Güney Afrika’daki barış sürecinin başmüzakerecileri Mohammed Bhabha ve Roelf Meyer, Türkiye’de Kürt sorununun “barış ve diyalog yoluyla” çözümünün mümkün olduğuna dikkat çekti. Deneyimli siyasetçiler, bunun için “korkularla yüzleşilmesi ve bunların aşılması” gerektiğini belirtti.
Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi (DİTAM) tarafından Diyarbakır’da düzenlenen “Toplumsal barışın inşasında STÖ'lerin rolü - Güney Afrika deneyimi” konulu toplantıya katılan ve Güney Afrika’da on yıllarca süren yaygın kitlesel çatışmaların barışa evrilmesinde hayati görev alan Ulusal Parti başmüzakerecisi Roelf Meyer ile Güney Afrika Ulusal Kongresi (ANC) müzakerecisi Muhammed Bhabha, toplantının ardından Rûdaw Diyarbakır Temsilcisi Maşallah Dekak’ın sorularını yanıtladı:
Anayasanızda “Güney Afrikalılar geçmişleriyle övünmezler” şeklinde çok ilginç bir belirleme var. Bu ne anlama geliyor ve siz bu görüşü Güney Afrika halkına benimsetebildiniz mi?
Roelf Meyer: Evet, gerçek şu ki çok sancılı bir geçmişe sahip olabiliriz. Bu çok uzun bir geçmiş de olabilir ama biz bu sancıları atlatmayı başarabildik. Fakat sonuçta tüm taraflar bir masa etrafında toplanıp anayasa yazmayı başardık.
Güney Afrika’da “apartheid sistemi” nasıl sona erdi?
Roelf Meyer: Burada ders çıkarılması gereken en önemli örnek, iktidardaki Afrika Ulusal Partisi ile ANC’ye (Africa Ulusal Kongresi) arasında gerçekleşen diyalogtur. Bu diyalog ve müzakereler olumlu sonuçlanmış ve barışla taçlanmıştır. Sonuçta çoğunluğun üzerinde uzalaştığı bir anayasa hazırladık ve bu 6 yıl kadar sürdü. Hala bazı çelişkiler olsa da önemli olan geçmişten ders alarak bunu çözebilme kabiliyetini göstermektir.
2017’de Kürdistan Bölgesi’nde bağımsızlık referandumu düzenlendi ve halkın yüzde 93’ü “Evet” diyerek bağımsızlığı tercih ettiğini teyid etti. Siz bu gelişmeleri takip edebildiniz mi?
Roelf Meyer: Coğrafik olarak Kürdistan Bölgesi’nden uzak da olsak Kürt halkının taleplerinden haberdardık. Biz bütün halkların kendi kaderini tayin hakkını destekliyoruz. Sorunların barışçıl yöntemlerle çözümünü doğru buluyoruz. Kürt toplumu ile görüşüp kendi geçmiş tecrübelerimizi onlara da aktarmak ve birlikte çözüm yolları üzerinde görüş alışverişinde bulunmak istiyoruz.
Mohammed Bhabha’ya da şunu sormak istiyorum; Nelson Mandela hayata gözlerini yumdu. Anayasa yazım sürecinde Mandela’nın düşünceleri ne kadar etkiliydi? Anayasaya ne kadar yansıdı?
Mohammed Bhabha: Evet bu sonuç Mandela’nın ruhu ve önderliğinin sonucuydu. O bize şunu öğretti; her zaman kendi çıkarlarımız için çalışmak yerine ülkesini ileriye taşımak için çalışmalı.
Türkiye daha önce Mandela’ya ödül vermek istemiş ancak o bunu “Kürt sorunu” yüzünden kabul etmemişti. Siz Mandela’nın Kürt sorununa bakışını nasıl yorumluyorsunuz?
Mohammed Bhabha: O dönemde de şu an da Kürt halkının talepleri Güney Afrika halkının talepleriyle örtüşüyor. Dolayısıyla Mandela’nın bu ödülü kabul etmemesi beklenmeyen bir tavır değildi. Mandela her zaman insan haklarını ve evrensel insani değerleri savunur, bunlara değer verirdi. O hep insanlar arasındaki eşitliği ve özgürlüğü savundu.
Kürt sorununun çözümü konusunda Türkiye Güney Afrika deneyiminden alınması gereken en temel ders nedir?
Mohammed Bhabha: Her ülkenin kendine has şartları var. Güney Afrika deneyiminden alınması gereken en önemli tecrübe sorunların barış ve diyalog yoluyla çözümünü esas almaktır. Korkularımızla yüzleşmeli ve bunları yenmeliyiz. Ne zaman ki yüzyüze görüşme korkusunu aşarsak o zaman çözüm için adım atmış olabiliriz.
Roelf Meyer kimdir?
Ulusal Parti Hükümeti Baş Müzakerecisi olarak Roelf, Güney Afrika ihtilafının çözümüyle yakından ilgilendi. Afrika Ulusal Kongresi (ANC) Baş Müzakerecisi, mevkidaşı Cyril Ramaphosa ile birlikte, Roelf apartheidin sonunu müzakere etti ve 1994’te Güney Afrika’daki ilk demokratik seçimlere yol açmaya yardımcı oldu.
Cumhurbaşkanı Nelson Mandela Kabinesinde Anayasa Bakanı Roelf, Güney Afrika Savunma İnceleme Komitesi’nin (2011-2014) başkanlığını yaptı ve şu anda çeşitli şirketlerin kurullarında görev yapıyor. Barış süreçleri konusunda aktif bir danışman ve Kuzey İrlanda, Sri Lanka, Ruanda, Burundi, Irak, Kosova, Bask Bölgesi, Guyana, Bolivya, Kenya, Madagaskar ve Güney Sudan’daki partilere danışmanlık yaptı.
Mohammed Bhabha kimdir?
Eski bir Milletvekili, nitelikli avukat ve deneyimli müzakerecidir. Demokratik Güney Afrika Konvansiyonu’ndaki (CODESA) Afrika Ulusal Kongresi (ANC) ekibinin bir parçası ve daha sonra son Güney Afrika Anayasası ile ilgili anlaşmaların bir parçası olarak görev yaptı. 1994 yılında ilk demokratik parlamentoda Senatör olarak atandı ve Anayasa İşleri Seçme Komitesine başkanlık etti. 2001 yılında Mpumalanga’da bir İl Yerel İdare Bakanı (MEC) olarak atandı.
2004 yılında kamu görevinden ayrıldığından bu yana çeşitli bakanlıklara danışmanlık yapmıştır ve şu anda Kooperatif Hükümeti ve Geleneksel İşler Bakanı’nın danışmanıdır. Mohammed, Kenya, Güney Sudan, Madagaskar, Sri Lanka, Yemen, Filistin, Bahreyn ve Zimbabwe’de geçici ve anayasal destek projeleri üzerinde çalıştı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın