Haber Merkezi - Suudi Arabistan ve ABD uzun süredir stratejik ortaklık kurmuş durumdalar; ancak iki ülkenin petrol ve güvenlik odaklı ikili ilişkileri çeşitli krizler nedeniyle zaman zaman gerildi.
İki ülke arasındaki son yılların en büyük krizi, muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’nda öldürülmesi oldu. Bu, ABD Başkanı Joe Biden'in bu akşam Suudi Arabistan’a yapmayı planladığı ziyarete gölge düşüren en önemli olay.
İki ülkenin ortaklığı 14 Şubat 1945'te, Süveyş Kanalı'ndaki USS Quincy kruvazöründe Kral Abdülaziz bin Suud ile Başkan Franklin D Roosevelt arasında yapılan tarihi bir toplantı sırasında mühürlendi. Anlaşma, ABD'nin 1930'larda muazzam miktarlarda keşfedilen petrol rezervlerine ayrıcalıklı erişimi karşılığında Suudi Krallığı için askeri korumayı garanti ediyordu.
Silah olarak petrol
Ekim 1973'te, İsrail-Arap savaşının 10. gününde, Riyad ve OPEC’in (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) diğer Arap üyeleri, petrolü diplomatik bir silah olarak kullandılar. Fiyatları yüzde 70 artırarak, ABD dahil İsrail'i destekleyen ülkelere petrol ambargosu uyguladılar.
Saddam üzerinden işbirliği
Irak diktatörü Saddam Hüseyin'in Ağustos 1990'da Kuveyt'i işgalinden sonra, Riyad yüz binlerce ABD askerinin Krallıkta konuşlanmasına izin verdi.
Ülke, Saddam'a karşı 1991 Körfez Savaşı sırasında ABD liderliğindeki koalisyon için bir üs görevi gördü. İlerleyen yıllarda koalisyon, güney Irak üzerinde bir "uçuşa yasak bölge" uygulamak için krallığa uçak yerleştirmeye devam etti ve bu da 1990'ların ortalarında Suudi topraklarında iki ABD karşıtı saldırı gerçekleştiren Suudi Müslüman köktendincileri öfkelendirdi.
11 Eylül
ABD'ye yönelik 11 Eylül 2001 saldırıları ikili ilişkiler için ciddi bir gerilemeyi temsil etti. Saldırıları gerçekleştiren 19 uçak korsanının 15'i Suudi vatandaşıydı. Riyad saldırıları kınadı ancak radikal İslamcılığı sessizce finanse etmekle suçlandı. Washington, ülkedeki askerlerinin çoğunu Suudi Arabistan'dan tahliye ederek Katar'a aktardı.
Obama döneminde güven krizi
Riyad, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a karşı ayaklanmayı destekledi. ABD ve diğer dünya güçleri tarafından imzalanan rakip bölgesel güç İran ile 2015 nükleer anlaşması, Riyad'ın Obama yönetimine olan güvenini zayıflattı.
Trump döneminde ilişkileri güçlendirildi
Suudi liderler, Donald Trump'ın göreve gelişini sıcak bir şekilde karşıladı ve Trump Mayıs 2017'de, ilk yurtdışı ziyaretinde görkemli bir şekilde karşılandı.
Suudi Arabistan, İran'ın tecrit edilmesini istedi. ABD ve Suudi Arabistan, ABD silahlarının Riyad'a satışı için 110 milyar dolar dahil olmak üzere 380 milyar doları aşan devasa anlaşmalar yaptı.
Ekim 2018'de Kaşıkçı, krallığın İstanbul Başkonsolosluğu’nda Suudi ajanlar tarafından öldürülüp parçalara ayrıldı. Ancak Trump yönetimindeki Beyaz Saray ile Suudi Arabistan ilişkileri bir şey kaybetmedi. Hatta Trump, Suudi Arabistan'ın "daimi bir ortak olarak kalacağına" söz verdi.
Biden sıfırlama istiyor
Ancak ABD başkanlığı için yürüttüğü başarılı kampanyasında Demokrat Joe Biden, petrol zengini krallığı büyük ölçüde Kaşıkçı cinayeti nedeniyle suçluyor.
Şubat 2021'de, Biden'ın göreve başlamasından bir ay sonra, ABD istihbaratı, güçlü Veliaht Prens Muhammed bin Salman'ın Kaşıkçı'yı "yakalamak veya öldürmek için” emir verdiğini bildirdi.
Beyaz Saray, Biden'ın Riyad ile ilişkileri yeniden kurmayı planladığını ve veliaht yerine Kral Selman ile temasını sürdürdüğünü söylüyor.
Biden ayrıca; Suudi destekli Yemen hükümeti ile İran bağlantılı Husi isyancılar arasındaki savaşın sona ermesi çağrısında bulunarak, Suudi hava harekâtına verilen desteği azalttı.
Beyaz Saray ziyareti onayladı
12 Haziran 2022'de Beyaz Saray, Biden'ın Ortadoğu turunun bir parçası olarak Suudi Arabistan'ı ziyaret edeceğini duyurdu.
ABD'li bir yetkili de Başkanın Veliaht Prens Muhammed ile görüşeceğini doğruladı.
Biden, ziyaretin gerekçelerini açıkladığı 9 Temmuz tarihli köşe yazısında amacının, "karşılıklı çıkar ve sorumluluklara dayalı stratejik bir ortaklığı güçlendirmek” olduğunu yazdı.
Biden’ın Riyad'a, ABD enflasyonunu 40 yılın en yüksek seviyelerine çıkaran yüksek enerji fiyatlarını düşürmeye yardımcı olmak için petrol arzını artırması için baskı yapması bekleniyor.
Biden bu akşam Filistin ziyaretinin ardından İsrail'den doğrudan Suudi şehri Cidde'ye uçacak.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın