Ukraynalı vekil: Silah yardımı olmadan bu savaş bitmez

Ukrayna’da Volodimir Zelensky’nin partisi Halkın Hizmetkarı Partisi milletvekili Oleg Dunda, Rusya’nın askeri müdahalesi ile bir çok kentte büyük tahribatlar yaşandığını söyledi.

Maddi hasarın tam boyutunun ancak savaş sona erdikten sonra ortaya çıkacağını belirten Dunda, tahmini zararın 600 ile 700 milyar dolar kadar olduğunu söyledi.

Savaş ve bombardımanların devam ettiği bölgelerde yakılan yapıları inşa etmenin güç olduğunu anlatan Ukraynalı vekil, ancak görece sakin bölgelerde halka evlerini onarmaları için yardım ettiklerini söyledi.

Oleg Dunda, savaşın kaderini “Ukrayna’ya gönderilecek askeri yardımlara” bağladı.

Ukrayna’daki savaş durumunu izlemek için bu ülkede bulunan Rûdaw Muhabiri Dilniya Rahman,  Ukraynalı Parlamenter ve Yeniden Yapılanma Komitesi Başkanı Oleg Dunda ile özel bir röportaj gerçekleştirdi.

Rûdaw: İlk olarak bu savaşta ülkenin zararının miktarını bilip bilmediğinizi sormak istiyorum. Bize bu konuda hangi bilgileri verebilirsiniz?

Oleg Dunda: Merhaba Dilniya. Bu zor bir soru çünkü bu durumda hasar miktarını tahmin etmek zor. Ukrayna'nın tüm bölgelerinde yaşanan yıkım aynı oranda değildir. Örneğin, Mariupol'un yüzde 80'i yıkıldı, Harkiv ve Mykolaiv'in büyük kısmı da yıkıldı. Ayrıca Kiev’in bazı bölgeleri de yıkıma uğradı. Ancak örneğin Vinnytsia ilçesinde herhangi bir hasar olmadığını söyleyebiliriz. Şimdilik hasarı ölçmek zor, çünkü savaş henüz sona ermedi ve Ukrayna her geçen gün daha fazla harap oluyor. Yaşanan zararları mali olarak ölçecek olursak, bu miktarın 600 ile 700 milyar dolar arasında olduğunu tahmin ediyoruz.

Rûdaw: Sayın Zelensky, "Ukrayna'yı yeniden inşa etmek için 750 milyar dolara ihtiyacımız var" dedi. Mariupol ve Donetsk'i kaybettiniz ve görünüşe göre Donbass'ı da kaybedeceksiniz. Buna bakarsak söz konusu geliri nasıl elde edebilirsiniz?

Oleg Dunda: Toprak kaybını geçici bir durum olarak görüyoruz. O toprakları kurtaracağımızdan kesinlikle eminiz. Mesele sadece zaman meselesi. Severodonetsk ve Mariupol kurtarıldıktan sonra yeniden inşa edilecek. Finansmana gelince, şimdi Ukrayna bağımsızlık için savaşıyor, bu yüzden tüm gelirimizi ve kaynaklarımızı savunma için kullanıyoruz. Ayrıca sosyal açıdan da savaşamayan sivillere yardım etmek harcıyoruz. Dolayısıyla ekonomimizi canlandırmaktan bahsettiğimizde ortaklarımızdan uluslararası yardım almamız gerektiğini kastediyoruz. Ayrıca tüm dünyada Rus malları ve mal varlıklarına el konuluyor. Şimdi bu malları satarak ekonomisini canlandırmak için Ukrayna'ya aktarabilecek bir mekanizma kurulması düşünülüyor. İnsanlık tarihinde bu yeni bir şey değil, bu sadece bir tazmin ve taviz yolu. İşgalci bir ülke savaş sırasında neden olduğu yıkımın bedelini ödese bile, ne yazık ki, bu tazminat hayatını kaybedenlerin geri dönüşüne yol açmıyor.

Rûdaw: Şehirlerin yeniden inşa edildiği görülüyor. Örneğin Buça ve Irpin’in inşası için ne kadarlık bir fon gerekiyor?

Oleg Dunda: Her şehrin durumu farklı ve özeldir. Örneğin Buça kentinden bahsettiniz, sivillere karşı birçok katliam yapıldığı, ancak kent kötü bir tahribat yaşamadı. Hatta bu yıl içerisinde Buça’yı inşa edebiliriz. Ancak Borodianka ile mukayese ettiğimizde, şehir merkezinin tamamen yıkıldığını ve bu kenti yeniden inşa etmek için yeni bir şehir inşa etmemiz gerektiğini anlıyoruz. Dolayısıyla bu birkaç yılımızı alır. Diğer şehirler de benzer şekilde durum farklıdır.

Rûdaw: Hangi ülke size inşa için en çok yardımı sundu, ne kadar aldınız, kredi olarak mı hibe olarak mı aldınız?

Oleg Dunda: Yardımı farklı kategorilere ayırmalıyız, askeri ve insani yardım şeklinde. Askeri yardım konusunda özellikle ABD ve İngiltere bize yardım ediyor, bize çok yardımcı oldular. Diğer bazı ülkeler de aynısını yapıyor. Bir de insani yardım var, Azerbaycan, Türkiye ve Ortadoğu ülkeleri gibi birçok ülkeden insani yardım alıyoruz. İmar ve inşa yardımı ile ilgili olarak öncelikle yardımın bize nasıl ulaşacağına dair bir mekanizma belirlememiz gerekiyor. Çünkü para Ukrayna'ya yardım gönderebilecek uluslararası ortaklarımızın elinde. Son zamanlarda Lugano'da bir konferans düzenlendi. Ancak uluslararası ortaklarımızın bu iş için yasal bir mekanizma kurulur kurulmaz Ukrayna'ya göndermek için para topladığını biliyorum. Mekanizmanın, bu fonun harcanmasını denetleyecek yetkide olacağını da biliyorum.

Rûdaw: Evlerini kaybeden ailelere ne kadar maddi yardım yapılacak?

Oleg Dunda: Şimdiye kadar Ukrayna hükümeti evlerini kaybeden ailelere 2,5 milyar Ukrayna Grivnası (70 milyon euro) sağladı. Ancak bu sadece bazı küçük hasarların tazmini içindir, tamamen yıkılan evlerin yenilenmesi için değil. Ayrıca, uluslararası ortaklarımızın bize gönderdiği paraların bu amaçla kullanılabilmesi için yasal bir mekanizma oluşturmaya çalışıyoruz. Ancak mevcut tazminat çok küçük ölçekte çünkü Kiev ve Çernihiv'den bahsediyoruz. Ancak Luhansk, Donetsk, Kerson ve Zaporizhia'yı kurtardıktan sonra, bu bölgelerin yeniden inşası için çok daha fazla paraya ihtiyacımız olacak. Üstelik savaş henüz bitmedi ve maddi hasar her geçen gün artıyor. Harkiv ve Mykolaiv'in her gün ağır bombardıman altında. Bugün yıkıma maruz kalan yerleri inşa edemiyoruz, çünkü yarın yeniden yıkılabilirler.

Rûdaw: Yıl sonuna kadar ülkeniz açısından öngörünüz nedir?

Oleg Dunda: Umut ve öngörüyü birbirinden ayırmalıyız. Umuyorum ki, bu yılın sonuna kadar Ukrayna'yı tamamen özgürleştireceğiz ve tüm topraklarımızı alacağız. Ancak tahmin, benim görüşüme değil, Ukrayna'ya gönderilecek askeri yardımlara dair uluslararası işbirliğimize dayalı bir durum. İstediğimiz miktarda silah gönderirlerse, ümidim tahminimle bir olur. Çünkü silah ve mühimmat konusunda tamamen uluslararası ortaklarımıza bağımlıyız. Savaşmaya hazırız. Şubat, Mart ve Nisan aylarında Kiev, Çernihiv ve diğer birçok yerdeki şehirleri özgürleştirerek bunu kanıtladık. Savaşa hevesli bir milletiz ama modern silahlar olmadan da savaşamayız.

Rûdaw: Bu savaş birkaç yıl daha sürer deniyor, siz bu konuda ne diyorsunuz? Savaş birkaç yıl sürerse, yeniden yapılanmaya başlayabilir misiniz? Harkiv'de birçok evin yıkıldığını ve yenilenmediğini gördüm. Şehir sakinleri, ‘hükümet bize savaş bitene kadar durun demiş’ diyor. Yani savaş uzun sürerse yeniden inşaya başlayamayacaksınız, öyle değil mi?

Oleg Dunda: Şimdi Ukrayna'nın her yerinde savaş yok. Örneğin, Harkiv'den bahsettiniz. Evet, orada her gün yıkım oluyor. Yok edilme ihtimali olan bir şeyi yeniden inşa etmenin anlamı yok. Ama kurtardığımız ya da kurtaracağımız bölgelerde, yeniden yıkıma uğrama ihtimali yoksa inşa ediyoruz. Kiev ve Çernivtsi'de yaptığımız gibi. Şimdi Mykolaiv'de başlıyoruz. Orada düşmanı güneye ittik. Ancak savaş hatlarına yakın olan bölgelerde imarın başlamasını düşünmek zor. Kaç yıl sürerse sürsün biz hemen yarın tüm topraklarımızı özgürleştirmek istiyoruz. Ancak bu sadece bizim arzumuza değil, silahların gelişine bağlıdır. Silahlar gelirse Ukrayna'yı daha hızlı özgürleştirebiliriz. Ama olmaz ise savaş uzayacaktır.

Rûdaw: 2023'te yapılması gereken parlamento seçimleri ve 2024'teki cumhurbaşkanlığı seçimleri için öngörüleriniz nelerdir?

Oleg Dunda: Seçim sonuçları hakkındaki tahminimi mi istiyorsunuz yoksa seçimlerin yapılıp yapılmayacağına dair fikrimi mi öğrenmek istiyorsunuz?

Rûdaw: Evet, yani seçimler olacak mı, yoksa bu şartlarda seçim olmaz mı?

Oleg Dunda: asal olarak olağanüstü hal yürürlükte olduğu sürece herhangi bir seçim yapamayız. Yani savaşın ne zaman biteceğine bağlı. Ancak o zaman seçim yapabiliriz. Sonuçlara gelince, son olaylarda rol oynayanlar hakkında seçimlerde oy kullanacak olan Ukrayna halkıdır. Dün Fransız gazetecilerle konuştum ve şunu anladım; Ukrayna'da oy kullanma hakları olsaydı Emmanuel Macron'a değil Zelensky'ye oy vereceklerdi.

Rûdaw: Sayın Dunda çok teşekkürler.

Oleg Dunda: Teşekkürler Dilniya.