Hristiyanların gözünden Kürdistan Bölgesi

Erbil (Rûdaw) – Kürdistan Bölgesi, geçmişten bu yana Hristiyanlar için tersine göçün yaşandığı bir yurt olma özelliğine sahip. Hristiyanlar için her türlü dini ve fikri özgürlüğün sağlandığı Kürdistan Bölgesi bu yönü ile dünyada da büyük bir prestij kazanmış durumda.

Barzan bölgesinde bulunan Bediyal köyünde hala 8 Hristiyan aile yaşıyor. Köyün eski kilisesi 1999 yılında Neçirvan Barzani’nin talimatıyla yeniden onarıldı.

6 Kasım 2000 yılında onarımı tamamlanan Bediyal Kilisesi dönemin Kürdistan Bölgesi Başbakanı Neçirvan Barzani ile dönemin Erbil Valisi Franso Heriri’nin katılığı bir törenle açıldı.

Törende bir konuşma yapan Neçirvan Barzani, “Bediyal’a bu kiliseyi ibadete açmak için geldik. Bediyal’in bir özelliği var. Burası Hristiyan kardeşlerimizin yaşadığı bir köy. Barzan bölgesindeki dini hoşgörü ve adaletin görülür işaretlerinden biridir. Bugün Barzan’da yaşayan bu analayışın takipçileri olmak bizim için de büyük bir onurdur” dedi.

18 Şubat 2001'de Erbil’de KDP binasına düzenlenen intihar saldırısında hayatını kaybeden Fransu Hariri de, o törende yaptığı konuşmada, şunları belirtti:

“11 Mayıs’ın ertesinde ölümsüz Mele Mustafa Barzani, Kürdistan’daki köylerde hükümetler tarafından yakılan kilileleri inşa etti. Daha sonra bana haber göndererek, Kürdistan’da yıkılan diğer kiliseleri de onarmak istediğini söyledi. Burada, Mar Gorgis kilisesini onarmak için Havdiyan’da bulunan Rihana’yı çağırdık ki o da Allah’ın rahmetine kavuştu. O da gelip Mele Mustafa ‘nın parası ile bu kiliseyi onardı.  Gorgis Melik Çiko vardı. Hristiyan Meclisi’nin lideriydi. Mele Mustafa ona 50 bin dinar verdi ve Behdinan bölgesinde yakılıp yıkılmış kaç kilise varsa onarılmasını istedi. Kak Neçirvan ve sevgili Kak Mesud bu yaptıkları ile, ölümsüz Barzani’nin gerçek takipçileri olduklarını gösterdiler.”

Mele Mustafa Barzani Hristiyanları gözardı etmedi

Barzan bölgesi başkent Erbil’in 160 km kuzeydoğusunda yer alıyor. Bölgede üç Hristiyan köyü bulunuyor. Daha önce de Mele Mustafa Barzani bölgedeki kiliselerin onarılması ve Hristiyanların ihtiyaçlarının karşılanması için her türlü yardımda bulunmuş.

Rûdaw’a konuşan öğretim görevlisi İvan Cano, “Buradaki kiliseler iki kez onarıldı, ilki 1970 yılında rahmetli Mele Mustafa Barzani dönemindeydi. O dönem sadece bu bölgedeki kilisenin onarılması için değil Kürdistan Bölgesi’nde bulunan bütün kiliselerin onarılması için para tahsis etti. Maalesef o dönem büyük zarar görmüşlerdi. Tamir edilen kiliselerden biri de Bediyal köyündeki Mar Gorgis ile Hawdiyan köyündeki Mar Abraham’dı” dedi.

Doğu Süryani  Hristiyanları toplantısı 5 Mayıs 2019’da Güney Kürdistan’ın Diyana ilçesinde gerçekleştirildi. Diyana kilisesi onarılıp büyütüldü. Doğu Süryani Hristiyanlarının Ruhani lideri Patrik Üçüncü Markewer Kris de kilisenin açılışını yaptı. Doğu Hristiyan dünyasının tüm piskoposları, ki 16 piskopostan oluşuyor, törende hazır bulundu.

"Burası bizim de topraklarımız, kendi evimiz"

Diyana’da yaklaşık 500 Hristiyan yaşıyor ve bölge 3 kiliseleri bulunuyor. Yatron Yuhnan her 3 kilisenin de rahibi.

Rûdaw’a konuşan Rahip Yatron Yuhnan, “Başpiskoposlarımız Avrupa’dan, Amerika’dan ve Avustralya’dan Kürdistan’a gelmeleri bizim burada kalmamız için bir destek mahiyetindedir. Topraklarımızı bırakıp yurt dışına gitmememiz için bir mesajdır. Burası bizim de topraklarımız, kendi evimizdir. Biz  Avrupa, Amerika ve Avustralya yerine buralara daha fazla önem vermeliyiz. Yaklaşık 20 yıldır buradayım ve her 3 köye de hizmet ediyorum. Şu ana kadar kimsenin benim işime karıştığını görmedim. Özel bir iştir. Kendi törenlerimizi düzenliyoruz, Müslüman kardeşlerimiz bazen bize yardım da ediyorlar” dedi.

Soran bölgesinde bulunan Hawdiyan köyünde cami ile kilise birbirine komşu. Müslümanlar ile Hristiyanlar bu köyde birlikte huzur içinde yaşıyor. 2006 yılında Neçirvan Barzani, köydeki kilisenin onarılmasına yardımda bulundu.

Hristiyan memur Kuya Mişimşun, “Müslüman kardeşlerimizin de kendi yerleri var bizim de. Cami olsun kilise olsun her biri herkes kendi ibadetini yapıyor. Bizler de onlar da özgür hiçbir sorunumuz yok” diye konuştu. 

Kürdistan Bölgesi'nde 300 bin Hristiyan yaşıyor

Hristiyan gençler uzak bölgelerde olsalar da spor ve kültür merkezlerine sahip. Kürdistan Bölgesi’nde yaklaşık 300 bin Hristiyan yaşıyor ve 266 kilise bulunuyor.

2018-2020 yılları arasında Hristiyanlar için 3 kilise ve bir kültür merkezi inşa edildi. Kürdistan Bölgesi hükümeti her yıl bu kiliselere 1 milyar 500 milyon dinar harcıyor. Kürdistan Bölgesi Vakıflar ve Diyanet İşleri Bakanlığında Genel Müdürlükleri de var.

Kürdistan Bölgesi Diyanet ve Evkaf İşleri Bakanlığı’na bağlı Hristiyan İşleri Genel Müdürü Halit Cemal, “Kürdistan Bölgesi hükümeti ve Maliye Bakanlığı tarafından bizim müdürlüğümüz için tahsis edilen bütçe ile hizmetlerimizi sürdürüyorduk. Ayrıca daha önce de yardımlar oldu, hem şahsi hem de kurumlardan destek aldık. Bazı yıllar bir milyar bazı yıllar da bir buçuk milyar dinar kiliseler için harcadık” dedi.

Irak'tan göç eden Hristiyanlar Kürdistan'a sığındı

Irak hükumeti verilerine göre, 1990 yılında ülkenin nüfusu toplam 18 milyon kişi ile bu sayının iki milyonu Hristiyanmış. 2005’ten sonra Şii ve Sünniler arasında yaşanan çekişmeler nedeniyle 1142 Hristiyan hayatını kaybetti, 98 kilise zarar gördü ve yıkıldı.

2014 yılında Hristiyanların sayısı 700 bine kadar düştü, Kürdistan Bölgesi, Asya ve Avrupa’ya doğru göç başladı. 

IŞİD savaşında Musul’da Hristiyanlara ait tüm köy ve yerleşim yerleri büyük bir yıkıma maruz kaldı. Yaklaşık 139 bin Hristiyan göç etmek zorunda kaldı ve Güney Kürdistan’a geldi.

Halit Cemal, “Yaklaşık 250-350 bin Hristiyan Kürdistan Bölgesi’ne sığındı. Önemli bir kısmı da burayı Avrupa’ya geçiş için bir durak noktası olarak kullandı, evini malını sattıktan sonra yurt dışına göç etti. IŞİD bölgeye saldırdığında yaklaşık 138 bin Hristiyan Musul ve Nonova Ovası’ndan kaçarak Kürdistan’a sığındı. Çoğu burada kaldı, bir kısmı da orta ve güneye gittiler” diye belirtti.

Papa'ya Kürdistan Bölgesi'ndeki Hristiyanlar anlatıldı

Şubat 2020’de Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani beraberinde bir heyetle Vatikan’ı ziyaret etti. Kürdistan’daki Hristiyanların durumu Papa François’e anlatıldı.

Ziyaretin amacı ve sonuçları hakkında Rûdaw’a konuşan Kürdistan Bölgesi Ulaştırma ve İletişim Bakanı Ano Cevher, şu bilgileri paylaştı:

 “Ziyaretimiz Vatikan’ın talebi doğrultusunda gerçekleştirildi. Çünkü Vatikan Kürdistan Bölgesi’nin Ortadoğu’da birlikte yaşam için sembol bir yer olduğunu biliyor. Görüşmede Kürdistan Bölgesi’ndeki realiteden bahsettik. Onurlu Kürdistan Peşmergelerinin konumundan bahsettik. Peşmergenin Teliskof, Başika ve diğer yerlerde nasıl direndiğini ve o bölgeleri korumak için nasıl şehit verdiğini anlattık. IŞİD’in kiliselerden söktüğü haçı Peşmergen’nin nasıl tekrardan kilisenin üzerine koyduğunu anlattık.”

Hristiyanlar Babil, Asur ve Senharip döneminlerinden beri, Ermeni, Süryani ve Asuri topluluklar olarak Kürdistan Bölgesi’nde yaşıyorlar. 

Bakan Ano Cevher bu konuda, “Kürdistan’da farklı din ve inançlara karşı anlayış oldukça doğaldır, ister islam, ister Hristiyan ve isterse Ezidi veya Kakeyi olsun, ırkçı ve dinci bir yakşım yok. Kürdistan Bölgesi bu özelliği ile Irak’ın birçok bölgesinden, hatta Ortadoğu’nun da birçok ülkesinden farklıdır. Kürdistan, Hristiyanların geldikleri kadar terk etmedikleri tek yeridir” değerlendirmesinde bulundu.

Kerkük'te Hristiyanlara kilise ve köy inşa edildi

Kerkük’e bağlı Sêkaniyan bölgesinde bulunan tek kilise, 2003 yılından Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Genel sekreteri Celal Talabani’nin talimatıyla yapıldı.

Mar Polos Kilisesi Papazı, “Rahmetli Mam Celal burada yoksul Hristiyanlara 100 parça toprak verdi. Buraya yerleşen vatandaşlar da ev inşa etti. İnsanlarımız buraya yerleşince biz de küçük bir klise bina ettik” diye konuştu.

Güney Kürdistan’da düzenlenen merasimlerde imamlar, papazlar, Müslüman ve Hirstiyanlar ve diğer din mensupları bir araya geliyorlar. Geçtiğimiz günlerde Hevdiyan köyünde yaşayan Hristiyanlar, toplumsal barışa yönelik katkılarından dolayı Müslüman imama ödül verdi.