Kürdistan devletleşse de kapalı bir devlet olacak. Yani kara ülkesi. Denize kıyısı olmayan ve tam egemenliğe sahip ülkeler böyle tanımlanır. Dünyada büyük bir bölümü Asya ve Afrika'da olmak üzere 49 kara ülkesi mevcut. Kürdistan'ın yakınındaki deniz kapılarından biri Irak'tır, sorunların kaynağı ise yine Irak! Öyle ise çözüm nasıl üretilir ve Barzani Iraklılara nasıl güvence verebilir?
Sorumuz şu: Kürdistan halkı Iraklıların endişelerini nasıl ortadan kaldırabilir? Kürdistan Bölgesi'nin yeni konfederasyon teziyle bu endişeyi ortadan kaldırabileceğini düşünüyorum.
Kürdistan tezi: Merkez konfederasyonu
Her stratejik proje, jeopolitik bir düşünceyi taşmaktadır. Eğer siyasi projelerin arkasında düşünce varsa, krizleri ortadan kaldırmakla birlikte, ülkenin siyasi ve stratejik boyutlarını geliştirir, stratejik çıkmazları sonlandırır.
Örneğin, Rusya Neo Avrasya teziyle kendi etki alanını genişletmeye çalışıyor. Fransa, Orta Avrupa teziyle Akdeniz'in iki yakasındaki ilişkileri kendi lehine düzenliyor. Türkiye Neo Osmanlı teziyle Müslüman Kardeşler faktörüyle oynamak istiyor. Suudi Arabistan'ın elinde bölgedeki Sünnilik aidiyeti var. İran ise Şii Hilali teziyle büyümeye çalışıyor.
Her devlet, güçlü olmak ve bölgesel bir model haline gelmek için kendi jeopolitik tezini hazırlamalı. Irak, jeopolitik tezi olmadığı için büyük sorun yaşıyor. Irak, iç ve bölgesel sorunlar konusunda zengin bir deneyime sahip ancak bu deneyimden istifade edemiyor.
Bütün Iraklılar ülkelerinin İran'ın yeni kolonisi olduğunu biliyor. Bu proje Şiilerle ortak çıkarları olanların tezine bel bağlasa da merkez ülke İran'dır, Irak ise bağlı olan ülkedir. Bu yüzden Irak, İran'ın kolonisi durumundan kurtulması için kendi jeopolitik tezini geliştirmeli.
Irak: Merkez konfederalizm
Irak, Kürdistan Bölgesi ile yeni bir formül esasına göre ilişkilerini yeniden tanımlayabilirse, bölgede bir örnek haline gelebilir. Peki bu nasıl olur? Bir kere Irak'ın askeri güce dayanan merkeziyetçi tezinden vazgeçmesi gerekiyor. Çünkü söz konusu model krallık (Abdülkerim Kasım), Saddam ve Maliki dönemlerinde başarısız oldu. Onun için, askeri güce bel bağlayan her türlü yeni merkeziyetçilik başarısızlığa mahkumdur.
Irak'ın son yarım asırlık zengin geçimini bir ölü olarak ele alması lazım. Kürtler ve Sünnilerle konfederalizm modelinin tezine yüzünü dönmeli, merkeziyetçi ve askeri vesayet tezleri defterlerini kapatmalı. Bu tezler yıllardır Irak'ın insan kaynaklarını heba ederek felaketler doğurmuştur.
Eğer Irak bu tezi geliştirir ve Kürtlerle Sünnilerle yeni bir biçimde yönetimi paylaşabilirse, bölgedeki bir öncü ülke haline gelebilir. Böylece Irak, Irak - Kürdistan konfederalizmini inşa ederek bölgenin tamamında yıllardır süregelen sorunların çözüm kaynağı olabilir.
Sonuç: Bu model nasıl?
Irak - Kürdistan konfederalizm modeli, aynı zamanda merkez konfederalizm olarak da tanımlanabilir. Çünkü Mezopotamya demek olan Irak, Ortadoğu'nun kıblesi ve kalbidir. Irak tarihi, bu konuda büyük deneyimler taşıyor. Bir tür konfederalizm olan Abbasiler İmparatorluğu'nun ruhu, bu dönemin bölgesel tezinin ruhuna uyuyor.
Merkezi konfederalizm, geçmişten süre gelen Kürt - Arap ve Şii - Sünni sorunlarını çözerek bölgede öncü olabilir.
Eğer Irak bunu yaparsa ve Barzani bu tezi geliştirebilirse, Kürtler “merkezden kaçan güçten” “merkeze çeken güç” haline gelebilir. Bu Sünniler için de geçerli. Böylece Irak, bölgede bir adım öne çıkarak İran, Türkiye ve Suriye'deki Kürtleri de kendi çekebilir ve onları kendi bölgesel politikasının aracı haline getirebilir. Ayrıca bölgedeki Sünni ve Şiiler için anavatan olabilir.
Irak, Kürt - Arap ve Şii - Sünni arasında bir çözüm sağlayabilirse, bir sentez ortaya koyabilir.
Bu durumda Kürdistan hem içerde hem de dışarda egemenliğe sahip olur, kendi parasını basar, ordusunu kurar, diplomatik ilişkilerini geliştirebilir. Ama Irak ile tek konfederasyon olacak.
Bu merkez konfederalizm çerçevesinde Irak ile Kürdistan ortak savunma politikasını geliştirir, Ortadoğu'da birliğin temeli olabilecek ortak ticaret alanı inşa edebilir. Bu proje aynı zamanda Ortadoğu'nun tamamında stratejik meselelerin sonuca ulaşması konusunda bir örnek teşkil edebilir.
Buna göre yük Barzani'nin omzunda. Eğer bu projeyle Bağdat'a dönerse, defacto bir “kara ülkesi” için kapı açabilir.
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın