Erbil (Rûdaw) - Kürdistan Bölgesi, Irak, Ortadoğu ve dünyadan çok sayıda farklı siyasi kutbun temsilcilerinin katıldığı 2. Erbil Forumu kapsamında geniş bir yelpazede, sınırsız, açık ve sansürsüz tartışmalar yürütülüyor.
Rûdaw Araştırmalar Merkezi öncülüğünde düzenlenen “Ortadoğu'nun Dönüm Noktaları ve Geleceği” konulu 2. Erbil Forumu’nun birinci gününde birçok farklı görüşün temsilcileri görüşlerini düzenlenen paneller aracılığıyla dile getirdi.
Bir yanda Rusya, ABD ve Ukrayna, diğer yanda İran ve İran’daki gösteriler ile ABD'nin İran'ın nükleer silah edinmesini engellemeye yönelik yaptırımlarının yanı sıra Türkiye’deki seçimler, Türkiye’nin Suriye’ye müdahalesi, Ortadoğu ülkelerinin enerji güvenliği ile ulusal güvenliği, Irak ve Kürdistan Bölgesi arasındaki siyasi ve ekonomik çatışmalar, Kürdistan Bölgesi ve Irak'taki siyasi partilerin iç siyasi çatışmaları gibi başlıklar 2. Erbil Forumu’nun ilk gününde ele alınan konulardan sadece bir kısmıydı.
Sekiz aydır Forum hazırlıkları yapan Rûdaw Araştırmalar Merkezi, 20'den fazla ülkeden 100'den fazla üst düzey siyasi ve akademik konuğun Forum’a katılımını sağladı.
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Başkanı Bafıl Talabani
KYB Başkanı Bafıl Talabani, KDP ile yaşadıkları sorunun aşılması için her türlü diyaloğa hazır olduğunu vurgulayarak, “Siz bir adım atın biz KYB olarak 10 adım atmaya hazırız” dedi.
İki parti arasında yaşanan sorunun “basit” sorunlar olduğunu ve istendiğinde 5 dakikada çözülebileceğini vurgulayan Talabani, “Böyle basit sorunlar yerine daha önemli ve stratejik konularla meşgul olmalıyız” ifadelerini kullandı.
Bafıl Talabani, "Gelin, PKK ile Türkiye'yi barışalım. Mam Celal yaptı biz neden yapamayalım?" diye konuştu.
James F. Jeffrey
Forum’un “Türkiye'nin Yüzüncü Yılı: Osmanlı İmparatorluğu'ndan 100 Yıl Sonra” oturumunun konuğu ABD'nin IŞİD'e Karşı Uluslararası Koalisyon Eski Temsilcisi ve Wilson Merkezi Ortadoğu Programı Başkanı James F. Jeffrey oldu.
ABD’nin son 40 yıldır Türkiye ile iş birliği içinde olduğunu PKK’ye karşı mücadelede Ankara’ya destek verdiğini dile getiren Jeffrey, “Türkler bunu anlıyor ve inanıyor. Türkiye hâlâ kuşatıldığını düşünüyor. ABD'nin kendilerine yeterince sempati duymadığını düşünüyor. Bunu anlamamız zor çünkü hiç onlarla aynı durumu yaşamadık” dedi.
Türkiye’nin hem NATO'nun bir üyesi hem de Avrupa'nın bir pazardaki önemli ittifakı olduğuna dikkati çeken Jeffrey, “Hiçbir ülke Türkiye gibi Ukrayna'ya destek olmadı. Türkiye bir yandan savaşta Ukrayna'yı desteklerken diğer yandan Rusya ile ilişkilerini sürdüren bir ülke” yorumunu yaptı.
“Türkiye'deki Kürtler bölünmüş durumda” diyen Jeffrey, “Türkiye'nin de Kürtlerle karmaşık bir ilişkisi var. Erdoğan geçmiş dönemde yüzde 30 oranında Kürtlerden oy aldı. Bizim hem Türkiye hem de Kürtlere sempatimiz var” şeklinde konuştu.
Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid
Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid, 2. Erbil Forumu’na gönderdiği mesajda, Bağdat ile Kürdistan Bölgesi arasındaki sorunların çözümüne dair somut bir ilerleme kaydedildiğini söyledi
Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Anronio Guterres’in Bağdat ziyareti nedeniyle hazır bulunamadı. Reşid’in gönderdiği mesaj Forum’da okundu.
Reşid mesajında, "Petrol ve doğal gaz yasası, Anayasa’nın 140. Maddesi’nde geçen tartışmalı bölgeler, Kürdistan Bölgesi ile Irak Federal Hükümeti arasındaki koordinasyon, Kürdistan Bölgesi'nin bütçesi başta olmak üzere Bağdat ile Erbil arasındaki askıda kalan konuların çözümü konusunda somut ilerleme var" diye belirtti.
Siyabulela Mandela
2. Erbil Forumu’nda bir konuşma yapan Nelson Mandela'nın torunu Dr. Siyabulela Mandela, "Kürt halkı kendi kaderini tayin hakkı için savaşıyordu. Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen evrensel haklara eşit erişim için savaşıyorlardı" dedi.
"Benzer bir mücadeleyi paylaştığımız için Kürt halkıyla özdeşleşiyoruz" diyen Mandela, şu ifadeleri kullandı:
“Siz benim halkımsınız. Ben de sizden biriyim. Büyük büyükbabam Nelson Mandela, siz kendi kaderinizi tayin hakkınızı elde edene, insan haklarına erişimi elde edene kadar özgürlüğümüzün tamamlanmayacağını açıkça belirtti.
Mandela; Kürtlerin Suriye, Türkiye, Irak ve İran'da meşru haklarına kavuşmasını desteklediklerini vurguladı.
Kürdistan Parlamentosu Başkanı Dr. Rewaz Fayeq
Kürdistan Parlamentosu Başkanı Dr. Rewaz Fayeq, “Bizim sorunumuz toplumun kadına güvenmesi ve kadının da yapabileceğine olan inancı. Siyasi partilerin kadınlara yaklaşımı ile bağlantılı sorunlar da yaşanıyor” dedi.
Kürdistan Bölgesi’nde siyasi alanlarda kadınların sayısının geçmişe oranla arttığını dile getiren Dr. Rewaz Fayeq, “Birinci ve ikinci kabine hükümet sürecinde sadece bir kadın vardı ancak kadınların Parlamento’ya katılımı zamanla arttı. Son hükümet kabinesinde kadınların Parlamento ve hükümet kurumlarında katılımı yükseldi” şeklinde konuştu.
O. Jennifer Gavito
ABD'de İran, Irak ve Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Kamu Diplomasi Bürosu Müsteşar Yardımcısı O. Jennifer Gavito, “Yönetimimiz, Federal Hükümet ve Kürdistan Bölgesi’nın ortaklığımıza uygun olarak sağlıklı bir ilişki kurmasına yardım etme taahhüdünü sürdürüyor. Birlikte yapabileceğimiz çok işimiz var” ifadelerini kullandı.
IŞİD tehdidinin devam ettiğine dikkat çeken Gavito, " IŞİD'in kalıcı yenilgisi için Irak güvenlik güçleri ve Peşmerge ile çalışmaya devam ediyoruz" şeklinde konuştu.
Dr. Şaojin Çiyai
Çin’in Irak’la ilişkilerinin ekonomi temelli olduğunu kaydeden Sharjah Üniversitesinden Yardımcı Doçent, Dr. Şaojin Çiyai, “Çin'in dünyanın bu kısmıyla, özellikle de Irak'la ilişkileri daha çok ekonomik. Gelecekte siyasi veya başka sonuçları olabilir ancak şimdilik odak noktası enerji ve yatırım” ifadelerine yer verdi.
Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı kaybetmesi hâlinde bunun Çin için de “kayıp” olacağını söyleyen Çiyai, "Çin'in Ukrayna savaşına karşı duruşu, Rusya'nın kaybının Pekin için de bir kayıp olduğu şeklindedir" dedi.
Dr. Andrew L. Peek
Atlantik Konseyi Ortadoğu Kıdemli Üyesi Dr. Andrew L. Peek ise Irak’ta birçok sorun olduğunu ifade ederek “‘Stratejik ortaklık' kelimesini her duyduğumda, bu ülkede o kadar çok sorunumuz var ki tek bir sorunu bile alenen konuşamayacağımız için, zihnimde bunu tercüme ediyorum” değerlendirmesini yaptı.
Andrew L. Peek, İran'ın Rusya'ya silah sağlayarak Ukrayna savaşına müdahil olmasının ABD'yi İran'ın bölgedeki "kötü niyetli" faaliyetlerini değerlendirmeye ittiğini ve Washington'ı daha fazla yaptırım uygulamaya zorladığını kaydetti.
Fazıl Mirani
Kürdistan Demokrat Partisi Politbüro Sekreteri Fazıl Mirani, Irak Hükümeti’nin “organize olmaya” ihtiyacı olduğunu vurgulayarak “Irak ve Iraklılar kendilerini gözden geçirmelidir” dedi.
“ABD'nin halka Irak'ta değişim olduğunu göstermesi gerekiyordu” diyen Mirani, komşu ülkelere Irak'ın derinliklerine güçlerini ve müdahalelerini artırma fırsatı doğduğunu ifade etti.
Erbil-Bağdat sorunlarını değerlendiren Mirani, “Hepimiz birbirimizle tatlı tatlı konuşuyoruz ama pratikte Kürtler de dahil öyle değiliz. Irak'taki durumu çözmek için Iraklılar kendilerini gözden geçirmeli” dedi.
Mele Bahtiyar
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) üst düzey yöneticilerinden Mele Bahtiyar, geçmişteki hatalardan ders alınmadığını belirterek “Ne yazık ki geçmiş hatalarından en az ders çıkaran milletler arasındayız” ifadelerini kullandı.
Bağdat temaslarına değinen Bahtiyar, “Bağdat’a gidip petrol, gaz ve bütçe hakkında konuşuyoruz. Peki, 140’ıncı Madde? Enfal mağdurları ve yıkılan 5 bin köyün tazminatı ne olacak?” diye sordu.
KDP ile KYB arasındaki sorunlara değinen Mele Bahtiyar, “KYB ve KDP’nin kendilerini gözden geçirmeye ihtiyacı var” şeklinde konuştu.
Bağdat’a ayrı heyetler hâlinde gidilmesini “tehlikeli” olarak değerlendiren Bahtiyar, “Kürtlerin bu şekilde kalıp Bağdat’a ayrı heyetler hâlinde gitmeleri tehlikelidir” diye kaydetti.
O. Nickolay Mladenov
Bulgaristan Eski Dışişleri Bakanı O. Nickolay Mladenov Irak konusunda “iyimser” olduğunu ifade ederek “Irak'ın gidişatı konusunda iyimserim. İyimserim çünkü sorunlarına ve zorluklarına rağmen yeni bir başlangıç yapmayı bildi” diye belirtti.
“Irak, son 20 yılda bir dizi seçim yaptı ve barışçıl bir şekilde iktidarı devretti” diyen Mladenov, “2005 yılında Kürdistan Bölgesi'ni ziyaret ettim ve o zamanlar Erbil Havaalanı tepesinde bir bayrak olan bir binadan ibaretti. Bu ülkede meydana gelen değişimler çok hızlı ve büyük” ifadelerine yer verdi.
Mladenov, “Kürdistan Bölgesi'nin başarısı tüm Irak'ın başarısıdır” diyerek Kürdistan Bölgesi'nin özelliklerinde Irak'a yönelik fırsatları görülebileceğini kaydetti.
Sadun Sadi
Erbil-Bağdat arasındaki sorunlara değinen Siyaset Analisti Sadun Sadi, “Kürdistan Bölgesi ile Irak Federal Hükümeti arasındaki sorunların en iyi çözümü konfederal sisteme geçilmesidir” dedi.
Irak’ta “ulusal kimliğin kaybolduğunu” ifade eden Sadi, “Irak'taki mevcut duruma en iyi çözüm, siyasi sistemin federalden sistemden tek devlet ve iki sistem olacak şekilde konfederal sisteme dönüştürülmesidir” değerlendirmesini yaptı.
Irak'ta özellikle orta ve güneydeki, kurulan siyasi partilerin sayısındaki artışı sorun olarak değerlendiren Sadi, “Bunlar parti bile değil, siyasi dükkanlardı, bu siyasi ve ulusal sistemi etkiledi” dedi.
Kürdistan Bölgesi’nde “anadan doğma liderdik” olduğunu kaydeden Sadi, “Şimdiye kadar Hiçbir Irak lideri anadan doğma lider olmadı. Maksadım Merkezi Hükümet fakat bu, Kürdistan Bölgesi’nde var ve Barzani ailesinin bu tür liderliği var” değerlendirmesini yaptı.
Adil Bakawan
Panelin bir diğer konuşmacısı olan Fransız Irak Araştırma Merkezi (CFRI) Kurucusu ve şu anki yöneticisi Dr. Adil Bakawan, Irak’taki gerçek sorunlara yüz çevrildiğini ifade etti.
“Irak’ta kırmızı çizgi yok” diyen Bakawan, güçlü olanların yasaları ve Anayasa’yı ihlal edebildiklerini ve anlaşmaların güçlülerin lehinde düzenlendiğini aktardı.
“Iraklılar henüz kendi kendilerine konuşmayı öğrenmediler ama başkalarına konuşmayı öğretmek istiyorlar” diyen Bakawan, artık konuşmanın zamanı geldiğini, uluslararası toplumun Irak’ın sorunlarından bıktığını ve konfederasyon sistemi üzerine anlaşması gerekenlerin Iraklılar olduğunu dile getirdi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın