Sosyo Politik Saha Araştırma Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç, Türkiye’de yürütülen mevcut sürecin, daha önceki barış süreçlerine benzemediğini belirterek sürecin isimsiz oluşunun ve hükümetin net bir tutum ortaya koymamasının, kamuoyunda da belirsizlik yarattığını vurguladı.
Genç’e göre, Abdullah Öcalan sürecin ilerlemesinde kilit rol oynarken, devlet kanadında çelişkili mesajlar verildiğini ifade etti. Devlet içinde ikili bir siyaset izlendiğini düşündüğünü belirten Genç, hem barış sürecine dair adımların hem de güvenlikçi politikaların eş zamanlı yürütüldüğünü söyledi.
2013-2015 çözüm süreciyle kıyaslandığında, mevcut sürecin daha farklı bir yapıya sahip olduğunu belirten Genç, iktidarın sürecin içinde bütüncül bir şekilde yer almadığını dile getirdi. Kürt siyasetinin sürece daha örgütlü ve bilinçli bir şekilde katıldığını ifade eden Genç, bu birlikteliğin sürecin olumlu ilerleyebilmesi açısından kritik olduğunu belirtti.
Öcalan’ın yapacağı yeni çağrının sürecin netleşmesine katkı sağlayacağını savunan Genç, hükümetin süreci sahiplenmekten kaçındığını belirtti.
Hükümetin son dönemde attığı adımların barış sürecini desteklemekten çok, güven ortamını zedelediğini ifade eden Genç, kayyum atamaları, tutuklamalar ve gözaltların süreci olumsuz etkilediğini dile getirdi.
Toplumsal güvensizliğin arttığını belirten Genç, barış sürecinin başarılı olabilmesi için demokratikleşme adımlarının atılması gerektiğini vurguladı.
Genç, barış dinamiklerinin hükümet dışı aktörler tarafından şekillendirildiğini ifade ederek, Orta Doğu’daki dengelerin Türkiye’yi bu noktaya getirdiğini savunan Genç, hükümetin sürecin sahibi olmasa da zamanla barış sürecine dâhil olmak zorunda kalabileceğini ifade etti.
Sosyo Politik Saha Araştırma Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç Rûdaw TV’de Sima Abxizir’ın sorularını yanıtladı.
Rûdaw: Sayın Yüksel Genç hoş geldiniz, şu sorudan başlamak istiyorum. Yaptığınız araştırmalara göre bu sürecin adı nedir ve sürecin ilerlemesi için nasıl bir zemin var?
Yüksel Genç: Doğrusu sürece isim vermek çok zor çünkü sürecin yürütücüsü olması gereken aktörler bir isim verebilmiş değiller. Türkiye'de mevcut durumda ortaya çıkan süreç çok atipik yani tipik olmayan bir süreç, ne şimdiye kadar ki Kürt meselesinde yaşanmış barış süreçlerine benziyor ne dünya nezdinde benzer sorunların barış süreçlerine benziyor. Dolayısıyla tipik olmayan bir süreç, isim vermek çok zor ve aslında bu isimsizlik hali ve yönünü henüz net ortaya koyamamış olan sürecin kendisine dışarıdan halkın yaklaşımı da çok fazla netleşemiyor.
Bu süreç öyle görünüyor ki Kürt siyasetinin, Kürt hareketinin, Abdullah Öcalan'ın katkılarıyla ancak ilerleyebilecek bir süreçmiş gibi geliyor. Çünkü devlet kanadında ikili bir durum, ikili bir plan işliyor gibi bir izlenim var saha da bunu teyit ediyor. İnsanlar da böyle düşünüyor. Örneğin Devlet Bahçeli iktidarın bir ortağı olarak Öcalan'ın tecriti kalksın gelsin parlamentoda konuşsun örgütünü lağvetsin açıklaması yaparken bunun gereğini siyasi iktidar, AK Parti iktidar hiçbir biçimde yapmıyor olmasının kendisi toplum nezdinde oldukça kaygı uyandırıyor aslına bakarsanız. Öte yandan bir barış sürecinde taraflar olur ve taraflar bir irade gösterirler. Şimdiye kadar hükümetin bir barış sürecine uygun irade gösterdiğini söylemek de çok zor. Çünkü süreç başladığından beri 5 aydır Türkiye'de oldukça güvenlikçi uygulamalar, çok sayıda tutuklamalar, gözaltılar ve sertleşmeler yaşanıyor.
Bütün bunların kendisi bu sürecin tipik bir süreç olmadığını bize söylüyor. Devlet içerisinde mümkündür ki ikili bir siyaset söz konusu, ikili bir plan söz konusu. Planlardan bir olarak Kürtlerle barış sürecini geliştirmek iken, diğeri barışmadan başka bir süreci geliştirmek olarak okunabilir. Doğrusunu isterseniz bu sürecin kendisinin barışa everilebilmesinin en temel koşulu Kürtler, Kürtlerin göstereceği irade gibi duruyor. Bu sürecin kendisine hükümet gönüllü görünmüyor ise nereden çıktı diye sorulabilir. Bölge okumaları, güncel siyaset okumaları Kürt meselesinde çözümü Türkiye'nin zorunlu olarak bu noktaya geldiğini, bölgesel dengelerin bu noktaya getirdiğini, Orta Doğu'daki yeni düzenin bu noktaya getirdiğini bize söylüyor.
Rûdaw: Sayın Yüksel, 2013’te çözüm süreci başladığında baş aktörler Abdullah Öcalan ile Recep Tayyip Erdoğan’dı, şu an yürütülen süreçte ise hükümetin tamamı ve bazı partiler de bu sürecin içerisinde yer alıyor.
Yüksel Genç: Doğrusunu isterseniz 2013-15 sürecinden farklı olarak dediğiniz gibi iktidar bir bütün olarak sürecin içinde değil ve sürecin sorumluluğunu göstermiyor. Sürecin sorumluluğunun gerektirdiği barış ortamını inşa etmiyor, üretmiyor. Dolayısıyla 2013-15'ten çok farklı bir durum var. Bunun tabii ki topluma, zemine yansımaları da oluyor. İktidarın icra gücünün işin içinde olmadığı hiçbir süreç sonucu everilemez. Tek taraflı yapacağınız işlerin kendisi de en fazla barışabilme olanaklarına hazır bir taraf ortaya çıkarır. Ama hükümetin, iktidarın bu sürece dâhil olmaması durumunda gerçekçi bir barış süreci, sağlıklı bir barış sürecinin kendisinin olması çok güç hale gelir. Bu sürecin en önemli yanlarından 2013 ve 2015'ten farklı en olumlu yanlarından bir tanesi az önce de sizin söylediğiniz gibi Kürtlerin bu sürece çok bütünlüklü, birlikte ve çok farkında olarak girmiş olmaları. Kürtler arasındaki bu uyum belki ve yüksek ihtimalle sürebilirse AK Parti iktidarının kaçındığı barış sürecinin gerçek hale, görünür hale, real hale gelmesini sağlayabilir. Bunu çok önemli bir sürecin gücü ve olumluluğu olarak okumak gerekiyor.
Rûdaw: Cumartesi günü İmrali heyetinin Sayın Öcalan’ı ziyaret edecekmiş. Öcalan’ın çağrısından sonra sürecin netleşmesini ve hükümetin resmi olarak bir açıklama yaparak netle kavuşturmasını öngörüyor musunuz?
Yüksel Genç: Aslına bakarsanız yapılmış iki görüşmenin kendisi de hükümete tutumunu netleştirme hakkı tanıyordu. Tutumunu netleştirmeyi sağlayan iki görüşme yapıldı. Ancak Öcalan'ın üçüncü çağrısı, üçüncü görüşme sonrası yapacağı çağrının kendisi iktidarın nerede durduğunu, süreç karşısında sorumluluk üstlenmek istemediğini daha net ortaya koyacak. Çok uzun süredir aslına bakarsanız sürecin ilerleyebilmesi için top hükümet de, hükümet bu topun gereğini yapmıyor görünüyor. Ama yapılacak üçüncü görüşmenin ardından yapılacak çağrının niteliğine de bağlı olarak iktidarın artık net olarak tavrını göstermesi, barışı isteyip istemediğini deklar etmesi, barışı istiyorsa hangi koşullarda, hangi sorumluluklarla barışı öreceğini net olarak ortaya koyması gerekecek. Daha fazla kaçınabileceği bir nokta kalmayacak. Kaldı ki Öcalan'dan beklenen çağrının niteliğini belirleyecek olan şey de hükümetin tutumu. İktidar bir süreci kurmaktan kaçındığı sürece Öcalan'ın İmralı'da çok daha geniş ve radikal çağrılar yapmasının da güçleşme olasılığı mevcut ne yazık ki.
Rûdaw: Hükümetin sürece karşı olanları bir şekilde engellediğini düşünüyor musunuz? Özellikle milliyetçi bir partinin başkanının tutuklatması ve dün de Erdoğan’ın TÜSİAD başkanına yönelik açıklaması, hükümetin alt perdeden bir şeyler yaptığını düşünüyor musunuz?
Yüksel Genç: Çok sanmıyorum çünkü hükümet bu adımları atarken ve Türkiye'de büyük bir gözaltı dalgası, baskı dalgası oluşturan adımları, tutuklamaları yaparken sürecin güçlenmesi adına bu adımı atmıyor. Aksine toplumsal zemin Türkiye'de oldukça güvensizleşmeye başladı, otoriterleşmeye başladı. Bu güvensizliğin kendisi sağlıklı bir barış sürecinin yürütülmesini engeller. Bu adımların hükümetin son birkaç ay içinde, kayyum atayarak, gözaltılar yaparak, tutuklamalar yaparak değişik kesimlere doğru dönük gösterdiği bu tutumun kendisi barış sürecine dönük güven ortamını oluşturmaktan çok daha farklı bir otoriterleşme dalgasını yayıyormuş gibi görünüyor açıkçası. Çünkü barış sürecinin örülebilmesi için Türkiye'de barışın toplumsal olarak toplumsal bir barışa everilebilmesi için toplumun güven duygularının genişlemesi birbiriyle ilgili kamplaşmaların aşağıya çekilmesi, toplumun rahatlayabilmesi ve demokratikleşme adımlarını güçlendirmesi gerekir.
Rûdaw: İfadelerinizden yola çıkarak sürece dair umudunuzun olmadığı görüyoruz, ancak eğer süreç ciddi olamasaydı DEM Parti’den oluşan İmralı heyeti bir dizi görüşeme gerçekleştirebilir miydi?
Yüksel Genç: Çok ilginç bir süreç işliyor. Adeta sanki çok özel güçler, önemli güçler Türkiye'ye Kürt meselesinde barışçılık süreci başlatmasını istemiş iktidar bunu tercih etmese de tercih etmediğini söylemek yerine, yani barışmak istemediğini söylemek yerine bazı teknik süreçleri üstlenerek sürecin asli bir sahibi olmamaya özen gösteriyor gibi. Hani başlayan bir barış sürecini kim reddederse altında kalırmış gibi bir algıyla iktidar reddetmiyor ama reddediyormuş gibi pratikler sergiliyor.
Doğrusunu isterseniz 5 aydır yürüyen sürecin, AK Parti iktidarına rağmen onların uygulamalarına rağmen yürüdüğünü düşünenlerdenim ben. Barış sürecinin ortaya çıkmasını sağlayan dinamikler hükümetin kendisinden doğru gelişmediğine göre diğer dinamikler başka dinamiklerle barış sürecinin ilerlemesinin sağlandığını düşünmek mümkün. Ama bir noktaya gelecek ki örneğin Öcalan'la son yapılacak görüşmede olası bir çağrının çıkması halinde iktidar artık tutumunu netleştirmek ve Türkiye'de barışabilme zeminlerini güçlendirecek demokratik adımları atmak durumunda kalabilecektir. Bu konuda umutsuz olduğumu düşünmüyorum. Çünkü Türkiye ve Orta Doğu'da bazı şeyler iktidarların heveslerine ya da planlarına rağmen yürüyebilir. Kürt meselesinin çözüm olgunluğunu ortaya çıkaran şey Orta Doğu'daki gelişmeler.
Kürtlerin edindiği yeni durumun kendisi ve aslına bakarsanız Kürtlerin bu sürece barışabilme sürecine dönük gösterdikleri güven duygusunun kendisi, bütün bunlar aslında Türkiye devleti içerisinde bir kesimin hükümeti barış sürecine yönlendirebilme olasılığını da arttırır. Dolayısıyla şu ana kadar hükümete rağmen yürüyen süreç bir süre sonra hükümetle beraber yürümek durumunda kalabilir.
Rûdaw: Sosyo Politik Saha Araştırma Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç yayınımıza katıldığınız için teşekkür ederiz.
Yüksel Genç: Ben teşekkür ederim. İyi yayınlar dilerim.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın