Erbil (Rûdaw) - Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 1999 yılında 21 Şubat tarihini Dünya Anadil Günü ilan etti. İlk kez 2000 yılında, dünya çapında kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek amacıyla “Dünya Anadili Günü” kutlanmaya başlandı. Kürtler için ise bu günün anlamı çok büyük. Zira Kürtçe, hala birçok engelle karşı şarşıya.
Etnik ve ulus düzeyinde toplulukların bütün ilişki ve etkinliklerinde kullandıkları ve anlaştıkları dil, o topluluğun anadilidir.
Daha geniş bir tanımla, bir insanın hiçbir eğitime tabi tutulmaksızın ailesi, çevresi ve toplumu aracılığı ile öğrendiği dil, anadili olarak tanımlanıyor. Uluslararası uzlaşıyı, kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek için her 21 Şubat’ta ana diline dikkat çekmek için dünya çapında çeşitli etkinlikler yapılıyor.
Her iki haftada bir dil yok oluyor
BM verilerine göre dünyada her iki haftada bir dil, içinde geliştiği entelektüel ve kültürel ortamla birlikte yok oluyor.
Dünya üzerinde konuşulan dillerin yüzde 40'ı yok olma tehlikesi altında. Bütün dünyada 7 binden fazla dil konuşuluyor, 5 binden fazla "yerli" kültür yaşıyor, 370 milyondan fazla "yerli" insan yaşıyor.
Türkiye’de yok olma tehlikesi altındaki diller
UNESCO Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası'na göre Türkiye'de 18 yok olmuş veya yok olma tehlikesi altında olan dil olduğunu gösteriyor.
Bunların üçü tamamen yok olmuş durumda: Ubik, Mlahso ve Kapadokya Yunancası. Hertevin ise yok olmak üzere. Hertevin ve Mlahso dilleri Süryani dilleri ailesinden, bir diğer Süryani dili olan Turoyo da UNESCO listesinde ciddi olarak tehlikede olarak görülüyor.
Bu dilleri Ladino ve Gagavuzca dilleri takip ediyor. Bunlar da UNESCO listesinde ciddi olarak tehlikede olan diller arasında. Romanca, Batı Ermenicesi, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Abazaca, Suret de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan dillerden.
UNESCO; Adigece, Abhazca, Kabar-Çerkes dilleri ve Kürtçenin Zazaki lehçesi de "kırılgan" diller kategorisinde görüyor.
Kürtçe güvenlik ekseninde tartışılıyor
Türkiye'de anadil tartışması ve eğitimde anadil politikaları üzerine yapılan öneriler çoğunlukla Kürtçe üzerine yoğunlaşıp “güvenlik ekseninde” tartışılıyor.
Devletin Kürtçe kanalı, resmi ajansında Kürtçe bölümü var. Yine ortaokuldan itibaren okullarda Kürtçe seçmeli ders imkanı sunuluyor. Ancak gerek siyasiler, gerek uzmanlar ve gerekse de bu konuda çalışma yürüten kurumlar Kürtçe’nin “güvenlik ekseninden çıkıp, anayasal bir hak çerçevesine alınmasını” doğru buluyor.
Kürt Dil Platformu bu yıl değişik çağrılarla Kürtçenin resmi dil olmasını ve önündeki engellerin kaldırılmasını istedi.
Platform, 1 Şubat günü Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yazdığı mektupta, “Yirmi beş milyonu aşkın Kürt milletinin varlığını ve kimliğini temsil eden Kürt dili üzerindeki baskıların kaldırılması istiyoruz. Sizlerin Başbakanlık döneminde bu alanda reformlar yapıldı, adımlar atıldı. Bu reformların devam etmesi ve Kürtçenin resmî bir statüye kavuşması gerekiyor” ifadelerine yer verdi.
Kürt Dil Platformu ayrıca, hastaneler, bankalar, belediyeler, devlet kurumları, Türk hava yolları… gibi devlet ve kamuoyuna ait yerlerde Kürtçenin iletişim dili olarak kullanılmasını, ilkokuldan üniversiteye eğitim ve öğretim dili olmasını talep etti.
Rûdaw’a konuşan Kürt Dil ve Kültür Ağı Sekretarya Üyesi Bawer Berşev de, 21 Şubat Dünya Anadil Günü’nde başlatacakları “Anadilde eğitim istiyorum” kampanyasında en az bir milyon imza toplamayı hedeflediklerini söyledi.
Bawer Berşev, “Kürt Dil ve Kültür Ağı Kürtçe’nin önündeki engelleri kaldırmayı hedefliyor. Kürt çocuklarının okullarda ana dillerinde eğitim almalarını istiyoruz. Çünkü asimle okullarda başlıyor. Bir milyon hedefimize ulaşırsak bu milyonlarca Kürt’ün ana dilinde eğitim istediğine dair bir veri olacak. Güney Kürdistan’daki bağımsızlık referandumu gibi. Referandum şimdilik amacına ulaşmasa da Kürtlerin elinde yüzde 92,7 gibi bir ‘Evet’ oyu var. Dünyaya milyonlarca Kürt’ün ana dilinde eğitim istediğini göstermek istiyoruz” dedi.
Kürt Dili Hareketi de 21 Şubat Dünya Anadil Günü vesilesiyle birçok farklı etkinlikle Kürtçe üzerindeki baskılara dikkat çekerek Kürtçenin resmi dil olmasını istiyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın