‘Kürdistan Bölgesi'nin gaz ihracatı için büyük bir stratejiye ihtiyacı var’

Serpil Güneş

Erbil (Rûdaw) -  Başkent Erbil’de ‘Ortadoğu'nun Dönüm Noktaları ve Geleceği’ konulu 2. Erbil Forumu düzenleniyor. Önemli konu ve konukların yer aldığı günün ilk programında iki de panel düzenlendi.

Rûdaw Araştırmalar Merkezi’nin öncülüğünde başkent Erbil’de ikincisi düzenlenen Erbil Forumunda dünya ve Ortadoğu’daki gelişmeler ele alınacak.

Washington Enstitüsü, Atlantik Konseyi, Wilson Merkezi, Uluslararası Din Özgürlüğü Yuvarlak Masa Toplantısı (IRF), İtalyan Çalışmaları Merkezi (CESI), Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM), İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), Fransız Irak Araştırmaları Merkezi (CFRI), Qamar Energy, Vision Education, the SEED Foundation ve Five One Labs gibi birçok uluslararası merkez ve kuruluş da Forumun organizasyonu, ana katılımcıları ve ortakları yer alıyor.

Bu yıl ki foruma ayrıca sosyal medya üzerinden sorularıyla dışardan herkes katılabşlecek.

Forum Rûdaw Araştırma Merkezi Direktörü Ziryan Rojhılat’ın açılış konuşmasıyla başladı.

Ziryan Rojhılat konuşmasına, Erbil Konferansı'nın ikinci gününe denk gelen vefat yıldönümü vesilesiyle Kürt ulusal lideri Molla Mustafa Barzani'yi anarak başladı. 

Ziryan Rojhılat, “Bu bölgede diyalog kapılarını çoğaltmak olan Erbil Forumu’nun asıl amacının merhum Barzani'nin de uğrunda çalıştığı dava ve çizgi doğrultusunda olduğuna inanıyorum” ifadelerini kullandı.

Rojhılat konuşmasında forumda dünyanın gündemindeki Ukrayna-Rusya savaşı, Çin ile ABDi, yine Rusya ile Avrupa arasındaki küresel çekişmeler ve iklim sorunu gibi uluslar arası sorunlara yoğunlaşacağını kaydetti. Ayrıca forumda Kürdistan Bölgesi ile Irak arasındaki sorunların çözümü için bir kapı aralamayı amaçladığını belirtti.

Rojhılat ayrıca Türkiye’nin Cumhuriyeti’nin 100. Kuruluş yıldönümünde yapılacak seçimlere ve İran’da süre gelen hükümet karşıtı protestolar gibi bölgedeki gelişmelere dikkat çekti.

Forumun ayrıca güvenlik ve ikinci nesil IŞİD tehdidinin de forumun konusu olacağını dile getirdi.

Ziryan Rojhılat’ın konuşması ardından Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid’in vekili bir konuşma yaptı.

Ortadoğu'da küresel enerji güvenliği

Forum daha sonra Ortadoğu'da küresel enerji güvenliği ve rekabetindeki değişiklikler paneliyle devam etti.

Panelde konuşmacı olarak katılan ABD Eski Enerji Bakanı Yardımcısı  Matthew M. Zais, Qamar Energy (Dubai) CEO'su, Orta Doğu enerji stratejisi ve ekonomisi uzmanı Robin Mills ve Asia Frontier Capital Baş Yatırım Sorumlusu Ahmed Tabaqcheli enerji güvenliği, Irak ve Kürdistan Bölgesi arasındaki petrol-gaz sorunu üzerine değerlendirme yaptı.

Panelde özellikle Ukrayna'da patlak veren ve dünyayı derin bir gaz krizine sokan savaşın ardından Kürdistan Bölgesi'nin dünya piyasasına gaz ve petrol arzındaki rolü üzerinde duruldu.

Robin Mills, Şubat 2022'de Ukrayna'da savaşın patlak vermesinden bu yana ülkelerin yeni gaz tedarik kaynakları bulma çabalarını yoğunlaştırdığını söyledi.

Mills, "Avrupa ayrıca Kuzey Afrika, Hazar Denizi ve Orta Doğu'da yeni gaz kaynakları arıyor; bu nedenle Ortadoğu'daki gaz ihraç eden ülkeler için Avrupa'ya gaz tedarik etmek için çok iyi bir fırsat var” diye konuştu.

Robin Mills, Irak ve Kürdistan arasındaki petrol-gaz sorunun Federal Hükümet yasası çerçevesinde bir anlaşmanın olması gerektiğini belirtti. 

Mills, “Dünya Rus gazının alternatifini  araştırırken, Kürdistan Bölgesi'nin gaz ihracatı için büyük bir stratejiye ihtiyacı var" ifadelerini kullandı.

Kürdistan Bölgesi’nin petrol ve gaz konusunda dikkat çeken bir bölge olduğunu belirten Zais da, karbon seviyesinin düşürülmesi konusunda Kürdistan Bölgesi’nin atacağı adımların bölgeyi çekici kılacağını kaydetti.

10 yılı aşkın süredir Shell ve Dubai hükümeti için petrol jeolojisi ve ekonomisi alanında çalışan Cambridge mezunu Robin Mills, Kürdistan Bölgesi'nin başta Azerbaycan ve Rusya olmak üzere gaz tedarikçileriyle rekabet edebileceğine inandığını beliterek, "Evet, Kürdistan Gazı rekabetçi olabilir. Avrupa genelinde artan gaz fiyatları ve yeni gaz arz kaynakları bulma ihtiyacı göz önüne alındığında, Güneydoğu Avrupa'da rekabet edebilir” dedi.

Kürdistan Bölgesi'ndeki gazın pazarlanması konusunda ABD'nin rolü

Eski ABD Enerji Bakan Yardımcısı ve HKN Energy'nin başkan yardımcısı Matthew Zeiss da, "ABD, Kürdistan Bölgesi'nin uygun bir yer olduğuna inanıyor" dedi ve "ABD şu anda Irak'ın Kürdistan ile bir anlaşmaya varıp varamayacağını görmek için durumu izliyor. Bölge bütçesi, petrol ve doğal gaz yasaları konusunda anlaşabilecekler mi görmek istiyor. Uluslararası toplum, Irak kurumlarını ve Irak'ın aldığı yönü izliyor" yorumunu yaptı.

Zais, “Asıl soru, Irak'ın komşu İran'a paralel olmaya devam edip etmeyeceği veya Çin dışında başka bir yerde uluslararası yatırımı yeni bir şekilde hoş karşılayıp karşılamayacağı” diye konuştu.

1,8 milyar dolar tutarında Kürdistan Bölgesi’nde petrol ve gaz ürettiklerini dile getiren Matthew M. Zais, sorunların çözülmesi gerektiğini söyledi.

Zais “Yıl 2023 ve Irak'ın petrol ve gaz yasası yok. Öyleyse soru şu; böyle bir yasaya sahip olması için neyin değiştirilmesi gerekiyor?" şeklinde konuştu.

Erbil ile Bağdat arasında enerji konusunda yaşanan anlaşmazlığın sebebi ne?

Bölgesel ve Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü araştırmacısı Ahmed Tabaqcheli, "Irak federal hükümeti ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasındaki tüm müzakerelerde, her zaman önemli sorunlara teknik çözümler arandı, ancak bu işe yaramıyor" dedi.

Tabaqceli, Erbil ve Bağdat'ın petrol ve gazla ilgili federal bir yasa üzerinde anlaşmadan önce ilişkilerinin nasıl olmasını istedikleri konusunda ortak bir anlayış bulmaları gerektiğine inandığını söyledi.

Iraklı uzman, “Geçen 17-18 yıla bakarsak, bütçe anlaşmalarımı olduğunu, ancak kurumsal birleşme konusunda başarısız olduklarını görüyoruz. Ana sorunlar çözülürse, Kürdistan Bölgesi ve Irak da gaz sorunundaki önemi kilidi açılabilir" diye konuştu.

Ahmed Tabaqcheli de, Türkiye ile Irak arasında su, petrol ve sınır güvenliği gibi sorunlar olduğunu, bu sorunların çözülmesi ile enerji güvenliğinin sağlanacağına dikkat çekti.

Kürdistan Bölgesi’nde dijital dönüşüm

Forumun ikinci panelinde “Kürdistan Bölgesi’nde dijital dönüşüm; zorluklar, başarılar ve bir kalkınma stratejisi Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesi” konusu ele alındı.

Wilson Araştırma Merkezi üyesi Alexander Farley modarotörlüğünde yapılan panele Ürdün eski Dijital Ekonomi Bakanı Musenna Garaibe, SEED vakfı Başkanı ve İcra Direktörü Şeri Talabani ve Station Foundation for Entrepreneurship İcra Direktörü Mustafa Dawud katıldı.

Pandemi döneminde dünya genelilde dijital ticaret ve sosyal medyanın kullanımındaki artış ile birlikte online eğitim, internet kullanımındaki yetersizlikler nedeniyle oluşan fırsat eşitsizliği, sosyal medaya artan şiddet özlükle cinsiyetçlik ve toplum güvenliği üzerindeki tehditler değerlendirildi.

Station Foundation for Entrepreneurship İcra Direktörü Mustafa Dawud, Kürdistan Bölgesi ve Irak’ta dijital bankacıık konusunda adımlar atılması gerektiğini belirterek e ticaret ile uğraşanlar ve topluma kredi sağlanması konusunda adım atılması gerektiğini dile getirdi.

Dawud, tüccar ve girişimlere bankaların kredi sağlaması için hükümetin garantör olması gerektiğine dikkat çekti.

Musenna Garaibe de küçük bir ülke olmalarına rağmen Ürdün’ün dijital ekonomide önemli ilerlemeler elde ettiklerini ve dünya pazarlarına açılmayı hedeflediklerini dile getirdi.

Garaibe, "Ürdün olmak için doğru yer çünkü bizde yetenek, altyapı ve ekosistem var" İfadelerini kullandı.

SEED vakfı Başkanı ve İcra Direktörü Şeri Talabani ise konuşmasında, dünyada kadınların ve toplumun büyük kısmının internet ile dijital fırsatlardan yeteri kadar yaralanamaması ayrıca sosyal medyada teknolojinin kolaylaştırdığı toplumsal cinsiyete dayalı şiddete odaklandı.

Talabani, "Dijital olarak okuryazar olan bir polis gücünüz yoksa, bu gerçekten zorlayıcı olacaktır" dedi.

Dünya Bankası verilerine atıfta bulunan Talabani, "Kadınlar internete erişimde erkeklerin yaklaşık yüzde 48 gerisinde. 100 kadından 96'sı interneti, yazıcıları ve diğer cihazları kullanma okuryazarlığına sahip değil" şeklinde değerlendirdi.

Şeri Talabani, "Burada, Kürdistan'da dijital alanda oldukça hızlı bir dönüşüm gördük" diye konuştu.