbrahîm Ehmed), İbrahîm Ehmed’in kızıdır. 11 Ekim 2007 tarinde kendisiyle yapılan bir röportajda “sen neden hâlâ Hêro Ehmed olarak baba evindeki soyadınla tanınıyorsunuz?” sorusuna şu ilginç cevabı vermiştir:
“Evlenip koca evine giden kadının kendi baba evindeki soyadını bırakması ona saygı değil, zulümdür. Kadının evlendikten sonra eski soyadını bırakması gerçekten zordur”.
Hêro’nun babası İbrahîm Ehmed hem şair hem de yazardır ve Molla Mustefa Barzanî zamanında KDP Siyasi Büro Sekreteri olarak görev yapmıştır. 1947 yılında KDP’ye katılan İbrahîm Ehmed 1953 yılında bu partinin sekreteri olmuş fakat partiyle aralarında çıkan sorunlar nedeniyle bir grup arkadaşı ile birlikte ayrılmıştır.
Hêro Hanım 1948 yılında Süleymaniye’de dünyaya gelmiştir. Ailesi 1951 yılında Süleymaniye’den Kerkük’e sürgün edilmiş ve 1954 yılına kadar burada mecburi iskâna tabi tutulmuştur. Sürgün bittikten sonra Süleymaniye’ye dönen aile 1958 yılında Süleymaniye’den Bağdat’a göç etmiştir.
İlkokulu Kerkük ve Süleymaniye’de, İdadiyeyi de Tahran’da okuyan Hêro Hanım, Bağdat’ta Mustansıriyye Üniversitesi’nde Psikoloji Bölümünde okumaya başlamış; fakat Abdülkerim Kasım komutasında askeri darbe olunca ve ailesi İran’a göç edince eğitimine ara vermek zorunda kalmıştır.
Hêro Hanım 1970 yılında kendisinden 15 yaş büyük olan Celal Talebanî ile evlenmiş, iki yıl sonra Bağdat’a giderek yarıda kalan eğitimini tamamlamıştır.
Hêro Hanım daha sonra eşi Celal Talebanî ile birlikte Şam, Beyrut ve Mısır’a gitmiştir. Talebanî 1977 yılında Irak Rejimine karşı silahlı mücadele başlattığı zaman Hêro Hanım da onun yanında yer alarak onunla birlikte dağları mesken edinmiştir. 1987 yılında Irak Rejimi ile yapılan savaşta dağlardayken Kürdistan’ı bombalayan Irak uçaklarının görüntülerini kamerasına almış ve dünya medyasına ulaştırmıştır. Böylece dünya kamuoyunun dikkatini Irak rejiminin barbarlığına çekmeyi başarmış ve bu bağlamda bazı Avrupa devletlerinin bu barbarlığı kınamalarına vesile olmuştur. Hem peşmergelerin kahramanlıklarını, hem de rejimin zulmünü kameraya alan Hêro bu noktada kamera kullanan ilk Kürt kadını olma unvanına sahiptir.
Dağda peşmergelerle tek tek ilgilenip hal hatırlarını soran Hêro, kocası Mam Celal’in at üzerinde taşınan arşivi üzerine çok titrediği için atın yularını eline alıp peşmergeler eşliğinde arşive olanca gücüyle sahip çıkmıştır.
Hêro Hanım 1980’li yılların sonunda YNK Kadın Kolunu kurmuş ve birkaç yıl sonra da “Xak” (Toprak) adıyla bir medya birimini kurmuştur. Bu medya birimine bağlı olarak yerel bir televizyon kanalını yayına sokmuş, bazı gazete ve dergiler çıkarmış ve 2000 yılında da YNK’ye bağlı “Kurd-Sat” adlı televizyon kanalını açmıştır. Onun çocuklara hizmet çerçevesinde çıkardığı meşhur çocuk dergisinin adı “Pepûle” (Kelebek)dir.
Dağda peşmergelik yapmanın yanı sıra, büyük bir çadırın altında teşkil edilen büronun sorumluluğu da Hêro Hanım’a verilmiş ve iğnelerini erkeklere yaptırmayan hasta kadın peşmergelerin iğnelerini de o yapıyordu.
Kürdistan Parlamentosu için yapılan birinci dönem seçimlerinde (1992-2005) YNK adına parlamenter olarak seçilen Hêro Hanım özellikle kadın ve çocuk hakları ile ilgili birçok kurum ve derneğin açılmasına öncülük etmiş ve eşi Talebanî’nin hastalanmasından sonra YNK içindeki ağırlığı daha çok ortaya çıkmıştır.
YNK medyasının 15 Kanun-i Sanî 2017 yılında dünya kamuoyuna açıkladığına göre Hêro Hanım’a “Vatikan Papalık Ödülü verilmiş ve bu bağlamda dünyada bu ödülü alan ilk kadın unvanını kazanmıştır. Vatikan Papalığı ona bu ödülü kadın ve çocuk hakları alanında yaptığı hizmetler dolayısıyla vermiştir.
Dipnotlu Kaynakça
(1) http://www.ankawa.com; http://www.al-mawqif.com; https://www.dorar-aliraq.net
(2) Vekalatu KDP.info, Yayım tarihi: 17 NOV 2013
(3) Rudaw Arapça (rudaw.net), Mesud Barzanî.. Min Cumhuriyyeti Mehabad ila Devleti Kurdistan”, Yayım tarihi: 20.09.2017
(4) Osê, Hoşeng, “ İmreetün Hadîdiyyetün Tetehekkemü Bî Masîri Hizbin ve Kadiyyeti Şa’bin ”, el-Arab, Yıl 2017, Sayı 10692, s.12; İttihad Gazetesi, Sayı: 1335 (18. 05. 2005, 10. 07. 2006); Baban, A’lamu’l-Kurd, II/551-554
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın