Erbil (Rûdaw) - Uluslararası İlişkiler Uzmanı Volkan Kemal Ergenekon, Kürdistan petrol konusunda Türkiye’nin en büyük handikapının SOMO’ya rağmen Kürdistan Bölgesi’nden petrol alması olduğunu söyledi. Enerji uzmanı Dr. İsmail Çapak da bundan sonra petrol ihracatının tüm tarafların anlaşması ile yapılabileceğini söyledi.
Uzmanlar, Irak’ın Kürdistan petrolünün Ceyhan’dan dünyaya ihraç edilmesine yönelik açtığı davanın Türkiye cephesinden yankılarını değerlendirdi.
Rûdaw TV'de Sima Abhkezr’ın sunduğu haber bültenine katılan Uluslararası İlişkiler Uzmanı Volkan Kemal Ergenekon, “Biliryorsunuz 1973’de varılan bir anlaşmayla Irak ile Türkiye arasında bir petrol alış-verişi gerçekleşti. Daha sonra BOTAŞ 1977’de ikinci hattı ise 1978’de olmak üzere 2 tane hat açtı. Buradan yaklaşık şuanki rakalmlarla 500 bin varil petrol ithalatı yapılıyor Irak’tan"dedi.
25 Mart’ta Paris’teki Uluslararası Ticaret Borsası Tahkim Heyeti'nin davayı Irak Başbakanının Türkiye’yi ziyareti esnasında sonuçlandırdığına dikkati çeken Ergenekon, "Tam 9 yıllık süren mahkeme (kararı) tam buna denk geldi. Bu durum bir karışıklığa yol açtı" diye belirtti.
Ergenekon, "Paris’teki Uluslararası Ticaret Borsası Tahkim Mahkemesine göre; Türkiye 1.6 milyar dolar tazminat ödeyecek. Buna karşılık bu sabotaja karşı gerekli önlemi almadığı için 500 milyon dolar Türkiye’ye bir tazminat ödemesi sözkonusu. Ancak Türkiye Dışişleri Bakanı bunu böyle açıklamıyor. Irak’ın başvurduğu 4 maddeden 3’ünün Tahkim Heyeti tarafından reddedildiğini iddia ediyor. Yani reel bir bilgi her iki ülke dışişleri bakanları tarafından açıklanmış değil" yorumunuyaptı.
"Karar Sudani'nin Türkiye ziyaretinde açıklandı"
“Irak ve Türkiye neden mahkeme sonucunda kendisini kazanmış olarak lanse ediyor? Bu nun nedeni nedir?” sorusuna Ergenekon şu yanıtı verdi:
“Esasen Irak, 30 milyar dolarlık bir tazminat alacağını düşünüyordu. Türkiye de ’10 milyar dolarla kurtarabilirsek bu işi, çar çardır’ diye düşünüyordu. Fakat Paris’teki Uluslararası Ticaret Borsası Tahkim Heyeti, her iki tarafın ummadığı çok düşük bir rakam ortaya çıkardı. 1.6 milyar dolardan 500 bin dolar tazminatı da düşürürsek Türkiye, Irak’a 1 milyar dolar tazminat ödeyecek. Gerçeği bu. Ama Türkiye Dışişleri Bakanlığı öyle açıklamıyor. Bu ilerleyen zamanda belli olacak. Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani ile yapıaln görüşmede sayın Erdoğan, Irak’taki kuraklığa karşılık Dicle Nehrinde 1 ay boyunca fazla su bırakacağını belirtti. Bu da bir fonksiyon olabilir belki. Arkasından başka anlaşmalar gelebilir.”
Irak’ın 1.6 milyar dolar tazminattan vazgeçme karşılığında Dicle Nehrin’de suyun arttırılmış olma ihtimalin var mıdır? sorusuna Volkan Kemal Ergenekon, “Tabi ki. Zaten bu konuda sayın Erdoğan'ın da bir teklifi var sayın Sudani’ye. Türkiye’nin buradaki en büyük handikapı Enerji Bakanımız Tamer Yıldız zamanında, sizin o dönemin (Irak) enerji bakanınız Şahristani arasında yapılan anlaşmaya göre; sadece Irak devlet şirketi SOMO’dan petrol ve gaz alınması gerektiği maddesi konmuştu. Ama Türkiye bunu yapmayıp Irak Kürt Bölgesel Yönetiminden petrol alınca zaten, Irak devleti Türkiye’yi tazminata mahkum ettirdi" şeklinde yanıt verdi.
“Türkiye borcunu su ile ödeyebilir”
Ergenekon, "Fakat sizlerle de bir anlaşma var, geçen aylarda. Irak Kürt Bölgesel Yönetiminin (IKYB) alacağı petrol payı (yüzde 12.67’ye düşmüştü) Peşmergelerin maaşını ödeme tahüddünde bulunmuştu. Bu da ayrı bir hussus. Bu borcun su ile ödeneceği gibi geliyor bana" dedi.
Türkiye’nin Irak’tan enerji güvenliği için özellikle PYD ve PKK’nin eylemlerine karşı alınmasını istemiş olabileceğine dikkat çeken Ergenekon, “Esas olarak oradan petrolün emniyetli bir şekilde oradan nasıl getirileceği konusunda her iki ülke arasında çalışmalar olacak gibi. Ancak biliyorsunuz IKYB ile Türkiye arasında petrol alımı konusunda bir problem yoktu. Sadece Irak devleti buna itiraz ediyordu” şeklinde değerlendirdi.
Türkiye açısında Kürdistan Bölgesi’nden gelen petrolün önemi konusunda gelen soruya ise Ergenakon, “Irak Tahkim Heyetine başvurmadan önce, Berat Albayrak’ın da yönetici olduğu, ancak yönetiminin Ahmet Çığlık’ın olduğu Tower Transit diye bir şerket vardı. O şirket kanalıyla tankerlerle Türkiye petrol alıyordu IKYB’den. Daha sonra IŞİD’in sabotajları ve müdahaleleri, Suriye’de iç savaşın çıkması nedeniyle bu tanker ticareti akamete uğradı. Bu ticaretin iki ülke arasında olması gerekiyordu. Taner Yıldız o yüzden bu maddeye imza atmıştı. Irak maddeye dayanarak diyor ki; ‘Burada petrol yönetimi Irak devletine aittir, IKYB’ye ait değildir. Türkiye 25 Mart’ta Ceyhan boru hattını kapattı. Bu tazminat olayından mütebelli. 500 bin vari petrolün akışı engellendiği için uluslararası piyasada petrol fiyatı 75 doların üstüne doğru çıkıyor diye biliyorum. Bu da bir sorun oluşturacağa benziyor” şeklinde yanıt verdi.
Irak’ın Paris Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde açtığı Kürdistan Bölgesi petrolünün Türkiye üzerinden ihracatına ilişkin aldığı kararı Rûdaw’da Sureyya Hesari’nin sunduğu bültene katılarak değerlendiren ekonomist ve araştırmacı Dr. İsmail Çapak şunları söyledi:
“Türkiye ile Irak arasındaki son yıllardaki sorun Uluslararası Tahkim Mahkemesine gidildi. Türkiye’ye yaklaşık 1.4 milyar dolar tazminat ödenmesine hükmetti. Türkiye de bunu kabul etti. Müslüman ülkeler olarak ticaretimizi ve bütün ilişkilerimizi çok doğru yönde yapmamız gerekir. Özellikle tüm komşularımızla. Dolayısıyla bu uluslararası ilişkiler anlamında çok önemli oldu.
Zaten Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol beyin de belirtiği gibi, 2023 ve 2024 daha önceki yıllara göre enerji konusunda çok büyük krizlere gebe. Dolayısıyla ili Müslüman ülkenin bu şekilde anlaşması hem Irak için hem Türkiye için iyi olmuştur. İlişkilerin daha iyiye gitmesini temenni ederiz”
"Bütün dünyanın enerji ihtiyacı var"
Dr. İsmail Çapak “Türkiye’nin de olduğu gibi bütün ülkelerin enerjiye ihtiyacı var. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşından sonra Avrupa ülkeleri nerdeyse durma noktasına geldi. Başta da dediğim gibi dolaysıyla biz Müslüman ülkeler olarak anlaşmamız lazım. Usulleri de ilişkileri de komşu ülke olarak, devam ettirmemiz lazım. Önemli olan bütün sözlerin yerine getirilmesi ve usulüne uygun yapılması. Irak üzerinden resmi kanallarla yapılması önemli. İki ülkenin anlaşması iyi olmuştur’” diye belirtti.
Küresel iklim değişikliği, kuraklık ve enerji açısından 2023-24 yıllarının çok zor geçeceğine vurgu yapan Çapak, Irak’ın kendi değerlerini ihraç ederek ve kendisi kullanarak ve kendi enerjisini satması ile daha iyi bir yere geleceğini umduğunu sözlerine ekledi.
Dr. İsmail Çapak Kürdistan petrolünün yeniden Ceyhan Limanı’ndan pompalanmasının ise tüm tarafların razılığı ile olabileceğine dikkat çekti.
Bu davada Irak’ın ne kazandığına ilişkin gelen soruya ise Dr. İsmail Çapak, Paris’te görülen davada ihracatın resmi yerlerden olması gerektiğini ve bu yüzden Irak’ın davayı kazanamadığını dile getirerek sözlerini şöyle sürdürdü:
“Sanırım alınan tazminat ile bu düzelecek. Her iki ülkenin de birbiriyle ilişkilerini sıkıntıya ve yanlış şeylere düşmeden sürdürmesi lazım.”
Ne olmuştu?
Irak Petrol Bakanlığı, 25 Mart Cumartesi günü yaptığı açıklamada, Kürdistan Bölgesi’nden Ceyhan Limanı’na ham petrol ihracına ilişkin olarak Türkiye aleyhine Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Mahkemesi’nde (ICC) açtığı davayı kazandığını bildirmişti.
Kararın ardından Kürdistan Bölgesi ve Kerkük'ün kuzey sahalarından günlük yapılan 450 bin varil ham petrol ihracatı durduruldu.
Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise mahkemenin Irak’ın 5 talebinden birini kabul ettiğini, buna karşılık Türkiye’nin taleplerinin çoğunun kabul edildiğini açıkladı.
Mahkeme, Kürdistan Bölgesi’nin Irak Hükümeti’nin bir bileşeni olduğuna, dolayısıyla Irak Türkiye Petrol Botu Hattı Anlaşması kapsamında meşru hakları olduğuna karar verdi.
Karar metninde, Kürdistan Bölgesi'nin Ceyhan Limanı’na giden petrol boru hattını kullanma ve depolama hakkı bulunduğu ancak Erbil’in sadece gemilere petrol yükleyerek ihlalde bulunduğu belirtildi.
Rûdaw’ın edindiği bilgilere göre, Kürdistan Bölgesi ve Irak hükümeti temsilcileri dünkü toplantıda Kürdistan petrolünün ihracatı konusunda yeni bir formül üzerinde anlaşmaya vardı.
SOMO: Anlaştık
Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO), Erbil ile Bağdat arasında petrol meselesi üzerine görüşmelerin sürdüğünü, tarafların bir çok madde üzerine anlaştığını açıkladı.
SOMO’dan üst düzey bir yetkili, Rûdaw’a yaptığı açıklamada, “Kürdistan Bölgesi ile birçok madde üzerinde anlaştık. Erbil ile Bağdat arasındaki anlaşmayı yakında açıklayacağız” ifadesini kullandı.
Anlaşmanın içeriği
Anlaşmanın ayrıntıları kamuoyuna açıklanmadı ancak
Rûdaw'ın ilgili kaynaklardan edindiği bilgilere göre, Kürdistan Bölgesi'nden petrol satın alan uluslararası petrol şirketlerle yapılan sözleşmeleri netleştirmek ve Ceyhan limanındaki petrol için yeni alıcılar bulmak için yeni toplantılar gerçekleştirilecek.
Yeni anlaşmalarda petrolün varil fiyatı SOMO'nun sattığı Irak petrolü ile aynı olacak. Bu anlaşma ile Kürdistan Bölgesi'nden petrol üreten şirketler ve alıcılar için istikrar sağlaması bekleniyor.
Uluslararası petrol şirketlerine göre Kürdistan Bölgesi ile Irak hükümetleri arasında yakın zamanda bir anlaşmaya varılması muhtemel. Analistler ve uluslararası danışmanlık firmaları da iki taraf arasındaki müzakerelerde büyük bir uzlaşma fırsatı olduğuna dikkati çekiyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın