İstanbul (Rûdaw) - Hamallık ya da bir diğer ismiyle yük taşıyıcılar. Bizans döneminden beri var olan ve Osmanlı imparatorluğu döneminde özellikle Eminönü semtinde kurumsallaşmış bir meslek grubudur.

İstanbul’un tarih boyunca ticaret merkezi olması, hamallık mesleğini ortaya çıkarmış. Özellikle Osmanlı’nın 16. Ve 17. Yüzyıllarında başkentin ve büyük şehrin vazgeçilmez mesleği haline gelmiştir. Yine Osmanlı’nın aynı dönemlerinde hamallık kurumsallaşmış ve lonca sistemi ile hamal loncaları adı verilen bir meslek örgütüne dönüşmüştür.

Bitlisli Zaro Ağa da bu işi yapmış

Yine hepimizin ismine aşina olduğu ve tarihin en uzun yaşayan insanlarından Bitlisli Zaro Ağa Ellili yaşlarında İstanbul hamal topluluğunun başında görev yapmıştır.

Her ne kadar günümüzde ticaret hayatı modernleşmeye başlasa da İstanbul’un Eminönü semtinin dar sokaklarında ve hanlarında hamallık hala yapılmaya devam ediliyor. Yüklerini taşımak için sırtlarına takılan sırtlıkları kullanıyorlar. Kimisi ise artık küçük arabalardan kullanmaya başlamış.

“Hamalların yaşları 45-65 dolaylarında değişiyor”

Eminönü’ndeki hamalların yaşları 45-65 dolaylarında değişiyor.

Osmanlıdan günümüze hamallar genellikle Kürtlerin yoğunlukta çalıştığı bir meslek grubu olmuş ve özellikle Adıyaman, Urfa, Malatya, Bitlis ve diğer Kürt şehirlerinden İstanbul’a göç eden Kürtlerden oluşmuştur.

Hamallar her gün gün doğumuyla sırtlarında dünyanın yükü, omuzlarında ise geçim derdi ile işe başlıyorlar. Eminönü’nde hamallık yapan her bir hamal sırtında 150-200 kg’a kadar yükü hanlardan dar sokaklara, dar sokaklardan iskelelere taşıyor.

Elbette hamallık yapmak göründüğünden daha fazlasına ihtiyaç duyan bir meslek. Dayanıklılık ve fiziksel güç gerektiren işlerde çalışmış olmak bu mesleğin vazgeçilmezi.

“Hamal kelimesini sevmiyorlar”

Hamallar kendilerine hitap için kullanılan ‘’Hamal’’ kelimesine pek sıcak bakmıyorlar. Kimisi yazılanların onurlarını rencide ettiğinden bahsederken, kimisi de yapılan işin insanı küçük düşürdüğünü söylüyor.

Teknolojinin gelişmesi ve modern ticaret yöntemlerinin ilerlemesi mesleğe olan ihtiyacı azaltmış olsa da İstanbul’un en eski ve zor mesleği olan hamallık hala Eminönü semtinin dar sokaklarında ve hanlarında yaşamaya devam ediyor.

Foto: Murat Bulut / Düzenleme: Zafer Avnas - Rûdaw