Erbil (Rûdaw) - Kürdistan Bölgesi’nde gümrük tarifelerinde değişikliğe gidilmesi bir yandan gümrük gelirlerini yükseltirken diğer yandan da sınır kapılarındaki ticaret hacmini düşürdü. Bu yüzden tüccarlar taşıma ücretleri ucuz olan ve gümrük tarifeleri uygun olan Basra’daki Um Kasır limanına yöneldi.
Resmi verilere göre Irak son 3 yılda 141 milyar 935 milyon 103 dolarlık ithalat yaptı. Gümrük tarife ve uygulamalarında esneklik gösterilmesi, aynı zamanda taşıma ücretlerinin az olması yatırımcıları Kürdistan Bölgesindeki sınır kapılarından uzaklaştırarak Irak'ın güneyindeki Basra kentinde yer alan Um Kasır’a kadar götürüyor.
İstatistiklere göre 2016 yılında Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne yapılan 40 milyar 580 milyon dolarlık ithalatın yüzde 60’ı Um Kasır gümrüğünden yapıldı. Ancak aynı yıl Irak merkezi hükümeti gümrük harç bedelini artırınca tüccarlar Kürdistan Bölgesi’nde bulunan sınır kapılarına yöneldi.
Bu adım son iki yılda etkisini Kürdistan’ Bölgesi’nin lehine göstermeye başladı. 2017 yılında Irak’a yapılan 49 milyar dolar ithalatın yüzde 58’i Kürdistan Bölgesi’nde bulunan sınır kapıları aracılığıyla yapıldı.
2018 yılında ise 52 milyar dolar tutarındaki ithalatın yüzde 55’i Kürdistan gümrük kapılarından yapıldı. Ancak Kürdistan Bölgesi’nde son bir yıldır yapılan gümrük tarife değişikliğinden sonra ithalat ve ihracatçıların rotası bir kez daha Um Kasır’a döndü.
Rûdaw’a konuşan Kürdistan Bölgesi Ticaret ve Sanayi Bakanlığı bünyesindeki Ticaret Genel Müdürü Newzad Edham, “Daha önce gümrük tarifemizdeki ücretin az olması nedeniyle bütün tacirlerin rotası Kürdistan’dı. Irak’a ithal edilen malların yüzde 60’ı Kürdistan Bölgesi sınır kapılarından geçiyordu. Ancak tarife değişikliği sınırdaki ticaret alışverişinde düşüşe yol açtı” dedi.
Edham, “Um Kasır’da mal taşımacılığı kolay ve aynı zamanda gümrük tarifeleri olduğu gibi uygulanmıyor. Yani malları o bölgeden getirmenin maliyeti daha düşük. Bu nedenle tacirler bir kez daha oraya yöneldi” diye konuştu.
Kürdistan’da gümrük tarifeleri gelir artışı amacıyla değiştirildi
Bu durumda yılsonunda sınır kapılarından yapılan ticari faaliyetlerin ciddi oranda düşeceğine dikkat çeken Newzad Edham, “Gümrükteki gelirlerin artması artırtılan harç bedelleri ile bağlantılıdır. Örneğin daha önce her konteyner başına 4 bin 500 dolar ödeme yapan biri şimdi 6 bin dolar ödeme yapmak zorunda. Şu an sınır kapılarından geçen TIR sayısı, önceki yıllara oranla azaldı. Bu nedenle bence tarife değişikliği Kürdistan Bölgesinin ticari alışverişine büyük zarar verdi” ifadelerini kullandı.
Resmi olmayan verilere göre, başkent Erbil’de yaklaşık 50 kargo ve taşıma firması bulunuyor. Ticari faaliyeti olan şirketler kargo firmaları aracılığıyla ithal ettikleri malları ülkeye sokuyor.
Amon Şirketi Genel Müdürü Sırud Mirza, yıllık yaklaşık bin ile bin 200 konteyner arası mal taşıdıklarını belirterek, “Daha önce malları Um Kasır limanından ülkeye getiriyorduk, ancak Bağdat hükümeti harç bedellerini arttırdı ve IŞİD savaşı yüzünden Erbil-Bağdat yolunda sorunlar ortaya çıktı. Bizde taşımacılığımızı Başmak Sınır Kapısı ile Bandar Abbas Sınır Kapısına taşıdık. Ancak yeni tarifeden dolayı Kürdistan Bölgesi’nde bulunan sınır kapılarındaki taşımacılık faaliyetlerimizi durdurduk. Şimdi malları Um Kasır’dan ülkeye getiriyoruz” dedi.
Sırud Mirza, “Kürdistan sınır kapılarında ülkeye getirilen bir konteynerin adrese teslim bedeli 10 bin 800 dolarken Irak sınır kapılarında yapıldığı zaman bu fiyat 8 bin dolara kadar düşüyor” diye konuştu.
Başmak Gümrük Müdürü Şakhawan Bakır da, tarife değişikliği ve ABD’nin İran’a karşı uyguladığı yaptırımlardan dolayı Başmak Sınır Kapısındaki ticaret hacminin yüzde 40 düştüğünü söyledi.
Bakır, “Biz gümrük tarifeleri yüzde yüz uyguluyoruz ancak Irak’ta esneklik yapılıyor” dedi.
17 Şubat 2019’da Irak Bakanlar Kurulunun, Kürdistan Bölgesi ile Irak'ın diğer bölgeleri arasında gümrük tanımının ortaklaştırılması, geçiş işlemlerinin kolaylaştırılması ve engellerin kaldırılmasıyla ilgili kararı uygulanmaya başlandı. Yeni tarifeyle birlikte gümrük gelirleri yüzde 20 ile yüzde 100 arasında arttırıldı.
Gümrük gelirlerinin yüzde 20 ile 30 artığını ifade eden Kürdistan Bölgesi Maliye Bakanlığı, Gümrükler Genel Müdürü Samal Abdülrahman, sınır kapılarındaki ticaret faaliyetlerinin azalmasına ilişkin ise, “Düşüşün bir kısmı İran’a karşı uygulanan yaptırımlardan kaynaklanıyor. Bir kısmı ise Irak sınır kapılarında yapılan kolaylıklardan oluştuğu söyleniyor. Ancak bu konuda elimizde yeterli belge bulunmuyor” dedi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın