İran İstihbaratı: Irak’ın ilk başbakanı Kürt’tü!

Erbil (Rûdaw) – Irak’ta “14 Temmuz 1958 Devrimi” diye adlandırılan ve monarşinin yıkılarak yerine cumhuriyet sisteminin ilan edildiği askeri darbenin üzerinden 62 yıl geçti. Yeni cumhuriyetin ilk başbakanı Abdulkerim Kasım’ın Kürt olduğu gerçeği ise detaylarda gizli kaldı.

Bugün Irak’ta 14 Temmuz 1958 askeri darbesinin 62’inci yıldönümü. Kral Faysal bin Hüseyin'in 1921'de kurduğu, Britanya himayesindeki Hâşimî monarşisini sona erdiren darbenin ardından cumhuriyet ilan edildi. Darbenin öncüsü Abdülkerim Kasım, başka bir darbe ile devrildiği ve öldürüldüğü 1963 yılına kadar Başbakan olarak iktidarda kaldı.

Irak’ın ilk Başbakanı olan Abdulkerim Kasım’ın etnik kimliği hakkında değişik iddialar ortaya atılsa da istihbarat belgeleri Kasım’ın Feyli Kürt bir aileden geldiğini gösteriyor.   

Daha önce Abdulkerim Kasım’ın Arap olduğunu savunanların bazıları Zubeydi kabilesine, bazıları ise Fezli kabilesine mensup olduğunu savunuyordu.

Rûdaw’a konuşan Kürt siyasetçi Abdulwahid Feyli, Abdulkerim Kasım’ın Feyli Kürt bir aileden geldiğini, bu bilginin dönemim İran Milli İstihbarat ve Devlet Güvenlik Örgütü’nde (SAVAK) Kürt dosyalarından sorumlu isim olan İsa Pijman’ın “Cezair Anlaşması’nın Sırları” adlı kitabında bahsedildiğini söyledi.

Feyli, Muhammed Rıza Şah Pehlevi döneminde İran’ın Irak Büyükelçisi olan Cafer Raid’in de bu bilgiden sözettiğini belirtti.

Abdulwahit Feyli, “İsa Pijman’ın yazdığı kitapta Abdulkerim Kasım’ın anne ve babasının Feyli Kürtlerden olduğu yazılıyor. Pişman’ın kensi de Bağdat’ta Kasım’ı ziyaret ediyor ve ardından bu bilgiyi teyid edip yazıyor” dedi.

Abdulkerim Kasım’ın ninesinin Feyli Kürtler arasında tanınan Keyfi Hasan Yakub hanım olduğunu belirten Feyli, “Bu kadının Feyli Kürt aşiretlerinden Swagnî Timêmî soyuna mensup olduğu biliniyor” bilgisini paylaştı.

Feylü Kürtlerin büyük çoğu Şii ancak Abdulkerim Kasım’ın hangi mezhepten olduğu bilinmiyor. Zira kendisinin de bu konuyu sır gibi sakladığı ve bu ayrıntı anlaşılmasın diye namazı kapalı kapılar ardında kıldığı rivayet ediliyor.

Abdulwahit Feyli, dönemin hakimlerinden Zeki İsmail Hakkı’nın Kürt liderler ve Kasım ile ilgili anlattığı bir anısını şu şekilde dile getiriyor:  

“Mele Mustafa Barzani, İbrahim Ahmed ve Celal Talabani Bağdat’a görüşmeye gelmişlerdi. Görüşme Abdulkerim Kasım’ın ofisinde olacaktı. Sekreter gelen konukları durdurdu ve onlara Başbakanın içeride namaz kıldığını ve bu nedenle her zaman yaptığı gibi kapıyı ardından kapattığını söyledi. Namazını bitiren Kasım misafirlerini içeri buyur etti.”

Abdulkerim Kasım 21 Kasım 1914’te Bağdat’ın güneyindeki Wast vilayetinde doğdu. Askeri akademiyi bitirdikten sonra ordu kademelerinde düzenli biçimde yükseldi. Nasyonalist düşünceleri ile öne çıkan Kasım da birçok asker gibi krallığın toplumsal açıdan tutucu ve Batı yanlısı politikasına karşıydı.

1957'de ordu içinde örgütlenmiş muhalif gruplarının başına geçti. Kasım ve arkadaşları 14 Temmuz 1958'de hükümetçe planlanmış bir askeri harekattan yararlanarak başkent Bağdat'ı ele geçirdiler ve Kasım yeni cumhuriyetin ilk başbakanı oldu.

8 Şubat 1963’te bu defa Baasçılar askeri bir darbe yapıp Kasım’ı devirdi ve 9 Şubat 1963 günü de kurşuna dizildi. Bazı belgelere göre Kasım öldüğünde tüm mal varlığı yanlızca 16 dinar 400 dilismiş (kuruş).