Halepçe (Rûdaw) - Halepçe kentinde, 37 yıl önce Baas rejimi tarafından düzenlenen kimyasal saldırıda hayatını kaybedenler anıldı.
Bugün tarihe kara bir leke olarak geçen Halepçe Katliamı’nın 37’inciyıl dönümü. Halepçe'ye kimyasal saldırı, Baas rejiminin 1980’li yıllarda Kürtlere karşı başlattığı Enfal Soykırımının son aşaması olarak gerçekleşti.
Baas rejimi lideri Saddam Hüseyin'ın kuzeni ve "Kimyasal Ali" olarak tanınan Ali Hasan el-Mecid'in komutasında 16 Mart 1988'da Halepçe'ye hardal ve sarin gazlarının bulunduğu bombalarla saldırı düzenlendi.
Halepçe'nin merkezi ve yakınındaki yerleşimlerine yönelik saldırı sonucunda en az 5 bin kişi hayatını kaybederken, 10 binden faazla kişi de yaralandı.
Halepçe’de anma
Halepçe Katliamı’nın yıldönümü vesilesiyle bugün kentte bir anma programı düzenleniyor.
Halepçe İl Parkı ve Belediye önünden Halepçe Mezarlığı'na doğru bir yürüyüş gerçekleştirildi.
Törene Kürdistan Bölgesi ve Irak’tan yetkililer farklı milliyet ve dinlerden temsilciler de katıldı.
Kimyasal silah mağdurlarının acıları devam ediyor
37 yıl sonra bile kimyasal silah mağdurlarının acıları ve sıkıntıları devam ediyor.
Kimyasal silahlardan etkilenenler hastanede tedavi görmek zorunda, ancak Halepçe'deki hastanede ekipman ve personel bulunmuyor, bu da mağdurları tedavi için Erbil veya Süleymaniye'ye gitmeye zorluyor.
Kimyasal silah mağdurları hastanesi 11 yıl önce tamamlandı, ancak hastane hala tam kapasite ile çalışmıyor.
Halepçe İl Sağlık Müdürü Azad Mustafa, Rûdaw'a yaptığı açıklamada, "Hasteneyi yapan özel şirketin yarım kalan işi tamamlaması için yetkililerden herhangi bir dayatma olmadı" dedi.
Mustafa ayrıca, "Fransa, Almanya, İran ve Türkiye’nin desteğiyle ihtiyaçlarımızın bir kısmını karşıladık. Bu şekilde eksik kalmaması çok çaba gösterildi, ancak bir sonuç çıkmadı" diye belirtti.
Halepçe'de, hala günlük tedavi gören 250 kimyasal silah mağduru var. Bunların 25'i görme kaybı riski taşıyor ve sürekli tıbbi gözetim gerektiriyor.
Halepçe'ye il statüsü Irak Parlamentosu Başkanlığı'na geri gönderilecek
Halepçe'nin il statüsüne kavuşması için hazırlanan yasa tasarısı Irak Parlamentosu’na iki kez sunuldu, ancak oylanmadı. Eylül 2023'te oylamaya geldiğinde Sünni ve Şii gruplar kendi bölgelerindeki bazı ilçelerin de il olması için farklı yasa tasarıları ekledil ve böylece çabalar başarısız oldu.
14 Mart 2025 tarihinde, Irak Parlamentosu Bölge ve İller Komisyonu Başkanı Halid Samerrai, "Parlamento Başkanı ve iki yardımcısına bir yazı göndererek Halepçe'nin il statüsüne kavuşması yasa tasarısının yeniden oylamaya sunulmasını talep ettiğini" açıkladı.
Rûdaw'ın edindiği bilgilere göre, yasa tasarısı komisyonda oylandı.
Öte yandan Parlamento 16 Mart’ı Irak'ta resmi tatil olarak ilan etti.
İslami Birlik (Yekgirtu) Irak Parlamentosu Milletvekili Musenna Emin, "Yasa tasarısının oylanması için güçlü bir ses var, ancak fikir birliği olduğunu söyleyemem” dedi.
Musenna Emin, "Fetih İttifakı gibi bazı gruplar, yasa tasarısını bir şekilde engellediler veya sizi kendi yasa tasarılarına oy vermeye mecbur bıraktılar, örneğin Heşdi Şabi yasa tasarısı gibi” diye ekledi.
Halepçe’nin il olması için milletvekillerinin topladığı imzalar bir kez daha Parlamento Başkanlığı'na sunuldu.
Irak Parlamentosu Halepçe Milletvekili Çıro Muhammed Şerif, yasa tasarısı için yaklaşık 120 imza topladığını ve bir dilekçeyle Irak Parlamentosu Başkanlığı'na sunduklarını belirterek, "İmzaları toplarken farklı fraksiyonların olumlu tutumları vardı, projeye desteklerini ifade ettiler. Parlamento Başkanlığı da projeyi en kısa zamanda oylamaya sunacaklarına söz verdi” dedi.
Cezasızlık ve şirketlerin davaları
Halepçe kimyasal saldırısında kullanılan malzemeleri sağlayan Alman, Fransız, Hollandalı ve Amerikan şirketleri hakkında açılan davalar çoğunlukla hafif cezalarla sonuçlandı.
Almanya'da yaklaşık 50 şirketin adının geçtiği soruşturmalarda en az üç büyük dava açıldı. Hollanda'da 2, ABD'de 3-4 ana dava açıldı.
Alman şirketleri, "Samarra" fabrikası gibi Irak'ın kimyasal silah üretim tesislerinin kurulmasında önemli rol oynadı. Bunlar arasında Karl Kolb ve WET şirketleri yer alıyor.
Ayrıca, bazı Fransız şirketleri Irak'a ekipman ve teknoloji sağladı, aynı zamanda bazı Hollanda şirketleri de Irak'a kimyasal malzeme tedarikinde rol oynadı.
Amerikan şirketleri de Irak'ın kimyasal silah programına, Halepçe'de kullanılan hardal gazı ve sinir gazı (Sarin ve VX) için istihbarat ve bazı gerekli malzemeleri sağladı. Bu şirket ve ülkelerin malzemeleri ve teknolojileriyle üretildi.
Belgelere göre, bu şirketler şunlardır:
Almanya:
Karl Kolb GmbH
Water Engineering Technology (WET)
Pilot Plant
Heberger & Ling
Mavis/Hermann C. Starck
Preussag
Diğer Avrupa şirketleri:
Phillips Export - Hollanda
Melchemie - Hollanda
Techniconsult Export - İtalya
PCNA - İtalya
SNIA - İtalya
Amerikan şirketleri:
Alcolac International
Phillips Petroleum
Bu şirketlerin bazıları dolaylı olarak katıldı, ancak araştırmalara göre, çoğu ürünlerinin nihai amacının farkındaydı. Bu şirketler hakkında bazı davalar oldu, ancak çoğu hafif cezalar aldı.
Almanya'da, mahkeme soruşturmalarında yaklaşık 50 şirketin adı geçti ve Alman mahkemelerinde en az üç büyük dava açıldı. En önemlilerinden biri Karl Kolb ve Pilot Plant'a karşı açılan davaydı.
Hollanda'da 2 dava açıldı. ABD'de 3-4 ana dava açıldı; Alcolac şirketine karşı açılan dava en önemlilerinden biriydi.
Bu davaların sonuçları hakkında
Sadece birkaç dava şirketlerin cezalandırılmasıyla sonuçlandı, o da genellikle hafif para cezalarıyla.
Almanya'daki Karl Kolb şirketi para cezasına çarptırıldı.
ABD'deki Alcolac, Irak'a kimyasal malzeme göndermek suçundan küçük bir para cezasına çarptırıldı.
Bu şirketler tarafından Halepçe kurbanlarına herhangi bir tazminat ödenmedi, davaların çoğu ya düşürüldü ya da hafif cezalarla sonuçlandı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın