Soykırım yasa tasarısı ne anlama geliyor?
Erbil (Rûdaw) - Fransa Parlamentosunun 16 üyesi, Baas rejiminin Kürdistan halkına karşı işlediği soykırım suçlarını tanımaya çağıran bir yasa tasarısı hazırladı.
Parlamento bugün bu yasa tasarısını görüşmek üzere özel bir oturum düzenleyecek. Kürt politikacılar yasa tasarısının neden önemli olduğunu değerlendirdi.
Kürdistan Hükümeti Fransa Temsilcisi Elî Dolemerî, “Bu yasa tasarısı Kürt halkının zulme maruz kaldığından bahsediyor. Özelde de Baas rejiminin iş başına gelmesinden sonra Kürtlerin yaşadıklarına değiniyor. Enfal’den önce ve sonra yaşanan bütün baskılara, zulme, yaşananlara odaklanıyor. Ayrıca Fransız ve Kürt halklarının uzun tarihi bir dostlukları bulunduğu ve Kürdistan hükümeti ile Fransa hükümeti arasındaki ilişkilerin köklü bir geçmişe dayandığı vurgulanıyor” diye konuştu.
Şehit ve Enfal Bakanlığı yetkilisi Berevan Hemdî’nin açıkladığına göre şu ana kadar 17 ülke parlamentosu Kürtlere yönelik suçları soykırım olarak tanımladı.
Kürdistan Hükümeti eski bakanlarından Mihemed Îhsan da Fransız parlamentosunun bu girişimini önemli bir adım olarak niteledi.
Mihemed Îhsan, “Bu uluslararası bir itiraf olur. Diğer yandan Fransa çok önemli bir ülke. Birkaç Avrupa ülkesinin daha bir şekilde davranmasını bekliyoruz. Bu yasa tasarısı çok önemli çünkü Kürtlere yönelik işlenen suçların soykırım olduğunun itirafı anlamına geliyor. Tabii bu beraberinde birkaç soru daha gündeme getiriyor. Mesela neden acaba Arap ülkeleri, Irak böyle bir itirafta bulunmuyor, mahkeme kararlarına rağmen...” diye konuştu.
Şehit ve Enfal Bakanlığı, ailelerin uğradığı zarara ilişkin hazırladığı yasa tasarısını hali hazırda Bağdat'a göndermiş bulunuyor. Bakanlığın tahminlerine göre katliamdan dolayı toplamda 384 milyar dolardan fazla bir zarar gerçekleşti. Ancak Bağdat bu zararı henüz karşılamış değil.
Ne olmuştu?
Enfal, Kürdistan Bölgesinde dönemin Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin’in emri ile Kürt halkına karşı uygulanan 8 aşamalı soykırım hareketinin adıdır. Enfal soykırımında kadın, çocuk, yaşlı yaklaşık 182 bin Kürt katledildi.
Operasyon ismini Kur'an'daki Enfal suresinden almaktadır. Enfal’in Arapça anlamı “Savaş Ganimetleri”dir. 23 Şubat 1988’de başlayıp, 7 Haziran 1989’da sona eren 8 aşamalı Enfal soykırım projesinde 182 bin Kürt zorla yerinden edilerek Irak çöllerine götürüldü ve buralarda kazılan çukurlara canlı olarak gömüldü.
Yine 4.500 köy ve 30 ilçe yerle bir edildi, 1.800 okul, 300 hastane, 3.000 cami ve 27 kilise yıkıldı.
Enfal soykırım projesi özellikle 1988 yılında doruğa ulaştı. Enfal kara harekatları, havadan bombalamalar, yerleşkelerin sistematik bir şekilde yıkılması, toplu zorunlu göçler, idam mangaları ve kimyasal silah kullanımı dahil her türlü insanlık dışı uygulama ile hayata geçirildi.
En az 1 milyon insanın göç etmesine neden olan Enfal operasyonları döneminde, 16 Mart 1988’de Halepçe ve çevresine yönelik yeni bir saldırı başlatıldı. Kimyasal silahlarla saldırılan kentte en az 5 bin kişi hayatını kaybetti.
Baas rejimi tüm gücüyle Kürtlerin üzerine gidiyordu
Dönemin Baas rejimi, Enfal operasyonunda sadece askeri güç kullanmadı. Irak’taki sivil kuruluşlar da bu operasyonlara katılıp, görev yaptılar. Enfal operasyonlarında görev yapan sivil ve askeri kuruluşlar şunlar:
Devrim Komuta Konseyi, Arap Baas Sosyalist Partisi, Irak Ordusu, Özel Kuvvet, Kimyasal Silah Birliği, Cumhuriyet Muhafızları, İstihbarat Başkanlığı, Asayiş Kuvvetleri, Sivil Milis Güçleri ve bakanlıklarla birlikte bankalar, diğer devlet kuruluşları.
Enfal Soykırımı 8 aşamada gerçekleşti
23 Şubat 1988’de başlayıp, 7 Haziran 1989’da sona eren 8 aşamalı Enfal operasyonlarında ilk aşamada Süleymaniye’deki Dola Caafayeti (Caf Vadisi) hedef alındı. Kimyasal silahlarla 5 binden fazla kişinin ölmesine ve on binlerce kişinin yaralanmasına neden olan Halepçe Katliamı da birinci aşamanın bir parçasıdır.
Soykırımın ikinci aşamasında Süleymaniye’ye bağlı Karadağ bölgesi hedef alındı. 22 Mart’ta başlayan ikinci aşamada 1 nisan 1988 tarihine kadar sürdü.
En fazla insan ve maddi kayba yol açan 3’üncü aşamada Süleymaniye’nin Germiyan bölgesi hedef alındı. 7-20 Nisan 1988 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu kanlı eylemlerde binlerce kişi katledildi.
3-7 Mayıs 1988 tarihleri arasında gerçekleştirilen 4’üncü aşamada, Erbil’in Koye (Köysancak), Süleymaniye’nin Çemçemal bölgeleri, Şivan, Taktak ve Akçeler ilçeleri hedef alındı.
Kanlı planın 5, 6 ve 7’inci aşamaları 15 Mayıs 1988’de başladı ve 6 Ağustos’a kadar sürdü. Operasyonun hedefi Rewandız ve Şaklava ilçelerinde yaşayan Kürtleri kaçırıp Irak’ın orta ve güney bölgelerine zoraki bir şekilde göç ettirmekti.
Kanlı eylemlerin 8’inci ve son aşaması ise Duhok’u da kapsayan Behdinan bölgesinde gerçekleştirildi. 25 Ağustos’tan 6 Eylül tarihine kadar süren projede Duhok, Zaho, Amadiye ile sınırdaki yerleşim yerleri yıkımın hedefi oldu. Operasyonlar 7 Haziran 1989’a kadar devam etti.
Komutasını ‘Ali Kimyavi (Kimyasal Ali)’ yaptı
Kürtleri yok etmeyi amaçlayan bu kanlı planı Ali Kimyavi olarak bilinen Ali Hasan Mecid uyguladı. Operasyonun baş ismi el-Mecid buradan hareketle Halepçe Katliamından sonra ‘Kimyasal Ali’ olarak anılmaya başlandı.
Devrim Komuta Konseyi’nin 29 Mart 1987 tarihinde aldığı kararla Kürdistan’daki Ordular Komutanlığı’na atanan Ali el-Mecid, operasyonlarda hedef alınan bölgeleri “Yasak Bölge” ilan ederek bu bölgelere giren herkesi vurma emri vermişti.
Ali Kimyavi, Irak rejiminin 2003 yılında yıkıldıktan sonra tutuklanarak idam edildi.
Soykırım planlarının amaçları
Enfal operasyonlarının gerçekleştirildiği tüm bölgeler özellikle seçildi. Bu bölgeler Kürdistan’da yürütülen özgürlük mücadelesinin stretejik bölgeleriydi. Baas rejimi bu soykırımla Kürdistan devrimini ortadan kaldırmak ve halkı bir daha başkaldıramaz hale getirmeyi umuyordu.
Operasyon döneminde Kürt halkı zengin petrol yataklarının bulunduğu bölgelerden uzaklaştırılıp yerine Irak’ın diğer bölgelerinden getirilen Arap aileleri yerleştirildi. Böylece bu bölgelerin demografisi değiştirildi.
Operasyonlarda 4 bin 500 köy ve 30 ilçe yıkıldı, halk göçertildi. Halkın malına “ganimet” olarak el konuldu. Meyve ağaçları kesildi, bağ ve bahçeler ateşe verildi.