BAKUR'DA MİLLİYETÇİ KÜRD'LÜK

Canan yıldız, t24, 6 Eylül 2024 de yayınlanan bir araştırmayı değerlendirmesi bulunuyor. Yazının Kürd düşünce davranışlarını konu alan bölümlerini ve değerlendirme özetini alarak uzun yıllar bu milliyetçi düşüncenin olmazsa olmazlığını tartışan ve yerleşmesinde katkısı olan bizimde konuya bakışımızı değerlendirme gereği duyduk.

'Kürt milliyetçiliği yükseliyor' başlığı ile yayınlanan makalenin bu başlığını değerlendirdiği bölümleri gündem oldu.

'İstanbul'da yaşayan Kürt ile Diyarbakır'da yaşayan Kürt'ün öncelikleri ve siyasal tercihi dönüşüyor, Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi, 15-28 Ağustos tarihleri arasında 18 yaş üzeri ve kendisini Kürt olarak tanımlayan bin 108 kişiyle yüz yüze görüşmeler yaptı. 12 ilde (Ağrı, Antep, Batman, Bingöl, Diyarbakır, Hakkari, Mardin, Şırnak, Van, İstanbul, Ankara ve Mersin) yapılan araştırmaya göre; "Kendinizi hangi görüşe daha yakın hissediyorsunuz?" sorusuna "Kürt milliyetçisi" olarak yanıt verenlerin oranı yüzde 39,4, ki bu oldukça yüksek bir sayı.

Kendisini "muhafazakâr "olarak tanımlayanların oranı yüzde 23,2, kendisini "sosyalist" olarak tanımlayanların oranı yüzde 19,9.'

Bölümü oldukça yorumlandı. Devamla: 'Geçmiş yıllarda da başka araştırmalar (Kürt Çalışmaları Merkezi) son yıllarda Kürt milliyetçiliğinin belirgin bir biçimde yükseldiğini ortaya koymuştu. Yükselen Kürt milliyetçiliğini nasıl okumak gerekiyor? Bu milliyetçilik dışlayıcı bir hüviyete sahip mi? Yükselen Türk milliyetçiliğine karşı bir reaksiyon mu yoksa bir ulus kimliğinin güçlenmesi mi?', sorusuna dair araştırmayı yapan Zeki Gürür şu yanıtları veriyor: "Milliyetçilik tartışmaları teorik olarak yaklaşık 150 yıllık arka planı olan bir konu. Genel olarak Kürtler ve Kürtler gibi dezavantajlı ya da daha geç uluslaşma prosesinden geçen toplumların milliyetçilik algılarıyla egemen ulusların milliyetçilik algıları birbirlerinden farklı olur. Yani Kürt kentlerinde yaşayan Kürtlerin maruz kaldığı pratikler birbirinden ayrışıyor. Ve bu ayrışma giderek politik eğilimleri de dönüştürüyor. Mesela batı ve metropollerde yaşayan Kürtler gittikçe daha esnek ve daha pragmatik politik tepkiler verebiliyor." Bu yanıtlar ile yazara araştırmayı açıklayan Zeki Gürür durumu net bir biçimde ortaya çıkarıyor.

Bilindiği gibi 2015 yılında buna benzer bir araştırmaya Kürd Milliyetçisiyim cevabını verenlerin oranı yüzde 4 civarında idi. Şimdi yüzde 40 lara çıktığı görünüyor. Ayrıca kendisini muhafazakar olarak tanımlayan yüzde 23'lük tanımlamayı da buraya rahatlıkla katabiliriz. Bu tanımlamanın buraya gelmesinde Bakur aydın ve Kürdistani parti ve kurumların çabalarının yanı sıra Başur ve Rojava etkisini de göz önünde bulundurmak gerekir.

Bilindiği gibi tarihsel süreçte proto millet kavramı sayılabilecek, Ehmede Xani, Mem u Zin destanı girişinde 'Derdimiz' bölümünde belirttiği gibi bir başlangıç oluştu. Bu durum Şeyh Ubeydullah Kurdistan bağımsızlığı deklarasyonu ile ilk kavramsal milliyetçi, devletçi Kürd fikri temellendi. Haci Qadire Qoyi: (1816-1897), şiirleri ile Kürd modernleşmsinin milliyetçi düşüncenin öncüsüdür. 'Xaki Cizir u Botan' şiiri Kürd Milliyetçi Düşüncesinin derin işlendiği bir referans şiir niteliğindedir. Giyim, dil, eğtitim  vb. birlik içinde davranmk gerektiğini söyler.  Yeni dönemin usta milliyetçi ismi Cemal Nebez'dir. Kürd milletinin millet olarak bakma, Kürd aydınlarının Kürd varlığına ve dünyaya Kürd varlık düşüncesi ile bakmayı temel alan bir düşünce sistemi var. Bu düşünceyi oluştururken kendine güveni dünyaya Kürdi bakışı varlık nedeni olarak görmeyi öğütler. Kürd milliyetçiliğini Kürdistan'da ulusal devlet olma ve arayışı olarak tanımlar. Kürdoloji'nin Kürd ve Kürdistan'a içerden bakışın kurucusu olan Cemal Nebez, sağ sol veya inanç sistemlerinden farklı olarak bir Kürdistan milli bilinci ve bu bilinç ile tarihle yüzleşerek oluşturulması gerktiğini savunur. kurucu düşünce derinlik ile Kürd milliyetçi düşünce sistemini derinliğine tarihsel ve akademik olarak yorumlar.

Araştırma Kürd kamuoyunda farklı ve yüksek sesler getirdi. Öyleki bütün durumlarda olduğu gibi Bakur Kürd'leri kafa karışıklıklarını bir kez daha çok çeşitli boyutlarda yansıttılar. Asıl olan vatan ve sahiplenme ise yine geride kaldı. Kimisi neden bu sonucun pratiğe yansımadığını tartışırken, bazıları ya sonucu kabul etmedi ya da klasik kalıpçı Kürdi olmayan düşünce ile reddetti. Sol ve egemen türk sol geleneğin kavramsal tartışmalarına takılma olsa da, asıl olan devlet talebi bu tartışmalarda ön plana çıktı. Araştırmanın doğru temele dayandığı ve doğru düşünce oluşturduğu sonraki devlet talebi yorumlarında görüldü.

"Uluslar, devletleri ve milliyetçiliği meydana getirmezler; devlet ve milliyetçilik ulusu meydana getirir." Hobsbawm'ın 20. Yüzyılda söylediği bu tezi, nerdeyse öncelikli Kürd Milli Karakterler tarafından ayrı ayrı dile getirilmiştir.

Egemen düşünce izlerini taşıyan düşünce ile milli bilinç ve mill ruh gelişmez, ortak bir millet düşüncesi ve pratiği oluşmaz. Kürd düşüncesindeki kafa karışıkığı ve farklılığı buradan geliyor, kendi yolunu, kendi tarihi ve kültürünü milli bir bilinçle, bilerek yorumlamakla  milliyetçi düşünceye ulaşılır. Bu milliyetçi düşüce ve bilincin dönemlerine göre en rafine kaynak ve referansları yukarıdan adı geçen şahsiyet ve düşünceleri ile pratikleridir.

Kürd emek ve sermayesinin büyük oranda Kürdistan dışında olması milli düşüncenin gelişimini engelleyerek egemen düşünceye yakın duruşu getirmiştir. Devletleşme bunun önüne geçmenin temel taşıdır. Kürdistan Devleti bu bakımdan önemlidir.

Dikkat edilirse milli düşüncenin kaynak isimleri coğrafi olarak nerdeyse Kürdistan haritası oluşturacak bölgelerin toplamı biçimindedir.

Not:   https://t24.com.tr/yazarlar/candan-yildiz/arastirma-kurt-milliyetciligi-yukseliyor,46263

2-Kürd Milet tanımını biz 'D' ile yaptığımızdan 't' yi uygun bulmuyor, bütün yazılarımızda ve yayınlarımızda 'D' yazımını milliyetçi bir Kürd duruşu olarak görüyoruz. Yazar araştırmayı değerlendirmesinde 't' kullandığı için öyle bırakmayı uygun gördük.

 

(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)