Kürtleri Baas rejiminden koruyan tarihi ‘uçuşa yasak bölge” kararının üzerinden 32 yıl geçti

Rûdaw

Erbil (Rûdaw) - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK), 5 Nisan 1991’de Güney Kürdistan’da uçuşa yasak bölge ilan ederek Saddam rejiminin saldırılarına son verdiği 688 sayılı kararının üzerinden 32 yıl geçti.

Mart 1991’de Güney Kürdistan’da başlayan Büyük Ayaklanmanın (Raperin) ardından Irak’ta Baas rejimi tüm gücü ile Kürt halkına karşı kapsamlı bir saldırı başlattı. Saldırılardan kaçan yüzbinlerce Kürt Türkiye ve İran sınırına dayandı.Kürtler bunu “Milyonların Göçü” olarak isimlendirdi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Fransa ve Belçika’nın talebi üzerine 5 Nisan 1991 tarihinde Güney Kürdistan’da oluşturulacak güvenli bölge ile Kürtlerin Irak ordusunun saldırılarından korunması, insani yardımların ulaştırılması ve göç edenlerin eski yerlerine dönmelerinin sağlanmasına karar verdi.

688 sayılı BMGK kararı ile Baas rejimi güçlerinin 36’ıncı paralelin kuzeyine geçişleri yasaklanarak, bu bölgede uçuşa yasak bir alan oluşturuldu. Böylece bugünkü Kürdistan Bölgesi Yönetimi'nin oluşmasında uluslarası alanda ilk adım atılmış oldu.

Kararın yıldönümünde Twitter hesabından paylaşımda bulunan Kürdistan Bölgesi Başbabakı Mesrur Barzani, “UNSC 688, dağlarda mahsur kalan insanlarımıza insani yardım ulaştırılmasına izin verdi ve kendimizi şartlarımıza göre yönetmemizin yolunu açtı” ifadelerini kullandı.

Ne olmuştu?

Kürdistan Bölgesi’nin kaderini derinden etkileyen BMGK toplantısı, Türkiye ve Fransa’nın talebiyle yapıldı. Toplantıya, kendi istekleri üzerine Kanada, Danimarka, Almanya, Yunanistan, İran, Irak, İtalya, İrlanda, Lüksembourg, Hollanda, Pakistan, Portekiz, İspanya, İsveç ve Türkiye de oy hakkı olmadan katıldı.

Söz konusu taslak karar 10 olumlu, 3 ret ve iki çekimser oyla kabul edilmişti.

Böylece oluşturulan güvenli bölge ile Kürtlerin Irak ordusunun saldırılarından korunması, insani yardımların ulaştırılması ve göç edenlerin eski yerlerine dönmelerinin sağlanmasına karar verilmişti.

Bu karar ile BM, 1925 yılında Milletler Cemiyeti’nin Musul meselesi ile aldığı karardan sonra ilk kez Kürtleri tanıma ve korumaya dönük bir karar almış oldu.

Oluşturulan uçuşa yasak bölge ile bir nevi Kürdistan Bölgesi de facto olarak özerk bir bölge oldu.

Raperin Kürdistan’daki siyasi cephede de birliğe yol açtı. 1991 yılının Aralık ayında Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) öncülüğündeki Kürdistan Cephesi, Kürdistan Bölgesi’nde bir parlamento seçimi yapılmasına karar verdi.

7 Temmuz 1992’de bakanlar kurulunun oluşturulmasının ardından Kürdistan Parlamentosu 4 Ekim 1992’de Kürdistan’ı Irak’ın içinde federal bir yönetim olarak ilan etti.

Bu federal yönetim 2003 yılında ABD’nin Irak’ta Saddam rejimini devirmesine kadar uzanan yaklaşık 10 yıl boyunca Saddam’ın ekonomik ve siyasi baskılarına direnerek işleyişini devam ettirdi.

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 5 Nisan 1991 tarih ve 688 no’lu kararında ilk defe Kürt ulusunun ismi, baskı ve zulme uğrayan bir ulus olarak BM belgelerinde yer edinecekti.

1991 göçünden sonraki süreçte Kürt ulusunun dünya nezdinde tanınırlığı arttı. Bu tanınırlık, sonraki 12 yıl boyunca uçuşa yasak bölge ilanıyla Kürtlerin özerk bir şekilde kendi kendilerini yönetmelerini getirdi.