Sudani Kürdistan Bölgesi’nde: Gündemde Kalkınma Yolu, petrol ve yeni hükümet var

Erbil (Rûdaw) - Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, yetkililerle görüşmek ve Irak hükümeti ile Kürdistan Bölgesi arasındaki önemli konuları ele almak üzere bu sabah Erbil’e geldi. Sudani Süleymaniye’yi de ziyaret edecek. Bütçe ve petrol konularının yanı sıra, Kalkınma Yolu Projesi, nüfus sayımı ve yeni hükümetin kurulması öncelikli meseleler arasında.

Bugün saat 09.15 sularında başkent Erbil’e gelen Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’yi Erbil Uluslararası Havalimanı’nda Başbakan Mesrur Barzani karşıladı.

Irak Başbakanı Erbil’de bir dizi görüşme gerçekleştirdikten sonra akşam saatlerinde Süleymaniye’ye geçmesi bekleniyor.

Kürdistan Bölgesi yetkilileri ile görüşecek

Muhammed Şiya es-Sudani'nin Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani ardından Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani ile de bir araya gelmesi bekleniyor. Irak Başbakanı aynı zamanda seçimlerde Kürdistan Parlamentosu’nda sandalye kazanan siyasi taraflarla da görüşecek. Sudani'nin Süleymaniye’de de Yeni Nesil Hareketi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği liderleri ile görüşeceği  bildirildi. 

Bütçe ve Petrol

Sudani’nin ziyareti, Irak Bakanlar Kurulu’nun Kürdistan petrolünün üretimi ve sevkiyatını ilgilendiren Bütçe Kanunu’nun 12’inci Maddesini onayladığı bir zamana denk geliyor. Görüşmelerde bu konunun ele alınması bekleniyor.

Nüfus Sayımı: Kürdistan Bölgesi’nin talep ve önerileri

Erbil ve Bağdat arasındaki ilişkilerin ele alınacağı görüşmelerde ayrıca nüfus sayımı meselesinin de görüşülmesi bekleniyor.

Muhammed Şiya es-Sudani, nüfus sayımıyla ilgili daha önce yapılan önerilere yanıt vermek üzere Erbil’e geliyor. Irak Bakanlar Kurulu geçen salı günü Kürdistan Bölgesi’nin talep ve önerilerini ele almış ve onaylamıştı.

Kürdistan Bölgesi dışındaki Kürdistani Bölgelerden Sorumlu Komisyın Başkanı Fehmi Burhan, Rûdaw’a yaptığı açıklamada, “Geçen hafta Kürdistan Bölgesi Bakanlar Kurulu toplantısının ardından, özellikle verilerin erişimi ve 140’ıncı Madde kapsamında yer alan bölgelerde nüfus sayımından ayrı tutulması konusunda yeni bir öneriyi Bağdat’a sunduk. Böylece bu nüfus sayımı 140’ıncı Madde kapsamındaki bölgelerin geleceğinin belirlenmesinde tek ölçüt olmayacak” dedi.

Kalkınma Yolu Projesi

Sudani'nin Erbil’deki görüşmelerinde ele alınacak bir diğer konu ise Kalkınma Yolu Projesi olacak.

Kürdistan Bölgesi hükümetinin bu projeye katılmayı talep ettiği ve önerilerini Irak hükümetine ilettiği öğrenildi.

Rûdaw'ın elde ettiği bilgilere göre, Kürdistan Bölgesi Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı, Kürdistan Bölgesi’nin projeye katılımına ilişkin Irak hükümetine üç öneri sundu.

Kalkınma Yolu Projesi hakkında

Kalkınma Yolu Projesi, Irak’ın Basra Körfezi’ndeki Fav Limanı’nı Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlamayı planlayan büyük bir ekonomik koridordur. Projenin Irak tarafındaki maliyeti 17 milyar dolar olarak belirlenmiş. Bunun 10,5 milyar doları elektrikli hızlı tren için, kalan 6,5 milyar doları ise ana hattın inşasına ayrılmış.

Demiryolu hattı, Fav Limanı'ndan başlayarak yaklaşık 1200 kilometre boyunca uzanacak ve Irak'taki 10 vilayetten geçecek. Proje, üç aşamada tamamlanacak; ilk aşamanın 2028'de, ikinci aşamanın 2038'de ve son aşamanın 2050'de bitmesi planlanıyor.

Projenin demiryolu hattı tasarımı tamamlanmış durumda. İlk aşamanın üç yıl sonra, 2025'te başlaması bekleniyor.

Kürdistan Bölgesi ile ilişkisi nedir?

Projenin mevcut güzergahı Peşhabur sınırında sona eriyor.

Ancak, taraflar arasındaki müzakereler sonucunda bu güzergahta değişiklik olasılığı bulunuyor. Kürdistan Bölgesi projeye iki nedenle dahil olma talebinde bulunuyor.

Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani, Haziran’ında Türkiye’nin Erbil Başkonsolosu ile yaptığı görüşmede, "Kürdistan Bölgesi, Kalkınma Yolu projesine katılmalı" demişti.

Aynı talep, Kürdistan Bölgesi Ulaştırma Bakanı tarafından da dile getirilmişti.

Rûdaw’a konuşan Bakan Ano Cewher, “Bu yolu İtalyan bir şirket tasarladı, güzergahın Semel’den geçmesi, oradan da İbrahim Halil üzerinden Türkiye’ye ulaşması gerektiğini belirttik” açıklamasında bulunmuştu.

 Kürdistan Bölgesi’nin talebi, güzergahın geçtiği yerlerin hem coğrafi hem de güvenlik açısından uygun olması, projenin Irak ve Kürdistan’ın geneline en iyi, en kısa sürede ve en düşük maliyetle uygulanmasını sağlayacak.

Erbil ayrıca projenin Dicle’nin doğusunda Musul üzerinden Hamdaniye ve Karakuş ilçelerine, ardından Tel Keyf ilçesine, oradan da Tal Haş köyü üzerinden Semel ovasına ve oradan da Derabon’a ulaşması oradan Zaho üzerinden Kürdistan Bölgesi ve Türkiye sınırına varması yönünde.

Projenin Başlıca avantajları

Uzmanlara göre, proje, Doğu ile Batı arasındaki ticaretin maliyetini azaltmak için en önemli projelerden biri olan Kalkına Yolu doğudan batıya ticareti hızlandıracak. Ayrıca, diğer ticaret yollarına göre daha güvenli olacağı ve iş imkanlarını artıracağı düşünülüyor.

Proje kapsamında 100 bin kişi doğrudan istihdam edilecek ve projeden yararlanacak 500 bin kişinin de iş sahibi olması bekleniyor.

Proje, 25 ülkenin faydalanacağı yeni bir ticaret rotası yaratacak. Bununla birlikte, petrole bağımlılığın azaltılmasına da katkıda bulunacak.