Nesli tükenme tehlikesindeki ‘kelaynaklar’a 25 yeni yavru katıldı

Haber Merkezi - Urfa’nın Birecik ilçesinde nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu için koruma altına alınan kelaynaklar, bu yıl 25 yavruyla kafeslerine döndü.

Birecik'te 42 yıl önce 11 kelaynakla kurulan Kelaynak Üretme İstasyonunda, bu kuş türünün sayısının artması için çeşitli çalışmalar sürdürülüyor. Üreme dönemi olan Şubat ayında Fırat Nehri kıyısındaki doğal yaşam alanlarına bırakılan kelaynaklar, göç mevsimi olan Haziran’da tekrar kafeslere alınıyor.

Birecik'teki istasyonda Şubat’ta doğaya bırakılan 261 kelaynaktan 253'ü uzman personel tarafından Haziran ayında yakalanarak kafeslere alındı. Kan örnekleri alınıp halkalama işlemleri yapılan kuşlardan bu yıl yuvaya 25 yavrunun katıldığı belirlendi.

Doğaya bırakılan kuşlardan bazılarının göç ettiği ve bazılarının da doğada yuva kurduğu tahmin ediliyor.

Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Şube Müdür Vekili Mehmet Gürkaynak, yaptığı yazılı açıklamada, istasyonda 1977 yılında 11 kelaynağın koruma altına alındığını hatırlattı.

Bu kuşların sayılarının her yıl arttığını anlatan Gürkaynak, “Üreme dönemi başlangıç zamanı olan şubatta kafesleri, kapıları açarak kelaynakları doğaya salıyoruz. Bu yıl şubatta doğaya bıraktığımız 261 kelaynaktan 253'ü kafese alındı. Yapılan kontrollerde bu yıl yuvaya 25 yavrunun katıldığını belirledik. Doğal ortamda serbestçe uçan ve beslenen kelaynakları, istasyonumuzdaki kayalık ve tahta yuvalarda üredikten sonra haziranda kafeslere alıyoruz. İstasyon çevresinde bulunan mevcut 48 yuvaya bu yıl 20 yuva daha eklendi” dedi.

1930'lu yıllarda bölgede binin üzerinde kelaynak olduğunu, bu sayının yıllar geçtikçe düştüğünü belirten Gürkaynak, “Kuşların sayılarının azalma nedenleri arasında elektrik telleri, iklim şartları, zirai ilaçlama, avcılık ve doğanın tahrip edilmesi gösterilebilir” ifadelerini kullandı.

Gürkaynak kelaynakların zarar görmemesi için geçen yıl TEDAŞ tarafından Fırat Havzası’nda bulunan yüksek gerilim hatlarında çalışmalar yapıldığını hatırlatarak bu çalışmalar sayesinde elektrik tellerinden kaynaklı kuş ölümlerinin azaldığını kaydetti.

Kelaynaklar

Kelaynakalr, tüysüz kırmızı bir yüz ve kafa ile uzun kıvrık kırmızı bir gagaya sahip, iri, parlak, cilalı, siyah kuşlardır. Başlarında tüy olmaması nedeniyle kelaynak adı almışlardır. İlk yumurtadan çıktıklarında yavrunun kafası ve boğazı tüylüdür. Yaşları ilerledikçe bu tüyler yok olur.

Kelaynaklar çok sosyaldir, sabahın erken saatlerinde 10 - 15 km uzaklıktaki beslenme alanlarına gruplar halinde giderler. Uzun ve kıvrık gagalarıyla yiyeceklerini ararlar. Yuvalarını yapma dönemi Şubat-Mart aylarıdır.

Tek eşli yaşamaları nedeniyle üremeleri çok yavaş olur ve böceklerle beslenirler.

Önceleri Ortadoğu, Kuzey Afrika hatta Avrupa Alplerinde yaygın bulunmaktayken 400 yıl önce buradaki nesilleri tükenmiştir.

Kışı geçirdikleri yerler Sudan'ın bir kısmı, Etiyopya, Eritre ve belki de Somali' nin bazı yerleri, Yemen ve Suudi Arabistan’dır.

Dünyada sadece Kürt ili Urfa’nın Birecik ilçesi ve Fas'ta koruma altında az sayıda bulunmaktadırlar.

Dünya popülasyonları yaklaşık 500 bireydir.

Birecik’deki kelaynakların (Doğu'daki topluluklar) görünüşleri, Fas’daki kelaynaklardan (Batı'daki topluluklar) farklıdır. Bu iki kelaynak topluluğu arasında davranış farklılıkları da vardır. Fas’daki kelaynaklar göçetmezken Birecik ve Suriye'deki kelaynaklar göçeder.

1990 yılından beri Birecik'te yarı yabani kuşlar üreme dönemine hazırlık için Şubat-Mart aylarında kafeslerinden çıkarılıp ve göç zamanına doğru Temmuz-Ağustos tekrar kafeslerine alınıyor.