Diyarbakır
Diyarbakır (Rûdaw) - Diyarbakır’da yaşayan Domlar, geçim sıkıntısı yaşadıklarını ve iş bulamadıklarını söylüyorlar.
Diyarbakır Bağlar Merkez ilçesinin Yeniköy Mahallesi yoğun bir Dom nüfusu barındırmakta. Domlar, halk arasında “Mıtrıp” veya “Çingene” olarak adlandırılıyor.
Diyarbakır Domları, yirmi sene öncesine kadar da çalgıcılıkla geçimlerini sağlardı. Göçebelikten yerleşik hayata geçmeye mecbur kalan Domlar, eskiden olduğu gibi mesleklerini icra edemiyorlar.
Yeni yaşamlarında ise aidiyatlarından kaynaklı iş bulmakta zorlanıyorlar. Domlar’da normalde evin geçimini erkekler sağlardı. Fakat şimdilerde geçim derdi Dom kadınlarının omuzlarında.
Dom kadını Güzel Demir, hayırseverlerin verdiği bağışlarla çocuklarının geçimini sağladığını söylüyor.
Güzel Demir, “Acaba biz Dom olduğumuz için mi herhangi bir kıymetimiz yok. Eskiden gittiğimiz her yerde kadir kıymetimiz bilinirdi. Erkeklerimiz odaların baş köşelerine geçer davul-zurna çalarlardı. Kendilerine oğlak ve kuzu hediye edilirdi” dedi.
Güzel Demir, “Erkeklerimizin icra ettikleri davul- zurna, geçim kaynağımızdı. Kolay kolay kimseye muhtaç olmazdık. Kısacası her şeyimizi erkeklerimiz karşılardı. Şimdi ise Dom kadınları erkeklerine bakıyor. 10-15 yıldır evin geçim derdi biz Dom kadınlarının omuzlarında. Artık bende de hal, takat kalmadı” diye konuştu.
Güzel Demir'nin 32 yaşındaki oğlu Muhsin Demir ise, Diyarbakır Domları içinde üniversite okuyan tek kişi.
Muhsin Demir, atalarından kalan çalgıcılığı konservatuarla taçlandırmış. 5 çocuk babası olan Demir, üniversite mezunu ve beş enstrüman çaldığı halde işsiz olduğunu söylüyor.
Muhsin Demir, “2008 yılında İTÜ Konsevatuar Bölümü'nü kazandım. 2014 yılında mezun oldum. Üç yıldır Diyarbakır'da işsizim” dedi.
Muhsin Demir, sözlerine şöyle devam etti:
“Dom olduğumuz için kimse bizi işe almıyor. Dom olduğumuzdan kaynaklı ikinci hatta üçüncü sınıf vatandaş olarak muamelesi görüyoruz. 15-20 yıl öncesine kadar da durumumuz iyiydi. Düğün sahipleri Domların düğünleri çalmaları için sıraya girerlerdi. O zamanlar düğünler davul ve zurnayla başlar ve yine davul ve zurna ile bitirirlerdi.”
Mıhemed Ehmo'nun öncülüğünde 2007 yılında kurulan Diyarbakır Domlarla Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği DOMDER, Avrupa Birliği fonları ve Türkiye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işbirliğiyle iş ve meslek edinimine yönelik birkaç projeyi hayata geçirse de desteklerin son bulmasıyla projelerin sonu da görünmüş.
DOMDER Başkanı Mıhemed Ehmo, “Bütün amacımız ve derdimiz, bizim düştüğümüz duruma gençlerimizin düşmemeleri. Her şeyden önce bize bir kapı, bir ekmek kapısı açmalılar” ifadesini kullandı.
Ehmo, “Bu insanlar aç mı kalsınlar? Aylarla aç kalmak nasıl bir durum bilir misiniz? Valla insan öyle bir durumda hırsızlıkta yapar, gasp da yapar, her türlü suça da bulaşır. Ekmek bile çalar duruma gelir. Daha da zor duruma düşerse başkasının şakağına silah da dayar” dedi.
Kamu Emekçileri Sendikası Konfederasyonu KESK ise, Domların yaşam biçimlerinden kaynaklı iş bulmakta zorlandıklarının altını kalın harflerler çiziyor.
Diyarbakır KESK Dönem Sözcüsü Abbas Şahin, şunları söyledi:
“Domların kendilerini ifade ettikleri alanlar tamamen ortadan kaldırılmış bulunmakta. Baktığımız zaman işsizlik oranın hat saffada olduğu görülür. Çünkü statüsüzdür. Kendi kültürünü yaşamaya kalkıştığı zaman kendi kültürünü ifade edebileceği bir alan yok. Özellikle bu yaşamı korumak için sürekli göçebelerdi.
Günübirlik yaşamını sürdürebilme anlamında, mesele bunların sigortalı işleri yoktur, yerleşik bir yaşamları yoktur. Varolanlar sürekli dışlanmayla karşı karşıya oldukları için kendilerini ifade edebilecekleri bir alan kalmamıştır.”
Her ne kadar resmi veri elde olmasa da Domların idaalarına göre Diyarbakır 15 bin Dom yaşamakta.
Domlar çok güzel Kürtçe'nin Zazaca ve Kurmancca lehçelerini ve Türkçe konuşsalar da kendilerine özgün bir dilleri de var.
Domlar Mısır'dan buralara göç ettiklerine inanırlar.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın