IKBY siyasetinde yumuşama sinyalleri

Son günlerde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) iç siyasetinde önemli gelişmeler yaşanıyor. IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani’nin Süleymaniye ziyaretinin ardından, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Eş Başkanı Bafel Talabani, Erbil’e bir ziyaret düzenlemiş ve Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve KYB arasında heyetler arası görüşmeler yapılmıştı.

Hemen ardından IKBY’de faaliyet gösteren Kürt siyasi partilerin temsilcilerinin, 26 Mayıs 2022 tarihinde, Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu (UNAMI) ve BM Genel Sekreteri Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert ile Erbil’de toplantı yapması dikkat çekici olmuştu. Toplantıda; KDP’yi, partinin önde gelen isimlerinden Fazıl Mirani temsil ederken, KYB, Bafel Talabani tarafından temsil edildi. Ayrıca Süleymaniye’deki askeri okul mezuniyet törenine katılmış olan IKBY Başkanı Neçirvan Barzani'nin de Erbil’e döndüğünde toplantıya katıldığı biliniyor. Bununla birlikte Kürdistan Adalet Cemaati Başkanı Ali Bapir, Goran Hareketi Başkanı Ömer Said Ali partilerini temsilen toplantıya katılmış, ayrıca toplantıda Kürdistan İslam Birliği’ni Selahaddin Babekir, Yeni Nesil Hareketini ise Bedriye Raşit temsil etti.

Erbil’de gerçekleştirilen toplantıda 1 Ekim 2022'de yapılması planlanan IKBY seçimlerinin değerlendirildiği ve tarafların yapıcı siyasi tutumlara sahip olmaları konusunda görüş alışverişinde bulundukları belirtildi. Görüşmede seçimlere ilişkin şeffaflığa vurgu yapılırken Hennis-Plasschaert, siyasi partilerin sorunları çözme konusunda diyalog kurarak ortaya koyduğu çabaları takdir ettiğini açıkladı.

Her ne kadar IKBY içerisindeki gruplar arasında görünürde aşılmayacak sorunlar olmadığı bilinse de Plasschaert’ın BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı sunumun hemen ardından, IKBY’deki Kürt partilerle bir araya gelmiş olması dikkat çekici. Herşeyden önce IKBY iç siyasetinde özellikle seçimler, bütçe, ekonomik kriz gibi konular nedeniyle bir araya gelmekte zorlanan Kürt partilerin BM’nin Irak’taki en üst düzey temsilcisi aracılığı ile bir araya getirilmiş olmasının altı çizilmeli. Her ne kadar partiler arası görüşmeler yapılıyor olsa da IKBY ve Irak merkezi siyasetindeki temsil açısından etkili tüm Kürt partilerin aynı masada oturtulmuş olması, IKBY’deki siyasi diyalog açısından önemli.

Bu durum IKBY’deki Kürt siyasetinde ılımlaşmayı beraberinde getirebileceği gibi Irak siyasetindeki başta hükümet kurulması konusunda atılacak somut adımlar açısından dikkat alınması gereken bir hamle. Ancak söz konusu görüşmede IKBY’de siyaset yapan sadece Kürt partilerin bulunmasının toplantıyı eksik bıraktığını söylemek mümkün. Zira bu partilerin dışında IKBY Parlamentosu’nda kota sandalyesine sahip olsalar da siyasal temsil ve kapsayıcılık açısından Türkmen ve Hristiyan temsilcilerin de bulunmasının toplantıyı daha değerli kılması mümkündü.

Bununla birlikte Kürt siyasi partileriyle yaptığı toplantıda da IKBY seçimlerine odaklandığı bilinen Plasschaert’ın IKBY iç siyasetinde sorunların asgariye indirilmesi konusunda çaba sarf ettiğini söylenebilir. Ancak Plasschaert’ın yaptığı açıklamalara bakıldığında IKBY’deki duruma yönelik de eleştirel bir profil çizdiği görülüyor. Zira Plasschaert’ın daha önce “IKBY’nin tek seçeneği var, siyasi arenada herkese açık olmalı. Birlik olunmaması IKBY’ye zarar verdi. IKBY’nin yeşil (KYB) ve sarı (KDP) bölgelere bölünmesine son verilmeli” yönünde bir açıklama yapmış olması dikkat çekici oldu. Nitekim KDP ve KYB arasındaki çekişmenin IKBY içerisinde ortaya çıkardığı istikrarsızlığın ve siyasi karmaşanın yanı sıra, Irak siyaseti için de sorun teşkil ettiği görülüyor. Özellikle 2018 seçimlerinde sonra KDP ve KYB’nin cumhurbaşkanlığının belirlenmesi konusunda ortak aday çıkaramaması nedeniyle Irak merkez siyasetinde de somut adımlar atılması zorlaşıyor. Bu noktada sadece IKBY siyaseti açısından değil, Irak merkezi siyaseti açısından da KDP ve KYB’nin ortak hareket etmesi son derece önemli.

Buradan hareketle UNAMI’nin IKBY’deki partiler arasındaki diyalog konusunda arabulucu rolü oynadığını söylemek yanlış olmayacak. Bu durum UNAMI’nin IKBY içerisindeki sorunlara dair endişe duyduğunun bir göstergesi.

Görüşme sonrasında yapılan açıklamalar değerlendirildiğinde Plasschaert’ın siyasi partilere bazı tavsiyeler verdiği görülüyor. 2021 yılında bir kurultay gerçekleştirerek hem ismini hem de yönetimsel yapısını değiştiren Kürdistan Adalet Cemaati Başkanı Ali Bapir’in, Plasschaert’ın reform yapma konusunda partileri uyardığını açıklaması dikkat çekici oldu. Bu noktada Bapir’in kendisini reformun öncüsü olarak konumlandırma gayreti içerisinde olduğunu söylemek mümkün. Bununla birlikte KYB’nin de Eş Başkan Bafel Talabani tarafından temsil edilmiş olması, KYB’nin Kürt partiler arasındaki diyaloga önem verdiği mesajını ortaya koyma yönünde bir çaba olarak nitelendirmek mümkün.

Plasschaert’ın son dönemde Irak hükümetinin kurulması, Sincar Anlaşmasının uygulanamaması, IKBY seçimleri gibi Irak’ın temel gündemi ile yakından ilgilendiği görülüyor. Nitekim Mayıs ayı içerisinde Plasschaert, Güvenlik Konseyi'ne verdiği brifingde 10 Ekim 2021 tarihinde gerçekleştirilen Irak Parlamento Seçimlerinin ardından yakalanan birçok hükümet kurma fırsatının kaçırıldığını belirtmesi dikkat çekici oldu. Plasschaert konuşmasında, Irak vatandaşlarının talep ve ihtiyaçlarının uzun süredir ihmal edildiğine, Sincar Anlaşması’nın hala uygulanamadığına da dikkat çekmişti. Bu noktada Kürt siyasi partilerin de alacağı ortak tavır önemli. 2022 IKBY seçimlerine ilişkin de şeffaflık, yapıcı politika izleme gibi konularda açıklamalar yapan Plasschaert’ın, IKBY iç siyasetine ilişkin çabaları KDP-KYB arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi konusunda da etkili olabileceği söylenebilir.

Bilgay Duman, ORSAM Irak Çalışmaları Koordinatörü

 (Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)