PANORAMA 2019 – Türkiye ve Kürt kentlerinde bir yıla neler sığdı
Erbil (Rûdaw) – 2019’da Türkiye ve Kürt kentlerinde önemli siyasi, askeri ve toplumsal olaylar yaşandı. 31 Mart yerel seçimleri, HDP’li belediyelere bir kez daha kayyum atanması ve Türkiye’nin 9 Ekim’de Rojava’ya yönelik başlattığı operasyon yıl boyunca en çok öne çıkan ve tartışılan gündemler oldu.
Türkiye bir bakıma 2019’a 31 Mart yerel seçimleri ile başladı. Zira yıl boyunca yaşanan diğer olaylar seçim sonuçlarının etkisi altında kaldı. AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı, İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Türkiye’nin büyük kentlerinde belediyeyi CHP-İYİ Parti’nin kurduğu ve HDP’nin de açıkça desteklediği Millte İttifakı’na kaptırdı.
AK Parti 31 Mart’taki seçimlerinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi için yapılan oylamayı kabul etmeyip itiraz etti. Yüksek Seçim Komisyonu bu itirazı kabul edip seçimin yenilenmesini kararlaştırdı.
23 Haziran’da gerçekleşen ikinci seçimde ise Millet İttifakı’nın adayı Ekrem İmamoğlu yüzde 10’luk bir farkla seçimin galibi oldu.
Halkların Demokratik Partisi (HDP), kayyumla elinden alınan birçok belediyeyi bu seçimlerle tekrar kazandı. Ancak 19 Ağustos’ta Türkiye İçişleri Bakanlığı’nın kararı ile Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir belediyelerine kayyum atandı. Böylece HDP’li belediyelere kayyum süreci başladı.
HDP, 31 Mart seçimlerinde 3'ü büyükşehir olmak üzere 8 il ve 56 ilçe ve belde belediyesini kazandı. Yıl içerisinde 32 belediyeye kayyum atanarak HDP’den alındı.
Öte yandan Türkiye’nin eski adı Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) olan Suriyeli silahlı grupları Suriye Milli Ordusu (SMO) adıyla yeniden örgütleyerek Rojava’ya operasyon düzenlemesi ulusal ve uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Türkiye operasyonla Sere Kaniye ve Gire Spi ilçelerinin kontrolünü Demokratik Suriye Güçleri’nden (DSG) ve Rojava Özerk Yönetimi’nden alıp SMO’ya verse de başta Arap Birliği, Avrupa Birliği ve ABD olmak üzere uluslararası tepkilerle karşı karşıya kaldı.
Rojava operasyonunun durdurulması için ABD ve Rusya devreye girdi ve Türkiye bu iki ülke ile ateşkes anlaşması imzalamak durumunda kaldı.
İşte 2019 yılında sizin için derlediğimiz öne çıkan başlıklar:
12.01.2019
PKK Lideri Abdullah Öcalan 2 yıl aradan sonra kardeşi Mehmet Öcalan ile İmralı'da görüştü.
25.01.2019
Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eş Başkanı ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven, Öcalan’a yönelik tecrit gerekçesi ile başlattığı açlık grevinin 79’uncu gününde serbest bırakıldı. Güven hapisten çıktıktan sonra da greve devam etti ve 200’üncü gününde grevi sonlandırdığını açıkladı.
21.02.2019
Kürtçe’nin eğitim dili olması talebiyle bir araya gelen 9 Kürt partisinin kurduğu Kürt Dili Platformu, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) 1999 yılında ilan ettiği 21 Şubat Dünya Anadil Günü, nedeniyle Türkiye’de Kürt dili önündeki engellerin kaldırılmasını talep etti.
31.03.2019
Türkiye ve Kürt kentlerinde yerel ve mahalli seçimler gerçekleştirildi. HDP, Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehir belediyelerinin yanı sıra kayyum atanan 94 belediyesinden birçoğunu tekrar kazandı.
AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı, İstanbul, Ankara, Adana ve Mersin gibi büyükşehir belediyelerini CHP-İYİ Parti’nin kurduğu ve HDP’nin de açıkça desteklediği Millte İttifakı’na kaptırdı.
2014 yerel seçimlerinde 18'i büyükşehir olmak üzere 48 yerde belediye başkanlığını kazanan AK Parti'nin kazandığı belediye başkanlığı sayısı 40'a geriledi. AK Parti, 7 belediyeyi ittifak ortağı MHP'ye karşı, 7 belediyeyi de CHP'ye karşı kaybetti. Buna karşın MHP'den Isparta'yı alan AKP, Zonguldak'ı CHP, Şırnak, Ağrı ve Bitlis'i HDP'den aldı.
Cumhur İttifakı İstanbul Büyükşehir Belediye seçim sonuçlarına hile karıştırıldığı gerekçesi ile itiraz etti ve bu itiraz YSK tarafından kabul edildi.
06.06.2019
Eski başbakan ve Cumhur İttifakı’nın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Adayı Binali Yıldırım, Diyarbakır’da yaptığı açıklamada “Kürdistan” ismini telafuz ederek Kürt seçmenlerden oy istedi. Bu açıklama Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Türkiye’de Kürdistan diye bir yer yok” açıklamasının gölgesinde kaldı.
20.06.2019
İstanbul Büşükşehir Belediye Başkanlığı için tekrarlanan seçim öncesi İmralı’ya giderek Abdullah Öcalan ile görüşen ve PKK liderinin mesajlarını içeren mektubu kamuoyuna açıklayan Tunceli Munzur Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Ali Kemal Özcan, Öcalan’ın HDP’den yerel seçimlerde tarafsız kalmasını istediğini söyledi. Ancak HDP tavrının değişmeyeceğini açıkladı.
23.06.2019
Takrarlanan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde CHP adayı Ekrem İmamoğlu Ekrem İmamoğlu 4 milyon 741 bin 868 (yüzde 54.21) oy ladı. Cumhur İttifakı Adayı Binali Yıldırım 3 milyon 935 bin 453 (yüzde 44.99) oy aldı. Seçimi İmamoğlu kazandı.
12.07.2019
Türkiye Milli Savunma Bakanlığı, Rus yapımı S-400 hava savunma sisteminin teslimatının başladığını resmen açıkladı. Türkiye-ABD ilişkilerinde yeni bir sürecin başlamasına neden olan bu anlaşma kapsamında Rusya’dan alınan "uzun menzilli bölge hava ve füze savunma sistemi" olarak tanımlanan S-400'e ait malzemeler Ankara yakınlarında yer alan Mürted Hava Meydanı'na getirildi.
12.07.2019
İsminde “Kürdistan” geçtiği için hakkında “temelli kapatma davası” bulunan Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK), Kürtçe ve Türkçe hazırladığı savunmasını Anayasa Mahkemesi’ne teslim etti. PAK 25 Haziran’da da Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın iddianamesine karşı Anayasa Mahkemesi'ne 95 sayfalık savunma yaptı.
27.07.20179
Dersim’de Munzur Dağları’nın tamamının maden sahası ilan edilmesi ve Munzur Gözeleri’ni de içine alan Munzur Milli Parkı’nın bir bölümünde maden aranmasına ruhsat verildiği öğrenildi. Florasında bin 900 çeşit bitki barındıran Munzur Dağları hakkındaki bu karar tepkiye yol açtı.
19.08.2019
Türkiye İçişleri Bakanlığı, DHP’li Diyarbakır, Van ve Mardin belediye başkanlarının görevden uzaklaştırılmasına karar verdi. Belediye başkanlarının yerlerine kayyum atandı. Bakanlık 69 HDP’li belediyeden 32’sine kayyum atadı, bazı belediye başkanları da mahkemeye çıkarılarak tutuklandı.
16.09.2019
Beşinci 3'lü Suriye Zirvesi, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılımıyla Ankara'da düzenlendi.
26.09.2019
İstanbul'da saat 13.59'da şiddetli bir deprem oldu. Silivri açıklarında meydana gelen depremin büyüklüğünü AFAD 5.8 olarak açıkladı. Deprem sonrası okullar ve hastaneler tahliye edildi. İnternet kesildi, herkes yakınlarını aramak için telefonlara sarılınca operatörler kilitlendi. Bu deprem “Büyük İstanbul Depremi” tartışmalarını da bir kez daha gündeme getirdi.
21.09.2019
Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Ağaçkorur köyünde orman işçilerini taşıyan aracın geçişi sırasında önceden yola döşenen patlayıcı infilak etmesi sonucu 7 kişi yaşamını kaybederken, 13 kişi de yaralandı. Saldırıyı PKK üstlendi.
09.10.2019
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye Milli Ordusu'yla birlikte Rojava’ya yönelik Barış Pınarı Harekatı'nı başlattığını açıkldı.
Operasyon nedeniyle Mardin ve Urfa’daki sınır ilçelerinde de sivil kayıplar yaşandı. Operasyon uluslararası alanda tepkiye neden oldu. Arap Birliği, Avrupa Birliği, Rusya, ABD, İran, Irak ve değişik ülkeler operasyon nedeniyle endişelerini dile getirdi.
17.10.2019
ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinin ardından basın açıklaması yaparak ABD ve Türkiye'nin Rojava’da ateşkes için anlaştığını duyurdu.
Pence, Suriye'nin kuzeydoğusundan Halk Savunma Birlikleri (YPG)'nin 120 saat içinde çekileceğini ve ABD'nin bunu sağlayacağını belirtti.
22.10.2019
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rojava’da operasyonun sonlandırılması amacıyla Soçi'de bir mutabakata vardı.
Anlaşmada, Türkiye’nin Gire Spi ve Sere Kaniye’de kontrol ettiği 120 kilometrelik bölgedeki durumun korunmasına, sınırın geri kalanındaki bölgelerde ise Suriye ve Rusya askerlerinin 30 kilometre derinliğe kadar girerek Kürt Demokratik Suriye Güçleri’nin (DSG) bölgeden çekilmesini sağlamasına karar verildi.
13.12.2019
AK Parti’den ihrac edilen eski Başbakan Ahmet Davutoğlu, Ankara'da düzenlediği basın toplantısında "Gelecek Partisi"nin kuruluşunu açıkladı.
26.12.2019
2019 yılında farklı tarihlerde Kürt kentlerinde eylem ve etkinlikler yasaklandı, operasyonlar nedeniyle bir çok ilçe ve kırsal alan yasak bölge ilan edildi. 20 Temmuz 2016'dan beri uygulanan OHAL bu yıl da uzatıldı.
Türkiye'de 23 Ocak 2017 tarihli 685 Sayılı kanun hükmünde kararname (KHK) ile kurulan Olağanüstü Hal (OHAL) İşlemleri İnceleme Komisyonunun görev süresi 1 yıl daha uzatıldı.