Haber Merkezi – İsrail merkezli düşünce kuruluşu INSS’te kıdemli araştırma görevlisi olan Gallia Lindenstrauss, İsrail’in Kürtler hakkında yaşadığı ikilemi üç başlıkta ele aldı. Lindenstrauss bunları, ABD’nin Suriye’deki varlığı, Ankara-Telaviv ilişkileri üzerindeki etkisi ve Kürtler arasındaki iç bölünme şeklinde sıraladı.
İsrail'in uzun vadeli ulusal güvenlik politikaları üzerine araştırmalar yapan düşünce kuruluşu Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nden (The Institute for National Security Studies - INSS) kıdemli araştırma görevlisi Gallia Lindenstrauss, Rojava’da Kürtlerin durumu ve İsrail’in Kürt politikası hakkında karşı karşıya kaldığı “ikilemleri” yazdı.
“İsrail'in Kürt İkilemleri” bağlığını taşıyan yazıda Lindenstrauss, Esad rejiminin devrilmesinin ardından Rojava Özerk Yönetimi’nin “Türkiye’nin hedefinde” olduğunu belirtti.
“Gelişmeler İsrail için bir dizi ikilem yaratıyor”
“İsrail, bu hassas dönemde Kürtlere yönelik politikasını nasıl yönetmeli?” sorusuna yanıt arayan Gallia Lindenstrauss, şu yorumu yaptı:
“Bu gelişmeler İsrail için bir dizi ikilem yaratıyor. İlk olarak, ABD'nin kuzeydoğu Suriye'deki güçlerini çekmeye karar vermesi durumunda ne olacağı sorusu ortaya çıkıyor. İkinci olarak, Türkiye'nin Esad sonrası dönemde Suriye'de uygulayacağı büyük etki göz önüne alındığında, İsrail'in Kürt mücadelesine verdiği önemli destek, İsrail'in özel çıkarlarının olduğu bir bölge olan güney Suriye'de Türk askeri varlığı istenmeyen bir sonuca yol açabilir. Son olarak, Kürtler arasındaki iç bölünmeler ve İsrail'in geleneksel olarak kuzey Irak'taki Kürtlere karşı çıkan bir Kürt partinin Suriye'deki kolunu destekleyip desteklememesi gerektiği konusunda şüpheler yaratıyor.”
Aynı zamanda INSS tarafından çıkarılan Strategic Assessment'ın editörü olan Gallia Lindenstrauss’ın yazısında öne çıkan başlıklar şöyle:
“Suriye'de isyancı güçlerin Beşşar Esad rejimini devirmesi herkes gibi Kürtlerin, özellikle Kürdistan İşçi Partisi'nin (PKK) Suriye kolu olan Demokratik Birlik Partisi'nin (PYD) hakim olduğu Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde de olağanüstü hal ilan edilmesine yol açtı.
Esad rejiminin devrilmesinden bu yana, özellikle Fırat Nehri'nin batısında olmak üzere, Suriye Milli Ordusu (SMO) ile Araplar, Kürtler ve diğer azınlıklardan oluşan ABD destekli bir Demokratik Suriye Güçleri (DSG) arasında çatışmalar yaşandı.
“Kobani şehri yakınlarında Türk kuvvetlerinin yoğunlaştığı bildiriliyor”
Ayrıca, Türkiye sınırına yakın bir bölge olan Kobani şehrinin yakınlarında Türk kuvvetlerinin yoğunlaştığı bildiriliyor. Kürt çoğunluğunun yaşadığı Kobani, 2014-2015'te IŞİD’e karşı kazandıkları zafer nedeniyle Kürtler için büyük sembolik öneme sahip.
Kuzeydoğu Suriye'deki gelişmeler hakkında yorum yapan Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, PKK’nin Suriye'yi terk etmesi gerektiğini belirtti. Buna karşılık, DSG Genel Komutanı Mazlum Abdi, ABD askeri devriyelerinin gözetimi altında Kobani'yi silahsızlandırabileceklerini ifade etti.
Birçok kişi Esad'ın devrilmesini, rejime muhalefet edenler örgütleri silahlandıran Türkiye için muazzam bir başarı olarak görüyor. Ancak, ülkenin nüfusunun yaklaşık beşte birini oluşturan Kürtlere yaklaşımı nedeniyle Türk hükümetinin Suriye'ye politikası karmaşıktır.
Türkiye, Esad rejimi düşmeden önce, şu anda hapiste bulunan PKK lideri Abdullah Öcalan ile diyalog başlamıştı. Türk hükümeti, PYD'yi zayıflatmanın PKK'nın pazarlık gücünü azaltabileceğine inanıyor. Türkiye'nin, Kürtlerin Suriye iç savaşının patlak vermesinden bu yana elde ettiği kazanımları baltalamak için (SMO aracılığıyla) harekete geçmeye meyilli olduğu anlaşılıyor.”
“Amerikan güçlerinin Suriye'de kalması İsrail'in çıkarınadır”
“Kuzeydoğu Suriye'deki gelişmeler İsrail için üç ikilem yarattı” diyen yazar, bu ikilimleri ise şöyle sıraladı:
İlk ikilem, Suriye'deki Amerikan askeri varlığının devam edip etmeyeceğiyle ilgilidir. Amerikan güçlerinin Suriye'de kalması İsrail'in çıkarınadır, çünkü kısmen Irak ve Suriye üzerinden Lübnan'daki Hizbullah'a uzanan İran’ın oluşturduğu köprüyi kesmeye yardımcı olmuşlardır.
Bununla birlikte, ABD’nin de bölgede önemli çıkarları vardır; bunlar arasında, özellikle kuzeydoğu Suriye'deki özerk bölgede üyeleri hapishanelerde tutulan IŞİD’in yeniden canlanmasını önlemek.
Başkan Donald Trump ilk döneminde Amerikan güçlerini Suriye'den çekmek istemiş ancak bu hareket, Pentagon'un çabaları ile önlenebilmişti.
Bu, ABD'nin çekilmeye karar vermesi durumunda İsrail'in ne yapması gerektiği konusunda kritik bir soru ortaya çıkarıyor.
İsrail böyle bir senaryoda PYD'ye yardım etmeyi düşünüyorsa yalnızca insani yardım sağlamak yeterli olmayacaktır. Ancak, Amerikan kuvvetleri Suriye'yi terk ederse İsrail'in önemli bir eylemde bulunacağına inanmak zor.
“Suriye'deki olaylar İsrail'i Türkiye'ye daha fazla dikkat etmeye zorluyor”
İkinci ikilem, Suriye'deki gelişmeler ışığında İsrail ve Türkiye arasındaki ilişkilerle ilgilidir. Gazze Şeridi'ndeki durum ve Türkiye'nin Hamas'a verdiği açık destek nedeniyle gerginleşen ilişkilere rağmen, Suriye'deki olaylar İsrail'i Türkiye'nin pozisyonuna daha fazla dikkat etmeye zorluyor.
Suriye iç savaşı sırasında, İsrail'in güney Suriye'ye odaklanan çıkarları, Türkiye'nin kuzey Suriye'deki çıkarlarıyla önemli ölçüde çelişmiyordu. Ancak Türkiye'nin Suriye genelinde artan etkisi bu dinamiği değiştiriyor.
Yine de, "çıkar dengesi" öyle ki İsrail'in oda noktası sınırlarını savunmak, düşman güçlerin sızmasını önlemek ve İran'ın Suriye üzerinden Hizbullah'a silah sevkiyatını engellemek.
DSG yakın gelecekte büyük olasılıkla önemli desteğe ihtiyaç duyacağı için, İsrail'in onlara yardımı Türkiye tarafından İsrail politikasında büyük bir değişiklik olarak görülecek ve böyle bir kararın sonuçlarının dikkatlice değerlendirilmesi gerekecektir.
Türkiye'nin PYD'ye verilen Amerikan desteğine şiddetle karşı çıktığı biliniyor. Bu durum Obama yönetiminden bu yana Türk-Amerikan ilişkilerinde artan gerginliğe neden olmuştur.
İsrail'in Suriye’nin geleceği konusunda Türkiye ile sürdürmesi gereken diyalog düşünüldüğünde, Türkiye'nin kuzey Suriye'deki çıkarlarına yönelik herhangi bir meydan okuma, Türk güçlerinin güney Suriye'ye konuşlanma olasılığını artırabilir.
Türkiye bunu, Suriye egemenliğini savunma muhtemelen Türk savunma sanayisinden ekipman alacak olan Suriye ordusunu destekleme bahanesiyle yapabilir.
“Kürtler arasındaki iç bölünmeler”
Üçüncü ikilem, Kürtler arasındaki iç bölünmelerle ilgilidir.
İsrail, geleneksel olarak hem PKK hem de PYD ile gergin ilişkileri olan Kuzey Irak'taki Kürdistan Demokratik Partisi'ni (KDP) desteklemiştir.
Türkiye geçmişt, KDP'ye PYD'yi desteklemekten vazgeçmesi için baskı yapmıştır.
KDP, Suriye Ulusal Kürt Konseyi’ni desteklerken son gelişmeler ve ABD'nin PYD'ye daha uzlaşmacı bir duruş benimsemesi yönündeki baskısı, KDP'nin çabalarını güçlendirebilir.
İsrail'in PYD'ye desteği, muhtemelen KDP üzerindeki Türk baskısını artıracaktır. İsrail, orada önemli bir etkiye sahip olan KDP ile ilişkisini koruma konusundaki çıkarı göz önüne alıarak bu dinamiğe dikkat etmelidir.
İsrail politikasından bağımsız olarak, Türkiye zaten İsrail'i Türkiye'ye zarar vermek için PYD ve PKK'yı desteklemekle suçladı.
Bazı İsrailli politikacıları zaman zaman Kürtlerin bağımsızlığına destek verdiklerini ifade etmiş olsalar da (özellikle de 2017’deki bağımsızlık referansumuna karşı Kürtlere uygulanan abluka ve Bağdat'ın saldırılarına karşı) İsrail'in ortaya çıkan sonuçları engelleyemediği ve görünüşe göre engellemek istemediğini belirtmekte fayda var.
Suriye'deki Kürtleri destekleyen son açıklamalar özellikle Dışişleri Bakanı Gideon Saar tarafından yapıldı. Saar, ABD'ye kuzeydoğu Suriye'deki varlığını sürdürmesi için baskı yapmayı amaçlıyor. Ancak, ABD nihayetinde güçlerini oradan çekmeye karar verirse, bu açıklamalar söylemden öteye geçmez. Bu nedenle İsrail bu tür açıklamaları yayınlamaya devam ederken dikkatli olmalıdır.
İsrail kuzeydoğu Suriye'deki Kürtleri desteklemeyi amaçlarsa, Batı, Türkiye ve PYD arasındaki diplomatik sürece yardımcı olabilir ve bu, Esad sonrası dönemde Suriye'deki Kürt özerkliği ile ilgili diyalogu da içerecektir.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın