Diyarbakır (Rûdaw) - Diyarbakır’ın merkez Sur ilçesinde 2015’teki hendek-barikat olayları sırasında büyük hasar gören Surp Giragos Ermeni Kilisesi’nde, restorasyonun ardından bugün kutsama ayini yapıldı.
Diyarbakı’ın merkez Sur ilçesinde 2015 Kasım ile 2016 Mart ayları arasında gerçekleşen çatışmalarda büyük zarar gören tarihi Surp Giragos Ermeni Kilisesi bugün yapılan resmi törenle 7 yıl aradan sonra ibadete açıldı.
Törene, Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu, Sur Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili Abdullah Çiftçi, Vakıflar Genel Müdürü Burhan Ersoy, AK Parti Diyarbakır milletvekilleri Mehdi Eker ve Ebubekir Bal, CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, yurt dışından ve Türkiye'nin farklı illerinden gelen Ermeniler katıldı.
“7 yıl içerisinde bir şey yapamadık”
Rûdaw’a konuşan Surp Giragos Ermeni Kilisesi Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Ohannes Gafur Ohaniyan, “Sur’daki çatışmalardan sonra kilisemiz çok hasar gördüğü için kapanmıştı, o tarihten beri hiç bir ayin ve etkinlik yapılamadı. Bugün çok mutluyuz” dedi.
ABD, Avrupa ve daha bir çok ülkeden konuklar geldiğini belirten Ohanyan, “Türkiye’nin bir çok kentinden de gelenler oldu. Tören çok kalabalıktı. Bu 7 yıl içerisinde bir şey yapamadık. 4 yaşında bir kızım var. Yarın yapılacak ayinde onu da vaftiz edeceğiz” diye konuştu.
Diyarbakır’da hala 60’a yakın Ermeni bulunduğunu dile getiren Ohanyan, “Yarınki ayin Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan tarafından yönetilecek. Patrikhaneden talebimiz burada bir rahip bulundurulmasıdır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün ortak imzası ile yapılan anlaşma ile restorasyon yapıldı. Yaklaşık 25 milyon TL harcandı. Proje içerisinde Keldani Kilisesi de onarıldı” bilgisini paylaştı.
Açılış yapıldı
Adaha sonra açılış töreninde konuşan Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan da, bu günün tarihi bir önem taşıdığını belirtti.
Her tapınağın ayrı bir kişiliği olduğunu ifade eden Maşalyan, bu kilisenin de kişiliği, kimliği olan bir tapınak olduğunu aktardı.
Kilisenin tarihine ilişkin bilgi veren Maşalyan, kilisenin farklı zamanlarda restore edilip yeniden inşa edildiğini belirtti.
Maşalyan bu açılışın Diyarbakırlı Ermeniler için bir bayram günü olduğunu belirterek, "Diyarbakır'ın giderek azalan Hristiyan bakiyesi için bu kilisenin açılışı bir can suyu niteliği taşıyor. Ermeni dünyası için de Türk-Ermeni ilişkilerinin geliştirilmesi açısından önemli ve anlamlı bir dostluk mesajı içermekte. Bin yıllık Türk-Ermeni ilişkilerinde vurgulanacak o denli parlak ve olumlu olaylar ve yaşanmışlıklar var ki bunların gelecekte kurulması şart olan dostluk köprüleri ile ön plana çıkarılması gerektiğine inanıyoruz. İbadete açılan bu kiliseyi işte Ermeniler, Türkler ve Kürtler, Hristiyanlar ve Müslümanlar arasındaki iyi komşuluk ilişkilerinin bir anıtı olarak da değerlendirmek durumundayız" şeklinde konuştu.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da, Diyarbakır'ın farklı kültürlere, inançlara ev sahipliği yapmış, medeniyetlerin beşiği olan, ülkenin kadim şehirlerinden biri olduğunu söyledi.
"Tarihi, kültürü, sanatı, doğal güzellikleri ve mimarisiyle de çok güçlü bir şehirden söz ediyoruz. Fakat Diyarbakır'ın en önemli özelliklerinden birisi de sokaklarında, meydanlarında hemen hissedilen o derin hoşgörüsüdür." diyen Ersoy, Diyarbakır'ın hoşgörünün, kardeşliğin, farklı kültürlerin huzur içinde bir arada yaşadığı kadim bir şehir olduğunu bildirdi.
Ortadoğu'daki en büyük Ermeni Gregoryen kilisesi olan bu yapının sadece kentteki vatandaşlar açısından değil dünya kültürel mirası açısından da ne denli önemli bir yapı olduğunun bilindiğini dikkati çeken Ersoy, Surp Giragos Ermeni ve Mar Petyun Keldani kiliselerinin restorasyonunun yaklaşık 32 milyon liraya mal olduğunu aktardı.
Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu, Diyarbakır'ın birlikte yaşama kültürünün nasıl mümkün olacağını dünyaya gösteren en önemli medeniyet merkezlerinden biri olduğunu söyledi.
Sur içi bölgesinde 2015-2016 yılları döneminde gerçekleştirilen çatışmalarda hem insanların evlerinin iş yerlerinin kullanılamaz hale geldiğini, hem de kutsal mekanların, camilerin, kiliselerin, tarihi yapıların, kamu binalarının çok ağır tahribata uğradığını hatırlattı.
Kilisenin yaşı yaklaşık 800 yıllık
1376 yılında inşa edilen Surp Giragos Ermeni Kilisesi, Merkez Sur ilçesinde Ermenilerin yoğun yaşadığı Fatihpaşa Mahallesi’nde bulunuyor. 27 Mayıs 1915’te çıkarılan Tehcir Kanunu’na kadar Ermeniler kiliseyi kullanıyordu.
1. Dünya Savaşı sırasında Alman askerlerinin karargâh olarak kullandığı kilise, daha sonra ise Sümerbank’ın pamuk deposu olarak işlev gördü.
1960 yılından itibaren tekrar ibadete açılan 3 bin metrekarelik alan üzerindeki Surp Giragos Ermeni Kilisesi, özellikle 1980 yılında Ermenilerin batı illeri ve Avrupa ülkelerine çeşitli nedenlerle göç etmesi sonucu terk edildi.
Yapılan restorasyonın ardından kilise 2011 yılında yeniden ibadete açıldı. Kiliseye 2013 yılında, Moskova’da özel yaptırılan çan takıldı. Merkez Sur ilçesinde hendek-barikat operasyonlarının yapıldığı 2015 yılının Kasım ayına kadar açık olan kilise, çatışmalar sırasında büyük hasar gördü.