Şam (Rûdaw) - Suriye'deki Esad rejiminin çöküşü, yıllardır yasaklı olan birçok ürünün tekrar piyasaya sürülmesine olanak tanıdı. Esad döneminde kaçakçılık ve yasadışı ticaretin yaygın olduğu Suriye'de, şimdilerde çikolata, pasta, şampuan gibi ürünler tekrar raflarda yerini almış durumda. Ayrıca, dolar ile ticaret serbestleşmiş durumda.
Heyet Tahrir eş-Şam’ın Esad rejimini devirerek Şam’ın kontrolünü sağlamasının ardından, ülkede ekonomik canlılık görülüyor.
Çikolata, bisküvi, şampuan ve diğer yabancı mallar tekrar mağaza raflarına konuldu, döviz büroları yeniden aktif hale gelmiş ve dolar piyasası serbestleşmiş durumda.
Esad döneminde Suriye yolsuzluk, ağır ekonomik yaptırımlar ve amansız bir krizle boğuşuyordu.
Döviz alışverişine ilişkin sıkı kısıtlamalar vardı ve bu parayla ticaret yapmak veya yasaklı malları satmak, ülkenin meşhur hapishanelerinden birinde hapis cezasına çarptırılmalarına yol açabiliyordu.
Rûdaw muhabiri Bijar Zubeyr'e konuşan Suriyeli iş insanı Recep Süleyman, "Rejimin devrilmesinin ertesi günü, sakladığım tüm yabancı malları tereddüt etmeden satmak için getirdim" dedi.
Rafların dolu olduğunu gören 23 yaşındaki Suriyeli gençlerden biri, "Duygusal bir andı, ama sonunda mutlu oldum" şeklinde yorum yaptı.
Daha önce Lübnan'dan kaçak yollarla getirilen mallar artık açıkça satılmakta ve ticaret yeniden hareketlenmiş durumda.
Rûdaw’a konuşan Recep Süleyman, "Birçok insan bu malların tekrar satışa sunulmasını dört gözle bekliyordu. Şimdi bu ürünler pazarda yerini buluyor" şeklinde konuştu.
Emir Halime küçük bir masanın arkasına oturmuş, üzerinde dolar ve Suriye lirası buluyor.
Emir Halime, "Eskiden bu işi gizlice yapıyorduk. Önceden dolar için 'nane' veya 'mağdenûs' ya da herhangi bir yeşil kelime kullanıyorduk, böylece denetimden kaçabiliyorduk” dedi.
Döviz piyasada serbest
Esad hükümeti, döviz işlemlerine müdahale ederek ekonomiyi kontrol altına almak amacıyla çok sert tedbirler almıştı. Herhangi bir kişi serbestçe çalıştığında, 7 yıl hapis ve ağır malî cezalarla karşı karşıya kalıyordu.
Döviz değişim işini yapan Suriyeli, "Şimdi piyasa tamamen serbest, döviz kurları da buna göre değişiyor” diye konuştu.
Suriye Lirası, 2011 yılında Suriye'de protesto gösterilerinin bastırılması sonucu iç savaşa sürüklendiği yıl, dolar karşısında yaklaşık yüzde 90 değer kaybetmişti.
Şimdi bir dolar, 11.000 ila 12.000 Suriye lirası arasında değişiyor.
Şam HTŞ ve müttefiklerinin kontrolüne geçmeden önce karaborsada dolar 30 bin Suriye lirasına kadar çıkmıştı.
Suriye Hükümeti Ekonomi Bakanı Basel Abdulhannan, gazetecilere yaptığı açıklamada "Suriye ekonomisi gelecekte özgür ve güçlü olacak” dedi.
Bakan, yeni yönetimin "yerli üretimi koruma, sanayi sektörünü destekleme ve tarımı koruma politikası" izleyeceğini söyledi.
Hükümet, Ocak ayında bu konuda yeni bir kararname çıkardı, ancak ekonomik planları hâlâ belirsiz.
Ekonomi profesörü Adnan Süleyman, "Önceden devletin ekonomisi piyasa ekonomisiydi, ama şimdiki ekonomi 'kapsayıcı' değil" diye konuştu.
Süleyman, "Serbest girişim ve arz-talep ilişkisi ön plana çıkarılmadı, devletin egemenliği devam etti" diyerek, Esad'a yakın kişilerin ekonomik sektördeki hâkimiyetini eleştirdi.
Yeni bir sayfa açma çabası içinde olan geçici hükümet, uluslararası yaptırımların kaldırılmasını istiyor.
ABD Hazine Bakanlığı, bu ay başında, geçen altı ayda yaptırımlarını kaldırmaya yönelik açıklama yaptı. Bu durum, hükümetin ana hizmet alanlarında bazı düzenlemelere gidilmesini sağladı.
Hükümetin ekonomik planları
Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani, Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu'nda, "Uluslararası ekonomik bağımsızlık, Suriye'nin kalkınması için anahtar rol oynuyor” dedi.
Hükümetin 2023 yılına ilişkin ekonomik hedeflerini vurgulayan Şeyhani, "Suriye halkı, çok büyük zorluklar yaşadı. Ancak, şu anda halkın yaşam standartları her geçen gün iyileşiyor" şeklinde açıklamalarda bulundu.
Savaşın etkileri
Esad döneminde akaryakıt satışları tekelleştirilmiş ve ciddi kısıtlamalara tabi tutulmuştu.
Ancak artık başkent sokaklarında satıcılar açıkça benzin ve yağ bidonları satmaya başladı ve yeni araba modelleri ortaya çıktı.
Daha önce de otomobil ithalatına sıkı önlemler uygulanmıştı.
Suriye savaşı sadece insanlara değil, altyapıya da büyük zarar verdi.
Elektrik ve su kesintileri 20 saati bulabiliyor.
Adnan Süleyman, "Eski rejim, büyük bir yıkımı miras bıraktı. Ancak, hükümetin bugünkü en büyük görevi, ekonomik kalkınmayı sağlamak ve halkı yeniden ayağa kaldırmaktır" dedi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın