İran'ın Erbil Başkonsolosu, KDP ve KYB'nin birlikte hükümet kurması ve diğer küçük partilerin de hükümet kurma sürecine destek olması gerektiğini söyledi. İranlı diplomat Feramerz Esedi "KDP ve KYB arasındaki anlaşmaların çoğu İran aracılığı yapıldı" diye de belirtti.
İran İslam Cumhuriyeti'nin Erbil Başkonsolosu Feramerz Esedi, Rûdaw TV’den Hiwa Cemal’e verdiği röportajda, İran ve Kürdistan Bölgesi ilişkileriyle ilgili birçok önemli konuyu ele aldı.
Esedi, İran İslam Devrimi'nden bahsetti ve bu devrimin en önemli amacının "bağımsızlık ve özgürlük" olduğunu belirtti. İranlı Konsolosa göre 46 yıldır Batılılar, İran'ı yıkma planları yapıyor. Kürt halkı ve İran halkları arasındaki ilişkiler hakkında ise, "İran ve Kürt ilişkilerine mahkumuz" dedi ve "hiçbir kargaşanın" İran ve Kürtleri birbirinden ayıramayacağına olan inancını dile getirdi.
Erbil'deki İran Başkonsolosu'na göre, KDP ve KYB arasındaki anlaşmaların çoğu İran aracılığı yapıldı. Esedi, KDP ve KYB'nin farklı görüşlerinin birlikte çalışmalarına engel olmadığını belirterek, bu iki partinin birlikte hükümet kurmasını ve küçük partilerin de onlara yardımcı olması gerektiğini söyledi. Esedi ayrıca, "Küçük partiler başına buyruk hareket etmemesi" gerektiğini vurguladı.
Kürdistan Bölgesi'nden İran'a araç geçiş ücretleriyle ilgili olarak İran Başkonsolosu, "İran'a araç geçiş ücretlerinin düşürülmesi için takipte bulunuyoruz. Alınan 250 dolarla, aracınızla İran'ın tamamını birkaç kez gezebilirsiniz" ifadelerini kullandı.
Donald Trump'ın göreve başlamasından sonra Kürtlerin İran'la ilişkileri hakkında Esedi, Trump'ın İran'ın Kürdistan Bölgesi ile ilişkilerini kesemeyeceğini belirterek, "İran 8 yıl Baas'la savaştaydı, Kürtlerle ilişkimizi kesmedik" dedi.
Rûdaw'ın İran İslam Cumhuriyeti'nin Erbil Başkonsolosu Feramerz Esedi ile röportajının tam metni:
Rûdaw: Sayın Feramerz Esedi, çok teşekkürler. Devrim sorusuyla başlayalım. Bugün İran İslam Devrimi'nin yıldönümü. Şüphesiz geçen 46 yılda devrimin birçok hedefi vardı, bu hedefler ne kadar gerçekleşti ve daha neler gerçekleşecek?
Feramerz Esedi: Allah'ın adıyla. Her şeyden önce Irak Kürdistan Bölgesi'nin vefakâr, misafirperver ve sevgili halkına saygılarımı sunuyorum ve başarılı Rûdaw kanalının değerli çalışanlarına ve yöneticilerine teşekkür ediyorum.
İslam Devrimi'nin başarıları ve kazanımlarını bir oturumda bitiremeyiz, buna zaman yetmez. İran İslam Cumhuriyeti'ne yakından bakarsanız, mücadeleye başladıklarında insanlar sokaklarda sloganlar attıklarında, ilk sloganları 'Bağımsızlık, Özgürlük' olmuştur. 22 Ocak’ta birinci hedefe ulaştılar. En önemli hedefimiz bağımsızlık ve hürriyetti, içeride ve dışarıda bağımsızlıktı. Ondan önce İran, dışarıdan kontrol edilen diktatör bir yöneticiye sahip bir ülkeydi. İran ülkesi, İran, cesur adamların veya cesur insanların yeri anlamına gelir. Başkaları İran halkı hakkında karar veriyordu. Bizim asil ve cesur halkımız yıllarca sabrettiler ve konuştular. Büyüklerimiz önceki rejimden, İran prensipleriyle örtüşmeyen sorunları ve engelleri bu bağımlılığın kaldırmasını istediler. Ama kaldırmadığı için halk sokaklara çıktı.
Size şöyle söylemek istiyorum, bölgedeki tüm halklardan önce gerçekleşen en doğal devrimdi. İki kutuplu dünyada İran İslam Devrimi başarıya ulaştı. Bildiğiniz gibi o zamanlar Batı ve Doğu; Amerika ve Sovyetler Birliği vardı. İran halkı 'Ne Doğu, Ne Batı' sloganını attı, çünkü ne Doğu'ya ne de Batı'ya bağlanmak istemiyorlardı. Bu nedenle bağımsız olmak istediler ve 46 yıl önce 22 Ocak sabahı bu bağımsızlığı elde ettiler. Bugüne kadar her alanda, gerekli olan her şeyde, devrimin başarıya ulaştık. Devrimin başarıya ulaştığı günden bu yana, muhaliflerimiz çeşitli planlar peşinde koştular, devrimi yıkmak istediklerini ilan ettiler. Bu 46 yıl boyunca bir gece bile kutsal İran halkı için plan yapmadan uyumadılar. Tüm hükümetler, özellikle Batılılar, Amerika'nın liderliğinde bu rejimi yıkmak peşinde koştular, bu 46 yıl boyunca İslam Cumhuriyeti'nin kutsal sisteminde, ama Allah'a şükür, Allah'ın desteği ve Yüce Liderin ve İmam Humeyni'nin çok çok başarılı liderliğiyle, bu konuda başarılı olamadılar ve sistem Allah'a şükür günden güne daha başarılı oldu. Başarılar konusunda konu konu ben hizmetinizdeyim ve konuşalım, ister sanayi gelişmeleri, ister bilimsel ve tüm alanlarda.
Rûdaw: Peki, önemli bir konudan bahsettin, özgürlükle ilgili, İran halkının özgür olduğunu söyledin, Tahran'da Özgürlük Meydanı diye bir meydan da var. İran'da özgürlük hangi seviyede?
Feramerz Esedi: İran İslam Cumhuriyeti'nde özgürlük, İran İslam Cumhuriyeti anayasası çerçevesinde ve İran halkının yüzde 98'inden fazlasının oy verdiği referandum çerçevesinde, din ve İslam ve İran çerçevesinde olan bir özgürlüktür.
Rûdaw: İran halkları arasındaki ilişkiler nasıl, özellikle İslam Devrimi'ni başlatan tüm İran halkları ile?
Feramerz Esedi: Bakın, İran İslam Cumhuriyeti içinde [İran] sadece bugün değil, tarih boyunca bu binlerce yıl içinde, tüm semavi dinlerin mensupları var, Hristiyan, Yahudi, Zerdüşt ve hem Müslüman ve onların dışındakiler de var. Milletler konusunda şu anda sayıldığında, biz 10 milletiz, yedisi daha büyük, tarihleri var, bu milletlerden biri Kürt'tür. Şunu bilin ki, İran'daki tanınmış milletlerin tarihini incelediğimizde, ikinci millet Kürt'tür, birinci Lur sonra Kürt. Özür dilerim, üçüncü millet Kürt'tür. Tüm milletler yan yana, tüm dinler yan yana, tüm mezhepler yan yana bu yüzlerce bin yıl boyunca tamamen kardeşçe ve dostça birlikte yaşamışlar ve bu devam ediyor. Elbette her zaman tüm hükümet karşıtı çok çok az sayıda muhalif ve saldırgan gruplar var, ki İslam Cumhuriyeti'nde bunlar hesaba bile katılmıyor.
Rûdaw: Çok güzel, sürekli Kürdistan Bölgesi ve İran İslam Cumhuriyeti arasında ilişkiler olmuş ve Kürt liderlerin çoğu bu ilişkileri övmüş. Sayın İran Cumhurbaşkanı'nın Irak ve Kürdistan Bölgesi'ne ziyaretinden sonra ilişkiler hangi seviyeye geldi, nasıl daha fazla çalışıldı?
Feramerz Esedi: Bakın, İran İslam Cumhuriyeti ve Kürtler arasındaki ilişki 22 Ocak sabahından itibaren tamamen yakın ve birbiriyle bağlantılıydı. Elbette bu ilişki İslam Cumhuriyeti'nden önce de vardı ve emin olun yüzlerce yıl daha bu ilişkiye mahkumuz. Çünkü her durumda ortaklıklarımız o kadar çok ve ilişkilerimiz o kadar çok ki, belki hiçbir hükümet ve hiçbir komplo, hiçbir kargaşa bu iki halkı birbirinden ayıramaz. Bu süre içinde biz her zaman Kürdistan Bölgesi'ndeki Kürt kardeşlerimizle durumumuz, iki taraflı bir durumdu, hizmetler iki taraflıydı, ilişkiler iki taraflıydı, çıkarlar iki taraflıydı. Bazen ortak düşmanlarımız aramızı soğutmaya çalıştılar. Bu yüzden bu dosyanın [iyi ilişkilerin] taraftarları ve bununla ilgilenenler, gerek Kürdistan Bölgesi'nde gerek İran İslam Cumhuriyeti’nde konuyu öyle yönettiler ki bugün en üst düzeyde olduğunu görüyorsunuz. Geçen yıl İran İslam Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı ve Dışişleri Bakanı Kürdistan Bölgesi'ni ziyaret etti ve bu program devam ediyor ve bu ziyaretler devam edecek. Öte yandan sayın Bölge Başkanı, hükümet başkanı, başbakan ve partiler ve hükümet ve bakanlar aylık, haftalık gidip geliyorlar, ki sadece bu yıl bu konu defalarca yapıldı ve ilişkiler çok sıcak ve yakın.
Rûdaw: Birkaç alanda soru sormak istiyorum, ticaret alanında, kültür alanında ve ayrıca güvenlik alanında. Ama ona geçmeden önce benim için konuşmalarınızda ilgi çekici bir şey vardı. ‘Kürdistan Bölgesi’ dediniz. Sanırım çevre ülkeler arasında İran çok açıkça Kürdistan'dan bahsediyor. Ve Kürdistan Bölgesi diyor. İran diğer ülkelere göre nasıl bölgenin adını Kürdistan'la birlikte kullanıyor? Çünkü bazı ülkeler sadece bölge diyorlar veya Kuzey Irak diyorlar. Ama İran İslam Cumhuriyeti Kürdistan Bölgesi diyor.
Feramerz Esedi: Çünkü biz Kürdistan'ı, Kürdistan Bölgesi'ni ve Kürdistan halkını İran kültürünün uzantısı olarak görüyoruz. Bizim kıymetlimizdirler, saygındırlar. Biz diğer ülkeler gibi Kürtlere karşıt bir bakış açısına sahip değiliz. Bizim kendi ülkemizde Kürdistan eyaletimiz var, Tahran'da Kürdistan caddemiz var. Kürdistan ve biz, kültürel, toplumsal alanda birlikteyiz; halkı bizim halkımızdır. Halkımızın çoğu Kürt’tür. Ben de Kürdüm ve Kürt olmakla gurur duyuyorum. Halkımızın bir kısmının Kürt olmasıyla gurur duyuyoruz ve Kürdistan Bölgesi'ni de kendi halkımız olarak görüyoruz. Kürdistan Bölgesi'ne bakışımız diğer insanların bakışı gibi değil.
Rûdaw: Bu yıl için Kürdistan Bölgesi ve İran İslam Cumhuriyeti arasındaki ticari alışverişin ne kadar olmasını istiyorsunuz? Nereye gitmeli?
Feramerz Esedi: Bakın, ben Kürdistan Bölgesi'nin büyüklerinin huzuruna vardım ve onlarla konuştum, parti ve hükümet yetkilileriyle konuştum. İran İslam Cumhuriyeti'nin her alanda ilişkileri geliştirme programı var. Ekonomi konusu da istisna değil; bizim için önemli ve öncelikli. Kardeşlerimiz ve Kürdistan Bölgesi'nin saygıdeğer yetkilileri, siyasi kardeşler, siyasi seçkinler, hükümet ve parti yetkilileri de bu alanda memnuniyetlerini gösterdiler. Onlar da ilişkilerin geliştirilmesini istediklerini söylediler ve inşallah biz her iki taraf da bu ilişkileri geliştirmenin peşindeyiz. Verilerde ortaya çıkan rakamlar belki iyi bir düzeyde olabilir, ama memnuniyet seviyemizde değil.
Rûdaw: Ticaret konusunda, daha önce İran İslam Cumhuriyeti özellikle Erbil'deki uluslararası ticaret fuarlarına daha çok katılıyordu. Süleymaniye'de daha fazla, ama sorum şu, İran devletinin ticaret fuarı Erbil'de açılacak mı? Gelecekte programınızda var mı?
Feramerz Esedi: Kesinlikle, kesinlikle, evet. Büyük fuarlar göreceksiniz. İnşallah siz Newroz bayramından sonra göreceksiniz. 1404 (hicri takvim) yılının ikinci ayında siz kesinlikle bölgede büyük bir fuar göreceksiniz ve istişare peşindeyiz. Şunu da söyleyeyim önemli görüşmelerimden biri ilk görüşmem Kürdistan Bölgesi ve Erbil Ticaret Odası ile oldu. Onlarla da bir anlaşmamız var ki, inşallah hem çevre illerle hem de Tahran ve genel olarak İran İslam Cumhuriyeti ile birlikte çalışalım. Hem diğer fuarlara birlikte katılalım ve arkadaşları davet edelim, kendimiz bağımsız olarak burada çalışalım.
Rûdaw: Yine İran İslam Cumhuriyeti ve Kürdistan Bölgesi arasındaki ilişkiler ve gidiş gelişler hakkında sorayım. Kürdistan Bölgesi halkı diyor ki, Kürdistan Bölgesi'nin İran vatandaşlarına yaptığı kolaylığı, İran İslam Cumhuriyeti de Irak ve Kürdistan Bölgesi vatandaşlarına yapsın. Örneğin kendi aracınızla karşı tarafa gittiğinizde bir miktar para ödemeniz gerekiyor. 250 dolar sanırım. Bu ücretin düşürülmesi için İran hükümetiyle çalışmayı düşünmüyor musunuz, halkın çoğunlukla bildiği?
Feramerz Esedi: Bu konularda da sınır illerinin valileriyle görüşmek gerekiyor. Biliyorsunuz İran'da çeşitli kurumlar var, bu konu sınır ve gümrük sistemleri işiyle ilgili. İran İslam Cumhuriyeti'nin her yıl çıkan birkaç yasası var, kendi çıkışımız için bile. Eğer bir İranlı örneğin bu yıl bir kez Kürdistan Bölgesi'ne gelirse, düşük bir çıkış vergisi var, ikinci sefer daha fazla olur, üçüncü sefer de aynı şekilde. Ama Iraklılar için, Kürdistan Bölgesi'nden giden kardeşler için veya aileler için bu değişmez. Araçlar konusunda, sanırım bu küresel bir konu. Bu konuyu İran İslam Cumhuriyeti gümrükleri, sınır illeri ve araçların giriş-çıkış yaptığı, kayıt altına alındığı sınır kapıları üzerinden takip etmemiz ve sormamız gerekiyor.
Rûdaw: Çalışmalarınızdan biri, azaltılmasına ısrar edilmesi gereken konularla ilgili mi?
Feramerz Esedi: Bugün burada, "Evet, bunu azaltabiliriz" ya da "Hayır, azaltamayız" diye kesin bir söz veremem. Ancak bu konu araştırılabilir, sorular sorabiliriz ve durumu anlayabiliriz. Ama sanmıyorum ki 250 dolar olsun. Yani şu an bir otomobilin İran'a girişi için 250 dolar alınıyor, öyle mi?
Rûdaw: Ben de bunu duydum, ama açıkçası kendim gitmedim.
Feramerz Esedi: Hayır hayır, demek istediğim şu: Siz 250 dolar ödüyorsunuz ve bir yıl boyunca o otomobil ile İran’a kaç kez isterseniz gidip gelebiliyorsunuz. Yani sadece bir defa değil. Evet, siz kendi otomobilinizle İran’ı dolaşabilirsiniz; yılda bir değil, dört-beş kez bile gidebilirsiniz. Bence bu çok fazla bir miktar değil. Bugün ticaretle uğraşan ve kendi arabasıyla buradan çıkıp Meşhed, Yezd veya Şiraz’a gitmek isteyenler için, araba kiralamaktan ya da uçak bileti alıp gitmekten daha avantajlı olabilir. Örneğin, Erbil’den Tahran’a gidip dönmek için uçak bileti alacaklarına, kendi arabalarıyla gidip bir ay boyunca İran’ı dolaşabiliyorlar. Sadece 250 dolar ödüyorlar ve defalarca seyahat edebiliyorlar.
Rûdaw: Tek seferlik bir geçişten bahsetmiyorum. Ancak bazı insanlar sadece bir kez gitmek istiyor. Süleymaniye, Erbil, Sine ve Urmiye valilikleri arasında bir karar alınmıştı. En az üç ayda bir bu sınır bölgelerinin kaymakamlarının toplantı yapması gerekiyordu. Ama bu toplantılar bazen aksıyor ya da erteleniyor. Sizin bu konudaki rolünüz nedir?
Feramerz Esedi: Bakın, bu konuda adil konuşalım. Çünkü her iki tarafta da çok fazla iş var. Valiliklerin uğraştığı pek çok prosedür, sorun ve engel bulunuyor. Bu yüzden bazen üç ayda bir toplantı yapılamıyor. Ama ben buraya gelmeden önce valilerle bu konuyu görüştüm. Bugün şunu söyleyebilirim ki, Kürdistan Bölgesi’nden ve Kirmanşah'tan gelen yetkililer, Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki valiler ve İran’ın sınır vilayetlerindeki valilerle kendi bölgelerinde bir toplantı yapılması gerektiğini talep ediyorlar. Biz bu toplantının yeni yılın başında ya da kutsal Ramazan ayından sonra yapılmasını önerdik. Hem Kirmanşah valiliği hem de Kürdistan Bölgesi valiliği bu konuda istekliler. Urmiye’de bir toplantı yapıldı, Batı Azerbaycan’da ve Erbil’de de benzer toplantılar gerçekleşti. Şimdi İran’daki bir vilayet bu süreci destekliyor. Her iki valilik de bu toplantının yapılmasını istiyor.
Rûdaw: Bazı zamanlarda, özellikle yoğun kar ve yağış olduğunda sınır kapılarının İran tarafından kapatıldığı konusunda şikayetler var. Oysa karar gereği yalnızca Newroz, Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı gibi özel günlerde sınır kapılarının kapanması gerekiyor. Peki, neden diğer zamanlarda da bu tür zorluklar yaşanıyor? Özellikle kötü hava koşullarında bile sınır kapılarının açık kalmasını sağlayamıyor musunuz?
Feramerz Esedi: Bakın, burada önemli olan halkın güvenliğidir. Hepiniz biliyorsunuz ki, sınır bölgelerinde çok ağır araçlar, tankerler ve yük taşıyan kamyonlar bulunuyor. Bu araçlar oldukça büyük ve ağır oldukları için karlı, yağmurlu ve dağlık bölgelerde, virajlı yollarda hem kendileri hem de diğer araçlar için büyük tehlike arz ediyorlar. Bazı durumlarda, biz kendi ülkemizin içinde bile şehirlerarasında yoğun kar yağışı olduğunda yolları bir süreliğine trafiğe kapatıyoruz. Bu bir gün, birkaç saat ya da bir gece sürebilir. Her ne kadar yollar temizlenene kadar sürebilse de, eğer yol tehlikeliyse ya da buzlanma devam ediyorsa, geçişleri durduruyoruz. Çünkü özellikle büyük araçlar çok tehlikeli olabiliyor. İran hükümeti de halkın güvenliğini sağlamak için bu adımları atıyor. Bu yüzden fazla baskı yapmamak lazım, çünkü bu önlemler halkın güvenliği için alınıyor.
Rûdaw: Sınır güvenliği konusunda İran, Irak ve Kürdistan Bölgesi arasında bir anlaşma var. Bu anlaşmaya göre, üç tarafın ortak bir toplantı yaparak sınır güvenliğini sağlaması gerekiyor. Peki, bu toplantı ne zaman yapılacak? Ayrıca yapılan anlaşmalara göre süreç şu ana kadar nasıl ilerledi?
Feramerz Esedi: Bakın, sınır ortak bir meseledir. Sınır sadece tek bir tarafa ait değil. Kullanımı, güvenliği ve ekonomisi her iki tarafı da ilgilendiriyor. Dolayısıyla her iki taraf da birbirine karşı sorumludur. Geçmişte sınırda bazı hareketlilikler yaşandı ve bunun üzerine İran, Irak ve Kürdistan Bölgesi, sınır güvenliği konusunda ortak bir komite kurma kararı aldı. Bu komite defalarca toplandı. Evet, bazı anlaşmalar uygulandı, ancak bazıları da yavaş ilerliyor. İran İslam Cumhuriyeti endişe duyduğu sınır güvenliği konusunda takipçi olması, bu sürecin tamamen uygulanması için çaba göstermesi normaldir. Bizim ilgilendiğimiz sınırlar Kürdistan Bölgesi sınırlarıdır ve bunların takipçisi olacaktır. Normalde Erbil'de birçok toplantı yapıldı ve bu toplantılar devam edecek. Bu böyle değil ve toplantıların nihai sonuçları devam edene kadar görmezden gelinmeyecek.
Rûdaw: Endişeleriniz fazla mı?
Feramerz Esedi: Evet, güvenlik bizim için çok önemli. Eğer bir yerde bir olay yaşanırsa, bizim için büyük bir mesele olur. Bir kişi bile bir sorun yaşarsa bu, İran İslam Cumhuriyeti için ciddiye alınması gereken bir konudur. Çünkü bu meselelerde herkes sorumludur ve herkes kendi görevini yerine getirmelidir ki halk kendini güvende hissetsin.
Rûdaw: Peki, bu endişeler kolaylıkla giderilebilir ve süreç rayına oturabilir mi?
Feramerz Esedi: Yüzde yüzde! Yüzde yüz. Şimdiye kadar olduğu gibi, bundan sonra da öyle olacak, inşallah.
Rûdaw: Şu ana kadar yapılan anlaşmaların yüzde kaçı uygulandı?
Feramerz Esedi: Bu süreç aşama aşama ilerliyor. İki ya da üç aşama tamamen başarıyla uygulandı. Ancak ben bu komitenin bir üyesi değilim, bu yüzden detaylı bilgiye sahip değilim. Ancak şu ana kadar üç ya da dört aşamanın başarıyla tamamlandığını biliyorum. Geriye kalan iki-üç aşama da elbette uygulanacak. Hem Irak hem de Kürdistan Bölgesi dış baskılarla karşı karşıya. Bunu anlıyoruz. Ancak biz bu sürecin dostane ve kardeşçe bir şekilde nihai sonuca ulaşması için çaba göstermeye devam edeceğiz.
Rûdaw: Sınır ötesine, özellikle İran'a baktığımızda, İran'ın geçmişte ve şu anda KYB ile KDP arasında ve Kürdistan Bölgesi hükümetinin kurulmasında sürekli bir rolü olmuştur. İran'ın KYB ile KDP'yi yakınlaştırma ve Kürdistan Bölgesi hükümetinin onuncu kabinesinin kurulmasındaki rolü nedir? Bu konuda ne gibi çalışmalar yaptınız?
Feramerz Esedi: Bakın, öncelikle yüce Allah'a şükürler olsun, bölgenin büyükleri, özellikle Kürdistan Bölgesi'nin iki büyük, köklü ve insan kaynağına sahip partisi olan Kürdistan Yurtseverler Birliği ve Kürdistan Demokrat Partisi, tüm işleri tam olarak anlıyor ve yönetiyorlar. Biz bu iki kardeşin üçüncü kardeşi olarak, ki her zaman birlikte ve yan yana olmuşlardır. Tarihe bakarsanız, İran İslam Cumhuriyeti her zaman, bölgenin kuruluşundan önce ve sonra, şimdiye kadar hep aynı şeyi söylemiştir: İran İslam Cumhuriyeti'nin kardeşçe önerisi Kürdistan Bölgesi'nde birlik olmuştur. Büyüklerinize, seçkinlerinize, Kürt liderlerine sorun, Kürt Cephesi nerede kuruldu? Kürdistan Cephesi nasıl kuruldu ve KYB ile KDP arasındaki, Kürtler ile Bağdat arasındaki anlaşmaların çoğu nasıl gerçekleşti? Tüm bunlar İran İslam Cumhuriyeti'nin hayırsever, kardeşçe ve içten bakış açısı sayesinde oldu.
Bugün de eğer KYB'li ve KDP'li kardeşlerimiz önerilerimizi dinlerlerse, İranlı kardeşlerinin tavsiyelerini dinlerlerse, bu ikisi yan yana hükümeti kurmalıdır. Doğal olarak küçük partiler de bu çerçevede bu büyük partilere yardımcı olmalıdır, başkaldırmamalıdır. Çünkü her ne zaman bu tür başkaldırılar olursa, halka hizmet ulaştırma programında bir gün geriye düşersiniz. Bu yüzden hükümet ne kadar erken kurulursa, hükümet halka hizmet ulaştırma planları için o kadar erken program yapabilir ve inşallah nihai hedefine ulaşır ki bu da halka hizmettir.
Rûdaw: "KYB ve KDP bizi dinlerse" dediniz. Sizi dinliyorlar mı?
Feramerz Esedi: Bize saygı duyuyorlar. KYB ve KDP'nin büyükleri her zaman İran İslam Cumhuriyeti'ne saygı duymuştur. Kkarşılığında İran İslam Cumhuriyeti de bu arkadaşlara saygı duymuştur. Biz dost ve kardeş olduk ve 46 yıldır birlikte çalışıyoruz. Birlikte çalışan bu iki kardeşin gerek Kürdistan Bölgesi'nde gerekse Irak'ta zaman zaman kendi aralarında görüş farklılıkları olması çok çok normaldir. Bu her zaman olmuştur, İslam Cumhuriyeti içinde de vardır, ailede de vardır, Kürdistan Bölgesi'nde de çok normaldir ki sizin görüşleriniz, programlarınız ve talepleriniz kardeşinizinkinden farklı olsun. Bu durum KYB ile KDP arasında da var, ancak bu anlaşmazlıklar hiçbir zaman birlikte çalışamayacakları noktaya ulaşmamıştır. Her zaman birlikte anlaşmazlıkları olmuştur, bu ikisi hiçbir zaman anlaşmazlıksız olmamıştır, ancak anlaşmazlıkların varlığına rağmen, her zaman kendi büyük Kürt hedefleri için birlikte çalışmışlardır.
Rûdaw: İran'ın kültür ve medeniyet konusundaki rolü hakkında, ki İran bu konuda bir imparatorluktur, Kürdistan Bölgesi halkı da çoğu zaman İran kültürünün etkisi altındadır. Sizin rolünüz nedir kültürel açıdan Kürdistan Bölgesi'nde yayılma veya önem verme konusunda, neleriniz var, halk için neler yaptınız?
Feramerz Esedi: Bakın, Allah'a şükür, ben toplantılara gittiğimde, Kürdistan Bölgesi'ndeki arkadaşların ve büyüklerin çoğu, hükümette, devlette ve partilerde olanların hepsi Farsça biliyorlar ve hepsi Farsça konuşuyorlar. Eğer bir İranlı ilk kez Kürdistan Bölgesi'nin herhangi bir şehrine gelirse yabancılık hissetmez, en fazla bir veya iki gün sonra aynı Farsça diliyle Kürdistan Bölgesi'nde işlerini halledebilir. Siz de benden daha iyi biliyorsunuz ki, Kürdistan Bölgesi halkından günde yüzlerce kişi, tek bir Farsça kelime bile bilmeyenler bile, İran'a gidiyor ve hiçbir sorun yaşamadan İran'ın tüm şehirlerini ziyaret edip dönüyorlar.
Bizim bu iş için bir program ve stratejimizin olmasını istememiz konusunda, genel olarak biz Kürt kardeşlerimizi seviyoruz ve Kürdistan Bölgesi'ndeki Kürt kardeşlerimiz de İran kültürüne bağlılar, neden? Çünkü bunu kendi ana kültürleri olarak görüyorlar. Ortak noktalarımız çok fazla, hem doğal ortaklıklar, hem insani, hem coğrafi hem tarihi, hem kültürel hem de toplumsal. Ben arkadaşlarımıza bir soru sordum, bilmiyorum bu televizyonda yayınlanacak mı, dedim ki gidin Kürtler ve Kürdistan Bölgesi ile dünyanın tüm ülkeleri ve komşuları arasındaki ortaklıkları araştırın. Bakın Kürtlerin İranlılarla ve diğer milletler ve ülkelerle olan evliliklerini karşılaştırın. Bu tür ilişkilerin ne kadar olduğuna bakın. Her halükarda evlilik çok önemli bir konudur, hayat seçmek istiyorsunuz ve çoğu evde görüyorsunuz ki ya gelin İranlı ya damat İranlı, İran'da da aynı şekilde. Sadece şimdi siz Kürt bir kardeşsiniz demiyoruz... Örneğin; Diana ile Piranşehir arasında değil; bir Erbilli ile bir İsfahanlı, Yezdli, Tahranlı, Süleymaniye aynı şekilde ve tersi, evlilikler çok fazla. Bu bizim işimiz değil hükümetin işi değil ve zorlama yok.
Rûdaw: Çok fazla, amaç azaltmak mı yoksa devam etmesi mi?
Feramerz Esedi: Hayır hayır, demek istediğim bu ortaklık öyle bir seviyeye ulaşmış ki hiç plana gerek yok, insanlar birbirlerini kabul etmişler ve biz de daha fazla olmasını istiyoruz.
Rûdaw: Bilimsel düzeyde sorayım, Kürdistan üniversitelerinde Farsça dili, yüksek öğretimde var olan miktarından memnun musunuz?
Feramerz Esedi: Kürdistan Bölgesi'nde, benim Kürdistan Bölgesi'nde bir geçmişim var, üniversitelerle de bağlantısız değildim, seçkinler ve yetkililerle de ilişkim vardı ve var, çok çok istekliydiler. Üniversitelerde Farsça dersi veriliyordu, Farsça dili ekibi adında bir ekip kuruldu, öğrencilerin çoğu Farsça öğrendi ve bugünün Kürdistan Bölgesi iş piyasasında da Farsça halkın ihtiyacıdır. Sizin söylediğiniz konuyu göz önünde bulundurarak, ticari ilişkiler, alım-satım ve gidiş-geliş ve yatırım, gerek İran'ın bölgedeki yatırımı ve tersi doğal olarak bu kişilerden bir kısmının bu fabrika ve şirketlerde tüccarlarla ve fuarlarda Farsça konuşabilmeleri gerekiyor, ne kadar çok olurlarsa biz o kadar çok memnun oluruz.
Rûdaw: İzleyicilerim belki şu soruyu soracaklar ve diyecekler ki, Kürdistan Bölgesi ile İran İslam Cumhuriyeti arasındaki bu iyi ilişkiler Donald Trump'ın gelmesinden sonra sorun yaşamayacak mı? Etkilenmeyecek mi? Daralıp kısalmayacak mı?
Feramerz Esedi: Bakın, Kürtler ve İran, Kürdistan Bölgesi ve İran İslam Cumhuriyeti, ilişkilerinin kurucusu Bay Trump veya başkaları değildi. Bay Trump dört yıl daha başkandı. İran'a karşı ne varsa ve yapabildiği her şeyi denedi. Bahsettiğim ilişki, bakın biz, İran İslam Cumhuriyeti Baas hükümeti ve Baas rejimiyle tam sekiz yıl savaştaydık. Bir yıl öncesi ve sonrasıyla, yani 10 yıl ilişkileri yoktu. Size söyleyeyim o 10 yılda bile Kürdistan halkı ve İran arasındaki ilişki koptu mu? Aile ilişkileri ve gidiş gelişler koptu mu? Saddam tüm güç ve kuvvetini sınırlara yığmışken, kendisi de bu ilişkiyi istemezken. Saddam'ın gücü de az değildi. Biz de savaştayken bu ilişki koptu mu? Hayır. Size söyleyeyim ki Trump ve Trump sonrası ve Trump öncesi de Kürdistan Bölgesi halkı ve İran İslam Cumhuriyeti ilişkileri üzerinde etkili olmayacak. Elbette İran sınırları arasında duvar örmek onlar için kötü değil, yapabilseler bunu yaparlar.
Rûdaw: Kürtçe olarak mesajınız nedir Kürdistan Bölgesi halkına? Yapabildiğiniz kadar?
Feramerz Esedi: Becerebilirsem.
Rûdaw: Şüphesiz yapabilirsiniz.
Feramerz Esedi: Çok çok sevgili Kürdistan Bölgesi Kürt halkıyla Kürtçe konuşabilmeyi çok isterim. Bu birkaç yılda bize ev sahipliği yaptıkları için çok çok teşekkür ederim, Allah'a şükür ilişkilerimiz onlarla çok çok iyi oldu. Tüm Kürdistan halkına teşekkür ederim, özellikle Bölgesi Yönetim ve Kürdistan'ın siyasi partilerine, bizimle oldukları için teşekkür ederim. İnşallah gelecekte de birlikteyiz ve Trump'ın gelip kimin gittiği, bu ilişkilerimiz üzerinde etkili olamaz.
Rûdaw: Çok teşekkürler, Kürtçeniz çok güzel. Sayın Feramerz Esedi, İran İslam Cumhuriyeti'nin Erbil Başkonsolosu, bize zamanınızıayırdığınız için çok teşekkür ederim.
Feramerz Esedi: İnşallah daha fazla birbirimizle konuşur ve daha fazla ilişkileniriz. Teşekkür ederim.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın