Kuğuların hepsi beyaz değil: Siyah kuğu teorisi
İlkel dünyada Kuğuların beyaz olduğuna ve siyah Kuğuların olmadığına inanılırdı; ancak Batı Avustralya'da beklenmedik bir olay yaşanmış ve siyah bir Kuğu keşfedilmişti. Böylece yıllardır yaygın bir inancın aslında sorunlu olduğu ortaya çıkmıştı.
Lübnan asıllı Amerikalı bilim insanı Nesim Nicholas, 2007 yılında Black Swan The Consequences of Unexpected Events başlıklı çalışmasında Siyah Kuğu Teorisinden ilham alarak bir araştırma tezini yayınladı.
Teoride, insanların, ulusların, devletlerin ve kurumların hayatlarında her zaman hayal bile edilemeyen, öngörülemeyen şeylerin gerçekleştiğini ve hayatlarının gidişatını değiştirdiğini vurgulamaktadır. Bilim insanı Nesim Nicholas bu duruma “Siyah kuğunun ortaya çıkması” olarak adlandırıyor. Bilim insanı siyah kuğunun ortaya çıkmasını birkaç özellikle şu şekilde tanımlanıyor; Nadir olaylar, öngörülemeyen ve büyük etki yaratan.
Burada öngörülemeyen olayların çoğunlukla bireylerin, şirketlerin, halkların, ulusların ve devletlerin kaderini yeniden şekillendirdiğini gösteriyor.
Bilim insanı, hayatın açık, planlı ve doğru tahminlerden ziyade belirsizlik ve öngörülemezlik ile ilgili olduğunu, sıradan ve gündelik olayların pek etkili olmadığını, kendinizi bir şeylerle meşgul etmenize gerek olmadığını, bunun yerine acil durumlara hazırlanmanız gerektiğini vurguluyor. Bir nevi bize siyah kuğun ortaya çıkmasından sonra yaşanacak durumla nasıl başa çıkılacağınız.
O, 11 Eylül 2001 olaylarını anlatıyor ve ABD'nin tüm bilim, teknoloji ve ilerlemeye rağmen siyah kuğun ortaya çıkmasını önlemek için fazla bir şey yapamadığına dikkat çekiyor. 11 Eylül'deki siyah kuğun gelişi nadir ve beklenmedik bir olaydı. Bazı insanlar, partiler, devletler, halklar, uluslar, şirketler ve kurumlar için altında bir fırsattı, bazıları için de başarısızlık ve kara ölümle sonuçlandı.
Siyah kuğunun ortaya çıkması nadir bir gelişme olabilir ama aynı zamanda tarihin gidişatını değiştirebilir. Biz Kürtler 1980'lerin sonunda siyasi bir başarısızlıkla karşı karşıya olduğumuz bir dönemde Baas rejiminin Irak'ta zirvede olduğu bir zamanda kim Irak'ın gidip Kuveyt’i işgal edileceğini hayal edebilirdi. Siyah kuğu olayları ikinci Körfez Savaşı'na yol açacağını düşünebilirdi ki? Sovyetler Birliği'nin siyah kuğu yaşanacağını ve birliğin çöküşüyle sonuçlanacağını ve kendisini dünya sisteminde bulacağını düşünebilirdi? Akabinde Kürt halkı kendi siyasi ve anayasal statüye sahip olma fırsatına sahip olacağını hayal edebilirdi.
Bu nedenle, siyah kuğunun ortaya çıkışı gerçek bir olgudur ve buna inanmalıyız, ancak her ortaya çıkışı olumlu olmayabilir, tıpkı her zaman olumsuz olmadığı gibi. Kürtlerin Siyah kuğusu birinci dünya savaşında hüsranla sonuçlandı, ancak ikinci Körfez Savaşı’ndaki siyah kuğu ve Baas rejiminin devrilmesi (2003), Kürtler için tam tersi olumlu bir sonuçla sonuçlanmış ve nimette dönüşmüştü.
2019 yılında koronavirüsün siyah kuğusu insanlığı istila ettiğinde, insanoğlu tıpta ve sağlık biliminde büyük ilerlemeler kaydetmiş, bu alanda binlerce araştırma ve çalışma yapmıştı. Ancak bunlara rağmen Covid-19 pandemisi ortaya çıktığında etkisi şoke etmişti. Koronavirüsün siyah kuğu beklenmedik olduğu kadar nadir ve kader değiştiriciydi.
Siyah kuğunun gelişinin bir başka canlı örneği de İran Cumhurbaşkanı Sayın Mesud Pezeşkiyan'ın seçilmesidir. Bu göreve iki kez aday olmasına rağmen başarısız olmuştu. Çevresinden alınan bilgilere göre Pezeşkiyan tekrar aday olmaya niyeti dahi yoktu. Ancak Mayıs ayında nadir görülen bir hava kazasında aniden ve beklenmedik bir şekilde İran’ın cumhurbaşkanının öldüğü bildirildi. Bir helikopter kazasının Pezeşkiyan’a aday olma fırsatı vereceğini hiç hayat etmemişti. Kim bilebilirdi ki Pezeşkiyan Temmuz 2024'te başkan olacak ve hayalini gerçekleştirecek.
Bu teori, bize artık normal günlük olayları ve beklenen şeyleri yorumlamakla (beyaz kuğularla) kafanızı meşgul etmememizi söylüyor. Geleceği tahmin etmek gibi kaygılarla kafanızı ayırtmayın, enerjinizi gelecek için derin planlamaya harcamayın, aniden bir siyah kuğu gelir ve yaşamımızı ve kaderimizi değiştirir. Siyah kuğu kazın gelişi bizim elimizde değil, önemli olan ve yapmamız gereken şey şu, gelmesi durumunda onunla nasıl davranacağımızdır. Her zaman siyah kuğun gelişine hazırlıklı olun!
Dr. Ömer Nureddin
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)