Ninova’yla komşuluk sorunu

Ninova Valisi Esil Nuceyfi’nin Kürdistan Bölgesi açısından önemsenecek bazı açıklamalarda bulunmuştu… Birincisi, “tartışmalı bölgeler” diye adlandırılan toprakların bir bölümü (anayasanın 140. maddesi kapsamındaki yerler), Şengal, Zumar ve Telafer’den Güwer ve Mahmur’a uzanan bölgeler Ninova vilayetinin sınırları içerisinde yer alıyor. Ayrıca Kürtler’in iki büyük aşireti olan Zebari ve Herki aşiretleri ile Ezidi, Şebek ve Kakai Kürtler, yine bu ilin sınırları içinde yaşıyor.

 

Bununla beraber Ninova, Kürdistan Bölgesi’nin Duhok ve Erbil illeriyle sınır. Bundan dolayı Ninova, Kürdistan Bölgesi için istikrar ve ekonomi açısından önemli bir konuma sahip. Bu hususları dikkate alarak Ninova’yla aramızda bir duvar örebileceğimizi veya örülmesi gerektiğini düşünmek safdilliktir.

 

Dolayısıyla, Kürdistan Bölgesi’nin, kendisi için önem arzeden Ninova üzerine siyasi olarak ağırlığını koyması gerekir. Orada yaşananlar doğrudan veya dolaylı bir şekilde Kürdistan Bölgesi’ni etkilemektedir. Örneğin, şehir sakin olduğu dönemde Kürt öğrenciler Musul üniversitelerini tercih ediyordu. Meşhur Musullu doktorların Kürdistan Bölgesi halkına faydaları dokunmuştur.

 

Şehir istikrarsız olduğu zamanlarda ise teröristlerin ve bombalı araçların kaynağı olmuştur. Şehrin kötü günlerinden Kürtler’in hayatı olumsuz etkilenmiş, özellikle de Ezidiler, Şebekler ve Kakailer büyük bedel ödemiştir.

 

Ninova’da yaşananlar bir güvenlik ve askeri sorunun ötesinde politik bir sorundur. Kısaca ifade edecek olursak, “Ninova sahipsiz bir vilayet”tir. Bir Sünni vilayeti olan Ninova, başkent Bağdat’taki elit Şiiler’i kabul etmiyor. Nuri Maliki, ordu aracılığıyla şehri etkisi altına almaya çalıştı, ancak onun kurduğu ordu birkaç günde dağıldı.

 

Sünni Araplar’ın Irak’ın tamamında “lidersizlik krizi ”yaşadığı söylenebilir. Ninova’yı kendileri yönetemediği gibi, Şiiler’e de bırakmıyorlar. Ninova vilayeti 2003’ten beri 3 gücün (Şii, Sünni ve Kürt) arasında kalmış durumda. El Kaide ve IŞİD gibi radikal grupların ortaya çıkması belli ölçüde Irak ve sözkonusu ilde yaşanan siyasi sorunların bir ürünüdür.

 

Ninova’da Sünniler’in konumu için siyasi bir çözüm bulunmalıdır. Kürdistan Bölgesi’nin sınırlarını sorunu da giderilmelidir.Bu iki soruna kalıcı bir çözüm bulunulmadığı takdirde, ileride yeni felaketler karşımıza çıkabilir. Askeri olarak IŞİD püskürtülse de yarın farklı bir şekilde orada ortaya çıkacaktır.

 

Ninova’da ılımlı bir Sünni yönetim (güç) oluşturulmalı. Bu yönetim aynı zamanda kendi içinde demokratik olmalı ve Erbil ile Bağdat’la iyi ilişkiler kurmalı.  

 

Ninova’yı yakından takip edenler güvenlik boşluklarını görmüşler. Özellikle bu hususun üzerinde durmak istiyorum. Etkisiz ve Kürdistan Bölgesi’yle ilişkileri iyi bir yönetimin (IŞİD öncesi Ninova gibi) bize çok faydası olmaz. Ancak etkili ve Erbil’le iyi geçinemeyen yönetim ise tehlikeli olacaktır.

 

Ninova’da yapılması gereken ikinci önemli şey ise, Kürdistan Bölgesi’yle olan sınırların belirlenmesidir. Daha önce dile getirdiğimiz gibi vilayetin topraklarının bir bölümü 140. madde çerçevesinde “tartışmalı bölgeler” olarak niteleniyor. Sözkonusu bölge, vilayetin diğer yerlerine göre daha da sahipsiz. Mesela Irak Ordusu ve Peşmerge Güçleri’nin bulunduğu bölgelerde, askeri açıdan, sorumluluk ve görevler konusunda bir belirsizlik yaşanmıştır.

 

Kerkük ve Ninova arasında en belirgin farklarından biri, Kerkük’te şehrin güvenliğinden sorumlu bir gücün olmasıdır. Bütün Kerküklüler tarafından kabul görmese de, kentin istikrarını sağlayarak, Ninova’daki gibi terör olayları yaşanmasına izin vermiyor. Ninova’da hiçbir zaman kimin sorumlu olduğu belli değildi.

 

Kürdistan Bölgesi’nin, menfaatlerinden dolayı önümüzdeki süreçte vilayette yaşanan değişiklikleri yakından takip etmesi gerekir.

 

Kim hükmedecek? Nasıl bir yönetim olacak? Ne kadar etkili olacak? Kürdistan Bölgesi’yle ilişkileri nasıl olacak?

 

Bu soruların yanıtları, Ninova ve Kürdistan Bölgesi halkı açısından hayati önemdedir.


(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)