KÜRDİSTAN’DA SEÇİME DOĞRU; Bu seçimin öncekilerden farkı ne?
Erbil (Rûdaw) - Kürdistan Parlamentosu altıncı dönem seçimleri için sayılı günler kaldı. 18 Ekim günü özel oylama ve 20 Ekim günü de özel oylamanın yapılacağı bu dönem seçimleri diğer dönem seçimlerinden farklı olacak.
Kürdistan Bölgesi ve yurt dışında vatandaşlar 20 Ekim günü 100 sandalyeli parlamentonun yeni üyelerini seçmek için sandık başına gidecek. Genel oylamanın yapılacağı 20 Ekim’den iki gün önce 18 Ekim günü güvenlik güçlerinin katılacağı özel oylama yapılacak.
Kürdistan Parlamentosu altıncı dönem seçimleri yenilikleri ile birlikte önceki dönem seçimlerinden farklı olacak.
Oylar için elektronik sistem
Bu seçimlerde ilk kez seçmenlerin oyları elektronik sistem üzerinden kaydedilip sayılacak. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenecek olan seçimlerde kayıt dışı seçmenlerin oy kullanmasının engellenmesi için VVD sisteminden yararlanılacak. Yine oyların erken ve doğru sayımı için PECOS denilen cihazlardan yararlanılacak.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı Hakim Ömer Ahmed, seçimlerin son derece şeffaf ve güvenilir olacağını söyledi.
Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu'nun (UNAMI) Siyasi İşler ve Seçim Yardımlarından Sorumlu Özel Temsilci Yardımcısı Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu'nun (UNAMI) Siyasi İşler ve Seçim Yardımlarından Sorumlu Özel Temsilci Yardımcısı Claudio Kordon da Rûdaw’a yaptığı açıklamada, biyometrik ortamda yapılan kayıtların hileyi engelleyeceğini belirtti.
Kordon, seçim bu sayede seçimi sonuçlarının 24 saat içerisinde netleşeceğini dile getirdi.
Parlamentosuz ikinci seçim
Kürdistan Parlamentosunun ilk kurulduğu 1992 yılından sonra ilk kez aktif bir parlamentonun olmadığı bir zeminde seçimlere gidiliyor.
Irak Federal Mahkemesi 30 Mayıs 2023 tarihinde Kürdistan Parlamentosunun görev süresinin uzatılmasını “anayasaya aykırı olduğu” gerekçesi ile reddetmiş ve parlamentodan çıkacak her tür kararın yasal olmayacağına karar vermişti.
Bu nedenle Kürdistan Parlamentosu o tarihten bu yana çalışmalarını durdurmak durumunda kaldı. Bu nedenle 1992’den beri ilk defa aktif bir parlamento olmadan seçimlere gidilmiş olacak.
Seçimler Bağdat tarafından denetlenecek
Irak Federal Mahkemesinin kararı nedeniyle Kürdistan Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu da feshedildi. Bu nedenle altıncı dönem seçimleri Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenecek.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu aynı zamanda seçim sürecinin denetlenmesinden de sorumlu.
Sandalye sayısı düşürüldü
Irak Federal Mahkemesi 22 Şubat 2024 tarihinde 111 sandalyeli Kürdistan Parlamentosunda Türkmen ve Hristiyan bileşenlerin payına düşen 11 sandalyenin lağvedilmesine karar verdi.
Ancak Irak Seçim Komiserliği 20 Mayıs 2024 tarihinde yeni bir düzenleme yaparak bileşenlere 5 sandalye ayırılmasına karar verdi.
Yeni karara göre 100 sandalyeli parlamentoda bileşenler için 5 koya belirlenmiş olacak.
Altıncı dönem seçimleri için 823’ü erkek, 368’i kadın olmak için 1191 aday 100 sandalye için yarışacak. Bu adaylardan 38’i kota sandalyeleri için yarışa giriyor. Türkmenler Erbil ve Süleymaniye seçim bölgelerinde 2, Süryani, Keldani ve Ermeniler ise Erbil, Süleymaniye ve Duhok seçim bölgelerinde 3 sandalye sahibi olacak.
Seçim bölgelerinin genişletilmesi
Daha önce Kürdistan Bölgesi’nin tamamı tek seçim bölgesi iken bu dönem dört ayrı seçim bölgesi halinde düzenlendi.
Önceki seçimlerde seçmen Kürdistan Bölgesi’nin tamamında istediği parti ve adaya oy verebiliyordu. Ancak bu seçimlerde her seçmen sadece kendi seçim bölgesindeki parti ve adaya oy verebilecek.
Buna göre Erbil 34, Süleymaniye 38, Duhok 25 ve Halepçe de 3 sandalye ile parlamentoda temsil edilecek.
35 kişi yeniden aday
Bu seçinde yarışacak olan 1181 adaydan 35’i daha önce bir veya daha fazla dönem milletvekilliği yapmış adaylardan oluşuyor.
Kürdistan Demokrat Partisi’nden 7, Kürdistan Yurtseverler Birliği’nden de 7 aday daha önce milletvekilliği yapmış olan tecrübeli isimlerden oluşuyor.
Daha önce iki dönem milletvekili olan Türkmen milletvekili Muna Kahveci bu dönem için de aday olan isimlerden biri.
Yine önceki dönem Türkmen milletvekili Azad Ekrem Behram da yeniden aday oldu.
Bölge ülkelerinin de yakından takip edeceği seçimler yerel ve uluslararası basın camiası tarafından da yakından takip edilecek.
Seçim Komisyonunun kararı ile basın mensupları 62 seçim merkezinde seçimleri takip edip yayın yapabilecek.