DUHOK – Bir grup Peşmerge halk ayaklanmasına o mağarada hazırlık yaptı

Duhok (Rûdaw) – Duhok’ta 1991’deki ayaklanmanın öncülüğünü yapan bir grup Peşmerge, 3 ay boyunca Şariya bölgesi ile Musul’un Elquş ilçesi arasındaki bir mağarada barındı. Bugün hala bir kısmı sağ olan Peşmergeler, o günleri anlattı.

Süleymaniye’nin Ranye ilçesinde 5 Mart 1991’de dönemin Baas rejimine karşı başlatılan Raperin dalga dalga tüm şehirlere yapıldı ve 31 Mart itibariyle Baas ordusu ile devlet kurumları tüm Kürdistan’dan sökülüp atıldı.

Kürtçede “büyük ayaklanma” anlamına gelen Raperin, Kürdistan Bölgesi’nin resmi statü kazanmasına giden yolda çok önemli bir adım oldu.

Raperin sonuçları ve doğurduğu gelişmeler nedeniyle Kürdistan tarihinde çok önemli bir yere sahip. Bu yüzden o dönemde yaşanan her bir hikayenin çok ayrı bir anlam ve önemi var.

Duhok halkı 14 Mart’ta Peşmergelerin öncülüğünde ayaklanmaya katıldı. Zawite, Sersing, Deraluk, Şêladize, Amediye ve Bamerne bölgelerinde control Peşmergenin eline geçti.

Raperine hazırlık aylar öncesinde başladı

Duhok’taki halk ayaklanmasına hazırlıklar ise aylar öncesinde başladı. Başkan Mesud Barzani’nin talimatı ile Duhok ve Behdinan’da halk ayaklanmasını planlamak için bölgeye gönderilen 73 kişilik Peşmerge birliği, daha çok insane ulaşabilmek için bölgenin her tarafına küçük müfrezeler halinde dağıldı.

Aralık 1990’da Duhok’un güneyindeki Şariya bölgesi ile Musul’un Elquş ilçesi arasındaki bölgeye gelen 9 kişilik Peşmerge grubu, 3 ay boyunca bir mağarada kaldı.

Buradan gizlice şehirdeki teşkilatlarla bağlantıya geçen grup, Raperini örgütledi ve halka öncülük etti. Bugün o mağarada kalan Peşmergelerin bazıları hala hayatta.

Peşmergeler o dönemi anlattı

Yaşları ilerlemiş olan bu Peşmergeler, mağarada yaşadıkları o zorlu günleri yad etti. Peşmergeler, o günlerden söz edince boğazları düğümlendi, konuşmakta güçlük çekti.

Peşmergelerden Halid Bani, “Bu mağaraya geldik, güzel bir yerdi. Sonra bir odun sobası bulduk, ağaç ve yaprak topladık yerlere serdik. Bir grup Şengalli buradaydı, onlar bize yardım etti. Selim Şemo buradaydı, bizime yadım ediyorlardı. Sadece yardım da değil güçlü bir şekilde destek veriyorlardı” diye anlattı.

Şariya ile Elquş arasındaki bölgede Ezidi Kürtlerin yanı sıra Süryani ve Keldaniler de yaşıyor. Bölgedeki Ezidi Kürtler o dönem Peşmergelere destek verdi.

Peşmerge Welati Reşo, “Halid amca ile birlikte bir grup olarak buraya geldik. Bu mağaraya yerleştik. İki-üç ay bu mağarada kaldık. Buradan teşkilatlarımızla ve yoldaşlarımızla bağlantı kurduk, Selim Şammo ile irtibat kurduk” diye konuştu.

Grubun diğer bir üyesi Peşmerge Beşar Dergijniki de, bin bir zorluklar ve uzun bir yolculuğun ardından bölgeye vardıklarını anlattı.

O günlerden bahsederken hüzünlenen Beşar Dergijniki, “Köy köy geçtikten sonra bu dağa ulaştık. Bu mağaraya ulaşana kadar eski Peşmergeler bize erzak ve gıda yardımı yaptılar. Bu mağarayı her gördüğümde… o günlere geri gidiyorum. Burası benim yerimdi” dedi.

 

Bölgedeki halk da yardım etti

Selim Şemo bölgede Peşmerge örgütlenmesine öncülük eden Ezdi Kürtlerden biriydi. Aslen Şaryalı olan Şemo, 1980 yılından beri bölgeye giden Peşmergelere yardımda bulunuyordu.

Bölgeye giden Peşmergeler onunla irtibata geçmiş o da her zamanki gibi hayatını tehlikeye atarak onlara erzak ve gıda yardımı yapmıştı.

Selim Şemo, “Evde eşimden gizli erzak alarak onlara götürüyordum. Üç dört kepçe yağ, tava ve beş altı kilo bulgur, beş altı kilo da pirinç. Ne bulduysam götürürdüm. İki çuvalı aldım sırtıma. Tarık adında bir arkadaşımız vardı hayatını kaybetti, Allah rahmet eylesin. Onun arabasıyla erzakları taşıdık” diye anlattı.

"Kürtlerin tek dostu dağlardır"

Bu 9 kişilik grup, bölgeye gönderilen 73 kişilik grubun bir parçasıydı. 1990 yılında Başkan Mesud Barzani’nin talimatıyla kuzey ve güney arasındaki sınırlara gönderildiler. Daha sonra birkaç küçük grup Güney Kürdistan’ın derinlerine yerleşti ve buradan büyük ayaklanmayı örgütlediler.

Kürtlerin eskiden beri “Tek dostumuz dağlardır” diye bir deyimi var. Bu halkın devrim ve mücadeleleri dağlarda mayalanmış. Duhok’taki halk ayaklanmasına çok sayıda kişi katıldı ancak temelini atan grubun ilk çalışması da bu mağarada başladı.