Diyarbakır Sanayi ve Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi Nesih Aktepe, kur kirizinden dolayı Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne yapılan ihracatta yüzde 26 oranında düşüş yaşandığını söyledi.
Nesih Aktepe, Diyarbakır’dan Irak ve Kürdistan Bölgesi’ne tarım ve ormancılık sektöründe 1 milyon 343 bin dolarlık ihracat gerçekleştirildiğini belirtti.
Aktepe, “Diyarbakır’dan madencilik ve taş ocağında ise 65 milyon 465 bin dolarlık, imalat sanayiinde de 139 milyon 325 bin dolar civarında bir ihracat söz konusu” dedi.
Nesih Aktepe Rûdaw’ın sorularını yanıtladı:
TL değer kaybetti, Türkiye’de ciddi ekonomik çalkantılar yaşandı. Bu kriz Kürdistan Bölgesi’ndeki Türkiyeli iş insanlarını etkiledi mi?
Maalesef Ortadoğu halklarının kaderi bu. Coğrafyamızda zaman zaman bu krizler yaşanmaktadır. Evet ekonomik bir sıkıntı var ama bunun aşılabileceğini düşünüyorum. Pozitif yaklaşıyoruz. Karamsarlık çözüm değil. Krizin etkisi oldu. İnsanlar zarar etti. İhracatta sıkıntılar yaşandı. Irak’a yapılan ihracatta yüzde 26 düşüş yaşandı. Ama krizin aşılabileceğini düşünüyorum. Kriz nedeni sadece ABD’nin yaptığı bir açıklama ya da uyguladığı ambargolar değil. Krizin bir çok farklı etkileri de vardır.
Kürdistan Bölgesi ile Diyarbakır ve Kürt illeri arasındaki ticaret hacmi hangi boyutta, ağırlıklı olarak Diyarbakır’dan buraya neler gönderilyor?
Şöyle matematiksel verilerle açıklıyayım. Örneğin Diyarbakır’dan Kürdistan Bölgesi’ne tarım ve ormancılık sektöründe 1 milyon 343 bin dolarlık ihracat gerçekleştiriliyor. Madencilik ve taş ocağında ise 65 milyon 465 bin dolarlık ihracat gerçekleştiriliyor. İmalat sanayiinde de 139 milyon 325 bin dolar civarında bir ihracat söz konusu. Irak geneli olarak düşünürsek Diyarbakır’dan dünya genelinde en çok Irak’a ihracat yapılıyor. Tabi en çok mevcut bulunduğumuz bölgeye yapılıyor. Yaklaşık 97 milyon TL’lik bir ihracat söz konusu olmuş. Ama bunun aşılabileceğini ilerleyen zamanlarda kültürel ve sosyal ilişkilere önem vererek bu ihracatın aslında daha çok yükseleceğini düşünüyorum.
Kürdistan Bölgesi’nden Diyarbakır ve Kürt illerine gönderilen kalemler var mı?
Mevcut Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne gönderilen kalemlerin başında imalat sanayi geliyor. Bunu maden ve taş ocağı sektörü, akabinde de tarım ve ormancılık sektörü geliyor.
Önümüzdeki süreçte Kürdistan Bölgesi’nde inşaat ve tarım sektörünün yanı sıra ihtiyaç olan yeni sektörler var mı?
Tabiki vardır. Şöyle düşünüyorum. İçinde bulunduğumuz yüzyıl bilim ve teknoloji dünyası olmuş. Türkiye, Irak ve İran olarak kendimizi bilim ve teknoloji alanında geliştirmeliyiz. Coğrayammızın yer altı ve yer üstü kaynakları var. Bu bütün dünyada kabul edilmiş bir durum. Ama biraz bilim ve teknolojiye yatırım yapmalıyız. Hatta bununla ilgili ticari bir güç birliği oluşturulup ortak finans sağlayarak bazı adımlar atılmalı. Bununla ilgili somut bir örnek vermek istiyorum. Bugün google, apple, amazon ve wosvogen gibi şirketler araştırma ve geliştirmeye 50 milyar dolar para harcıyor. Bizler yer altı ve yer üstü zenginlik kaynaklarımızdan elde ettiğimiz bir kısım finansmanımızı başta Türkiye, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Irak merkezi yönetimi ve İran yönetimi olmak üzere mevcut coğrafyada bulunan ortak bilim, sanayi ve teknoloji adı altında bir çalışma yapmalıyız. Bu bölgelerde bulunan ticaret odaları ve iş insanlarını bir araya getirerek kongreler ve çalıştaylar düzenlenmeli. Bu konuda neden gerilediğimizi açıklamak istiyorum. Maalesef coğrafyamızda sürekli bir savaş yaşanıyor. Bir savaş ortamında yaşıyoruz. Biz de bulunan genç nüfus sürekli bir şekilde batıya göç ediyor. Genç nüfusumuz batılı ülkelere büyük bir katma değer katıyor. Bizler eğer genç nüfusumuzu tutabilecek imkanlar sunabilirsek Türkiye, Irak ve İran’daki genç nüfusumuz batılı ülkelere göç etmez. Öncelikle genç nüfusun göç etmesini engellememiz gerekir. Bunun içinde muhakkak kalıcı bir barışın sağlanması lazım. Savaşlar oldukça maalesef insanlar göç etmek zorunda kalıyor. Bu da bizim ekonomimize zarar veriyor. Hedeflerimiz olacak ve bu bölgede yaşayan tüm halklarla işbirliği içerisinde olacağız. Ekonomi olmazsa olmazzdır. Savaşlar ve sıkıntılar olabilir. Ancak biz Türkiye’de ve bölge halkları olarak bunu aşacağımıza inanıyorum.
İbrahim Halil (Habur) Sınır Kapısı’nın daha verimli olarak kullanılması adına Ankara ve Erbil’den bir beklentiniz nedir?
Tabi beklentilerimiz vardır. Bildiğim kadarıyla Irak Kürdistan Bölgesel Hükümeti ve Şırnak Valiliği mevcut sınır kapısının 350 metre genişletilmesi için bir imza atılmıştı. Türkiye ile Kürdistan yönetimi arasında 5 yeni kapının açılması için çalışmalar vardı. Çalışmaların hangi aşamada olduğunu bilemiyorum ancak böyle bir beklenti olduğunu düşünüyorum. Zaman zaman ülkeler ve bölgeler arasında sorunlar ve siyasi çekişmeler olabilir. Ancak ekonomi alanında ilişkilerin devam etmesi gerektiğini düşünüyorum. Devam etmesinin halkların yararına olduğunu düşünüyorum. Siyasi çekişmeler olabilir. Biz İran, Irak ve Kürdistan Bölgesel Yönetimine yönelik ihracat ve yatırımlarımızı daha da ilerleterek bir takım çalışmalar yaparsak daha başarılı olacağımızı düşünüyorum.
Kürdistan Bölgesi’ndeki iş insanların Diyarbarkır’da yatırım yapacağı alanlar var mı? Burada Kürdistan Bölgesi’ndeki iş insanlarına ne diyorsunuz?
Ticari ilişkiler sağlandımı bu ilişkiler karşılıklı olur. Bir bölge ve ülke ile ticari ilişkilere girdiğiniz zaman o ülkeye bir şeyler satarak karşılığında da bir şeyler almayı hedeflersiniz. Ülkeler böyle kalkınır. Tabi biz de İran, Irak ve Kürdistan Bölgesel Hükümetiyle diyalog ve irtibat halindeyiz. Bu bölgelerde de yetiştirilebilecek, imalatı yapılabilecek bir çok ürün var aslında. Bunların geliştirilmesi gerektiğini söylüyoruz. Mevcut ticaret odalarımızla zaman zaman görüşüyoruz. Hatta biz bu bölgelerde çeşitli büyük fuarlar yapılarak bunlara bir öncülük anlamında da çalışmalarımız var. İnanıyorum ki sadece bir ülkeye bir şeyler satma değil aynı zaman da o ülkeden bir şeyler almanın her iki ülkenin çıkarına olacağını düşünüyorum.
Kürdistan Bölgesi ile başta Diyarbakır olmak üzere Kürt illeri arasındaki ticari alışveriş ile iligli hedefinizde neler var?
Öncelikle DTSO adına söyleyeyim. Bir ay önce de buraya gelerek Erbil ve Süleymaniye ticaret odaları ile görüşmüştük. Hatta biz Ekim ayında Güneydoğu’da bulunan Gaziantep, Şanlıurfa, Van, Mardin, Batman gibi ticaret odalarımızın yer aldığı odalar bu bölgedeki odalar ile birlikte bir çalıştay yaparak ticari ilişkilerin hangi seviyelere getirileceğini ve ülkelerimize nasıl bir fayda sağlayacağımıza yönelik çalışmanın içerisindeyiz. İlerleyen sürede de bunu devam ettireceğiz. Yol haritası çizerek somut adımlar atacağımız bir takım çalışmalarımız olacaktır.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın