Türkiye ve Irak arasındaki sorunlar: Su, petrol ve askeri müdahale

27-01-2025
Rûdaw
Etiketler Irak Türkiye Su Petrol Askeri operasyon Kürdistan Bölgesi
A+ A-

Haber Merkezi – Bağdat ve Ankara arasında son yıllarda yoğun bir diplomasi trafiği yaşanırken, iki ülke arasındaki başlıca sorunlar halen çözüme kavuşmuş değil. Su kaynakları, petrol ve askeri müdahaleler, bu sorunlar arasında öne çıkıyor.

2003'ten bu yana Türkiye ve Irak arasındaki ilişkiler, zaman zaman dalgalanmalar yaşamış olsa da son dönemde yaşanan diplomatik gelişmeler bu ilişkilerin olumlu bir yönde istikrara kavuştuğunu gösteriyor.

Özellikle Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen yıl Nisan ayında gerçekleştirdiği ziyarette, iki ülke arasında 26 mutabakat muhtırasıyla birlikte stratejik anlaşmalar imzalandı.

O tarihten beri iki taraf arasında yoğun bir diplomasi trafiği olsa da bu iki ülke arasında hala çözülmemiş ciddi problemler bulunuyor.

En büyük sorunlar, su, petrol ve askeri müdahale olarak öne çıkıyor. Her iki ülke bu sorunları çözmek için adımlar atmaya çalışsa da bu meseleler henüz sonuçlanmış değil.

Su dosyası

Bugün, dünyadaki iklim değişikliği ile birlikte, Irak da bu değişimden en çok etkilenen ülkelerden biri durumunda. Özellikle Dicle ve Fırat nehirlerinin su seviyeleri, son yıllarda düşüş gösteriyor.

Irak Su Kaynakları Bakanlığı Sözcüsü Halid Şamal, yaptığı açıklamada, "Geçmişte birçok kez su dosyası gündeme geldi, ancak hiçbir çözüm bulunamadı. Irak'ın su durumu, hükümetin yönetiminde çözülmesi gereken önemli bir konudur" dedi.

Irak Türkiye'den daha fazla su istiyor

Irak, hem Dicle hem de Fırat nehirlerinin Türkiye'den gelen sularla beslendiğini ve bu nedenle su konusunda Türkiye'ye bağımlı olduğunu belirtiyor.

1986 yılında inşa edilen Hadise Barajı'nın, 8.28 milyar metreküplük su kapasitesine sahip olduğunu ve bu barajdan yılda 1050 megavat elektrik üretildiğini vurgulayan Irak, suyun daha fazla sağlanmasını talep ediyor.

Türkiye'nin su kaynakları üzerindeki etkisi

Türkiye, Dicle ve Fırat üzerinde bir dizi baraj inşa etti ve bu barajlar, Irak’ın su kaynakları üzerinde önemli bir etkiye sahip.

Bu durum, Irak’ın tarım, içme suyu ve enerji üretimi gibi önemli alanlarda zorluklar yaşamasına yol açmış durumda.

PKK'nin Kürdistan Bölgesi’ndeki varlığı

Türkiye, PKK'nin Kürdistan Bölgesi topraklarındaki faaliyetlerini bahane ederek zaman zaman bu bölgeye saldırılar düzenliyor.

Türkiye, ayrıca sınır ötesi operasyonlar düzenlemeye devam ediyor.

Irak, PKK’yi terörist örgüt olarak tanımıyor, ancak Türkiye, PKK’yi “terörist örgüt” olarak kabul etmesini ve ona karşı daha sert önlemler almasını istiyor.

26 Ocak 2025 tarihinde, Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin Bağdat’ta bir görüşme gerçekleştirdi.

Fidan, "Irak, bizim için çok önemli bir ülke. Irak’ın güvenliği ve istikrarı bizim için çok önemlidir" dedi. Ayrıca, “PKK’nin Irak’a zarar verdiğini” belirterek, "Türkiye, Irak ve Suriye ile birlikte terörizme karşı daha yakın iş birliği yapmayı hedefliyor" dedi.

Türkiye ve Irak arasındaki askeri iş birliği

Irak ve Türkiye, 15 Ağustos 2024 tarihinde Ankara’da, Savunma Bakanları Sabit Abbasi (Irak) ve Yaşar Güler (Türkiye) tarafından imzalanan bir mutabakatla askeri ve güvenlik işbirliğini güçlendirmeyi hedefliyor.

İmzalanan mutabakata göre, Irak ve Türkiye, Bağdat’ta ortak bir güvenlik işbirliği merkezi kurmayı planlıyor. Bu merkezin başında, her iki ülkenin operasyonel komutanlığı bulunacak ve Türkiye ile Irak arasındaki işbirliği, bu komutanlık aracılığıyla yönetilecek.

Ortak güvenlik merkezi, sınır bölgeleriyle ilgili saha haberleşmesi ve operasyonel stratejik bilgilerin paylaşımına odaklanacak.

Bu bilgilendirme, her iki ülkenin güvenlik ve stratejik çıkarları doğrultusunda yapılacak.

Mutabakat, 10 maddeden oluşuyor ve güvenlik işbirliği sürecinde her iki ülkenin yürütme tarzları hakkında detaylı bilgi sunuyor.

Bu bağlamda, Irak ve Türkiye’nin ortak hedefi, “her iki ülkenin güvenlik ve ulusal çıkarlarının korunması” ve “terörist örgütlere karşı güvenlik ve askeri işbirliği yaparak bilgi paylaşımında bulunmak” olarak belirlenmiş durumda.

Mutabakata göre, ortak operasyonlar ve güvenlik işbirliği, her iki ülkenin askeri üslerinde koordine edilecek ve bu işbirliğinde, Kürdistan Bölgesi’nin iç güvenlik ve savunma birimleri de yer alacak.

Madde 5'te, “Her iki ülkenin askeri yetkililerinden oluşan bir koordinasyon komitesinin kurulacağı” belirtilmiştir.

Irak tarafı, bu komiteyi dışişleri, içişleri, istihbarat ve halk güçleri temsilcilerinden oluştururken, Türkiye tarafı da içişleri bakanlığı, ulusal güvenlik istihbaratı ve diğer ilgili birimlerden temsilciler seçecek. Bu komite, mutabakatın denetiminden sorumlu olacak.

Bu adım, iki ülke arasında askeri işbirliğinin derinleşmesine ve güvenlik tehditlerine karşı daha etkili bir mücadele yapılmasına olanak sağlayacak.

Kürdistan Bölgesi petrolünün ihraç edilmesi ve anlaşmazlıklar

Kürdistan Bölgesi'den petrol ihracatı konusunda da Bağdat ve Ankara arasında anlaşmazlıklar yaşanıyor.

25 Mart 2023’te, Paris’teki uluslararası tahkim heyetinin, Türkiye aleyhine verdiği kararın ardından Kürdistan Bölgesi'nden Ceyhan Limanı’na petrol akışı durduruldu.

Önceden, günlük 450 bin varil petrol Kürdistan Bölgesi'nden Irak-Türkiye boru hattı üzerinden dünya pazarlarına gönderiliyordu.

İki tarafın yetkilileri de petrol boru hattının yeniden faaliyete geçmesini beklediklerini defalarca açıklasa da şu ana kadar petrol ihracatı yeniden başlamış değil.

Irak Parlamento Petrol ve Doğal Gaz Komitesi’nin üyesi Ali Meşkur, Rûdaw’a yaptığı açıklamada, "Irak Federal Hükümeti ve Kürdistan Bölgesi Hükümeti petrol meselesinde anlaşmış olsa da şu ana kadar uygulanma süreci karmaşık ve nasıl işleyeceği belirsizdir" dedi.

Meşkur, ayrıca, "Irak Petrol Bakanlığı, Kürdistan Bölgesi’nden alınan petrolün tüm mekanizmalarını denetliyor. Kürdistan Bölgesi ile bu konuda anlaşma sağlanmış olsa da hangi aşamada hayata geçirileceği belirsizdir. Komitemiz, sorunun çözülmesi için destek vermektedir" şeklinde açıklama yaptı.

Yorumlar

Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın

Yorum yazın

Gerekli
Gerekli