Erbil (Rûdaw) – Türkiye ile Irak arasındaki ilişkilerin geçmişte inişli çıkışlı olduğunu belirten Prof. Jean Marcou, Ankara-Erbil ilişkilerinde bağımsızlık referandumu döneminde yaşanan soğukluğun da aşıldığını belirtti.
Başkent Erbil’de düzenlenen “Irak; Trajik Bir Kader” konferansının “1921-2021 yılları arasında Türkiye-Irak ilişkileri” başlıklı panelinde konuşan Fransız Grenoble Enstitüsü Siyasi Araştırmalar profesörü Jean Marcou, Türkiye ile Arap dünyası ilişkilerinde son yüz yılda iniş ve çıkışlar yaşandığını, Irak’ın da bunun bir parçası olduğunu söyledi.
Aynı zamanda Kahire Üniversitesi Frankofon Ekonomi ve Siyasal Bilimler Bölümü Direktörü Prof. Jean Marcou, “Bizler AK Parti iktidara geldikten sonra bu ilişkilerin düzeleceği ve Arap dünyası ile daha sıkı ilişkileri olacağını sanıyorduk ama maalesef tam tersi oldu” dedi.
Körfez Savaşı döneminde Türkiye’de bir üniversitede öğretim görevlisi olduğunu belirten Marcou, “O dönem bazı Türk yetkililerin ‘artık tamam bu savaşın sonunda Musul vilayetini yeniden topraklarımıza katacağız’ dediğini gördüğümde şok oldum. O dönem Türklerin Irak ve Kuzey Irak’a bakışı bu şekildeydi ve bu Türkçü bir bakış açısı. Oysa Türkler Mustafa Kemal liderliğinde kurtuluş savaşından sonra Lozan Anlaşması ile çıkarlarının korunduğunu korunduğunu savunuyor” ifadelerini kullandı.
1926 tarihinde Türkiye ve Irak arasındaki siyasi sınırları belirlemek ve komşuluk münasebetlerini düzenlemek amacıyla İngiltere’nin de katılımı ile Ankara'da anlaşma imzalandığını hatırlatan Marcou, “Bir dönem Irak ile Türkiye arasında ilişkiler çok iyiydi. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Kral Kralı’nın Türkiye ile çok iyi ilişkileri vardı. 1955’te Bağdat Paktı kuruldu (CENTO-Central Treaty Organization; Merkezi Antlaşma Teşkilatı) ki Türkiye, İran, Irak, Pakistan ve İngiltere bu paktta yer aldı. Bu birlik Sovyetler Birliği'nin Ortadoğu'da nüfuz kurmasını önlemeye yönelik olarak kurulan bir oluşumdu” dedi.
Irak’ın uzun süre boyunca İngiliz egemenliği altında bulunduğunu hatırlatan Prof. Jean Marcou, bu dönem içerisinde 1970’lı yıllarda Irak petrollerinin Ceyhan üzerinden dünya pazarına açılmasında Türkiye’nin önemli bir kapı olduğunu, bu çerçevede iki taraf arasındaki ekonomik ilişkilerin çok iyi olduğunu belirtti.
Marcou, Turgut Özal döneminde Saddam Hüseyin rejimi ile PKK’ye karşı askeri operasyonlar konusunda, yine GAP projesi kapsamında Irak’ın su sorununun çözümü konusunda karşılıklı işbirliği ve anlaşmalar olduğunu dile getirdi.
Ankara’nın 2003’te ABD’nin Irak’a müdahalesine katılmadığını, koalisyon güçlerinin de Türkiye’deki üsleri kullanmasına müsaade etmediğini anlatan Marcou, “Recep Tayyip Erdoğan döneminde iki taraf karşılıklı ilişkilerini geliştirme arzusunda oldu. Ancak Kuzey Irak’taki PKK varlığı bir sorun olarak durdu. Yine Türkiye her zaman Irak’ın federal yapısı içerisinde Kerküklü Türkmenlerin haklarının savunulmasını dosyası içerisinde tuttu. Yine Türkiye Irak’ın yeniden inşasında ortaklara ihtiyaç duyulduğunu gördü. Türkiye’nin bölgede etkin bir ülke olduğunu unutmamak gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Ahmet Davutoğlu’nun başbakan olduğu dönemde “komşularla sıfır problem” politikasının güdüldüğünü belirten Fransız profesör, bu dönemde Kürdistan Bölgesi’ne ziyaretler olduğuna, yine Kürdistan Bölgesi liderlerinin Türkiye’de Çözüm Sürecine katkı sunduklarına değindi.
Kürdistan bağımsızlık referandumu döneminde Türkiye ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ilişkilerde soğukluk yaşandığını, bu süreçte Ankara ile Bağdat arasında yakınlaşma sağlandığını belirten Marcou, ancak bunun kısa sürdüğünü ve tekrar Erbil-Ankara hattında buzların eridiğini söyledi.
Prof. Jean Marcou, Türkiye’li yetkililerin Irak’taki askeri varlıklarını PKK ile mücadeleye bağladığını öte yandan Suriye, İran ve Ermenistan ile sınırlarına duvarlar çektiğini anımsattı.
Marcou, “Çok ilginçtir ki bugün Türkiye bir yandan Iraklı Kürtlerle iyi ilişkiler geliştirmeye çalışırken bir yandan da Suriyeli Kürtlerle farklı bir yol izledi” dedi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın