Alman Konsolos: Kürdistan’a özgü anayasa çok faydalı olacaktır
Erbil (Rûdaw) – Almanya’nın Erbil Başkonsolosu Clemens Sementer, Rûdaw Araştırmalar Merkezi’nde düzenlenen panelde “Kürdistan Bölgesi’nin kendi Anayasası çok faydalı olmakla birlikte Kürtleri bir araya getirir ve Erbil ile Bağdat arasındaki sorunların çözümüne kapı aralar” dedi.
Rûdaw Araştırmalar Merkezi’nde Kürdistan Bölgesi ve Irak hükümet yetkilileri, siyasetçiler, Rojava’dan araştırmalar ve çeşitli ülkelerin Kürdistan Bölgesi konsoloslarının katılımıyla bir panel gerçekleşti.
Panel, “Birleşmiş Milletler’in (BM) Suriye Anayasası sürecindeki rolü ve Suriye krizinin çözülmesinde federalizmin çözüm olup olmayacağı” temasıyla yapıldı.
Avrupa Kürt Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Eva Savelsberg, panelin başlangıcında bir sunum yaptı ve “Tüm Suriye için bir tane Anayasa yapılması Suriye’de barış sürecini kolaylaştırır ki AB ve Almanya Dışişleri Bakanlığı ekonomik olarak süreci destekliyor” ifadelerini kullandı.
Avrupa Kürt Araştırmaları Merkezi, 2007 yılından beri Suriye muhalefetinin bazı üyeleriyle birlikte çalışma yürütmekle birlikte 2018 yılından bu yana ise Suriye Anayasası Komitesi üyeleriyle çalıştı.
“Kürtler için federal bir Suriye ve federal bir bölge”
Avrupa Kürt Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Eva Savelsberg’in sunumu şöyle:
“İyi akşamlar.
Avrupa Kürt Araştırmaları Merkezi olarak sizi selamlamaktan onur duyuyor ve burada bulunduğunuz için büyük memnuniyet duyuyorum. Özellikle Almanya’nın Erbil Başkonsolosu Klemens Semtner’e hoşgeldiniz demek istiyorum.
Projemizin çerçevesi içinde gerçekleşen bu panelde ortaya çıkan diyalog, Suriye’de barış sürecini kolaylaştıracak ve tüm Suriyelileri kapsayacak tek Anayasa. Bu bir Suriye projesi ve Almanya Dışişleri Bakanlığı ile Avrupa Birliği tarafından finansal olarak destekleniyor.
Proje 2016’da başladı. BM, Suriye barış sürecine destek verdiğinde Cenevre’de başladı.
Ardından Suriye'deki Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) ile demokratik bir Suriye'nin geleceğine ilişkin vizyonları üzerinde çalıştık. ENKS, Suriyeli muhaliflerin aksine, Kürtler için federal bir Suriye ve federal bir bölge fikrini taşıyor.
Çünkü onlar için federalizm olumlu bir anlam taşıyor ve kendi kendini yönetme ve bağımsızlık, yani insani, kültürel ve siyasi haklar anlamına geliyor. Federalizm ise muhalefetteki çoğu taraf için ‘Kürt ayrılıkçılığı ya da Kürtlerin ayrılması’ anlamına geliyor.
Her iki taraf da Kürdistan Bölgesi'ni örnek gösteriyor. ENKS, Kürdistan Bölgesi'ni özerk bir model olarak gösteriyor, ancak Irak'ı Arap ülkeleri içinde başarısız bir devlet örneği olarak nitelendiriyor. Federal Irak’ta güç paylaşımı veya sosyal barış gibi konularda federal sistemin hiçbir şekilde ortaya çıkmadığını belirtiyorlar.
Projemize 2016 yılında başladık ve 2017 ile 2021 yılları arasında Suriye muhalefetiyle birlikte birkaç çalıştay düzenledik. Diğer ülkelerdeki birkaç federal sistemden bahsettik. Almanya ve İsviçre ile başlayıp Hindistan ile devam ettirdik.
Mesele şu ki; hangi sistem Suriye için daha yararlı olacak? Bugün son 6 yılda yaptığımız çalışmalardan iki tanesini örnek olarak sunacağız.
Dr. Zuxin Kaik, projeyi en baştan beri her zaman destekleyen insanlardan biridir. Federal bir devlet olarak Irak’a dikkat çekti. Irak örneğini neden Suriye'ye uygulamanın neden mümkün olmadığı konusunu ele alacağız.
Ardından Prof. Emafaxya Beltz. Kendisi 2016 yılından bu yana bu projeye destek veren ve Suriye muhalefetiyle hazırladığımız Suriye konulu Anayasa taslağını hazırlayan uzmanlardan. Muhalefetin tüm üyeleriyle birlikte hazırladık. 2018'de Suriye Anayasası Hazırlama Komitesi’nin bazı üyeleriyle de çalışma yürüttük.
Taslak federal bir anayasa kapsıyor ama Irak örneğinden çok farklı ve bunun, Suriye için önerilen federal sistemin çok daha iyi bir örneği olduğu inancını taşıyoruz.”
Almanya'nın Erbil Başkonsolosu: Anayasa çok faydalı olmakla birlikte Kürtleri birleştirir
Almanya’nın Kürdistan Bölgesi Başkonsolosu Clemens Sementer yaptığı sunumda Kürdistan Bölgesi Anayasasına ilişkin “Kürdistan Bölgesi’nin kendine özgü Anayasası çok faydalı olmakla birlikte Kürtleri birleştirir ve Erbil ile Bağdat arasındaki sorunların çözümüne kapı aralar” dedi. Konsolos ayrıca Irak Federal Yüksek Mahkemesi'nin petrol kararını ve zamanlamasını hoş karşılamadığını belirtti.
Sementer'in konuşması:
“Parlamentodan değerli konukları, Rûdaw Araştırma Merkezi'nden sevgili arkadaşlar, Avrupa Kürt Araştırmaları Merkezi'nden sevgili dostlar. Sevgili kardeşlerim, burada olmak benim için bir mutluluk kaynağı, bu sıcak karşılamanız için çok teşekkür ederim.
Bu konferansın ana teması komşu Suriye ile ilgili. Suriyeli arkadaşlarımızdan bazıları burada. Onları sevgi ve saygı ile selamlıyorum.
Bu konu Irak'la, özellikle de Irak Kürdistan Bölgesi ile neden bu kadar ilgilendirdiğini merak eden varsa şunu söylemek isterim; Irak Yüksek Federal Mahkemesi'nin petrol yasasıyla ilgili son kararına bakmak gerekiyopr. Yabancı bir diplomat olarak bu kararın fikrini ve zamanlamasını tasvip etmiyorum.
Bu karar bile tek başına federal hükümet, bölgeler ve hükümetlerle ilgili sorunşara çözüm bulunmasının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Irak Kürdistan Bölgesi ve halkının müreffeh bir gelecek inşa etmesi için bu konularda kendine güvenmesi gerekiyor. Umarım Bağdat hükümeti bu sorulara somut bir çözüm bulur.
Bu bağlamda Kürdistan Bölgesi için bir anayasanın yazılması tartışması çok anlamlıdır. Irak anayasası bölgelere kendine özgü anayasaya sahip olma hakkı veriyor. Bu şu ana kadar sonuçlanmadı. Bölgesel bir anayasa Kürt halkını birleştirebilir ve Erbil ile Bağdat arasındaki sorunları açıklığıa kavuşturabilir.
Sevgili kardeşlerim, Suriye krizini yıllardır takip ettiğim için bu etkinliğin bir parçası olmaktan çok mutluyum. Ayrıca bir süredir Avrupa Merkezi'nin ve uzmanlarının çalışmalarını izliyorum.
Bakanlığımız, Almanya Dışişleri Bakanlığı, Suriye anayasasının tartışılmasında önemli bir rol oynayabileceği için bu büyük çalışmayı destekliyor. Anladığım kadarıyla, bu proje kadar ilerleme kaydeden başka bir proje yok.
Cenevre’deki görüşmelerin sonuçlarının nasıl sonuçlanacağını bilmiyoruz. Tabi eğer bir sonuç çıkarsa. Gerçekten de birçok demokrasi yanlısı politikacı ve aktivist bu projeye katıldı. Anayasanın ne kadar başarılı olduğunu bilmek, gerçekten başlı başına büyük bir başarıdır.
Artık Suriye halkı hangi haklardan mahrum bırakıldığını biliyor. Suriye halkı artık demokratik kurumlardan taleplerini biliyor. Bireysel haklar, azınlıklar ve bölgeler söz konusu olduğunda ne soracağını biliyor.
Değerli konuklar, Alman hükümeti olarak sadece bu süreci kolaylaştırmak istiyoruz. Suriye halkının bu sorulara en iyi cevapları bulması gerekiyor.
Rûdaw Araştırmalar Merkezi: Suriye Anayasa Komiyonu altı tur müzakereden sonra da somut bir sonuca ulaşamadı
Panelin sonunda konuşan Rûdaw Araştırmalar Merkezi’nden Mahmud Banan, Suriye Anayasa Komisyonunun altı tur müzakereden sonra bile somut bir sonuca ulaşmadığını ve bu durumda Suriye halkına yeni bir anayasa yazılmasının imkansız olduğunu söyledi.
Bugün en önemli konulardan birinin, Suriye meselesine müdahil olan ülkelerin ülkedeki durumu istikrara kavuşturmak isteyip istemediği olduğunu kaydeden Baban, “Burada önemli olan, hiçbir devlet veya partinin tek başına Suriye krizini dilediği gibi tek başına çözemediği bir dönemde, başta Birleşmiş Milletler olmak üzere uluslararası kuruluşların Suriye krizini çözmeye yönelik girişimlerinin ne olduğudur” dedi.
Baban, bazı Arap ülkelerin Beşar Esad ile ilişkileri normalleştirme kararı aldığı bir dönemde diğer taraftan Suriye için yeni anayasa tartışmalarının devam ettiğini belirterek, “Tüm bunlar bu geçiş sürecinde Kürtlerin çok daha iyi hazırlık yapması gerektiğini gösteriyor” diye konuştu.
Mahmud Baban şunları söyledi:
“En önemli soru, gelecekte Suriye'nin ve iktidar sisteminin nasıl olacağıdır. Irak’taki federal sistem deneyimi Suriye için de kopyalabilir mi, yoksa başka bir modele mi bakmalıyız? Nitekim Suriye'deki Kürt sorunu ve Rojava Kürdistanı'ndaki Kürt halkının durumu ve geleceği tartışılması gereken çok önemli bir konudur.”
Bugün yürütülen tartışmaların, BM’nin yeni Suriye anayasal sürecindeki rolünün netleşmesine ve Suriye krizinden bir çıkış yolu olarak federalizmin tartışılmasına, dolayısıyla çözümüm yolunu açacağına olan inancını dile getiren Baban, “Öncelikle ilgilendiğimiz konu şudur; Kürt sorunu ve Kürtlerin yeni Suriye anayasası ve federalizm modelindeki yeri ve konumu ne olacak? Rûdaw Araştırmalar Merkezi, bu konu hakkındaki inceleme ve çalışmalarını sürdürecektir” dedi.