En eski Kürt gazetesi: Reya Teze

Erivan (Rûdaw) – Birinci Dünya Savaşı’nı, baskıcı Stalin yönetimini ve 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasını atlatarak 85 yıl mücadeleyle bugünlere gelen Kürtçe gazete “Reya Teze” (Yeni Yol) kapanma tehlikesiyle karşı karşıya.

 

Rûdaw’a konuşan Reya Teze Editörü Titale Kerem, Ermenistan’da toplu Kürt göçü, iç gerginlik ve mali sıkıntılardan dolayı gazetenin geleceğinin tehlikede olduğunu belirtti.

 

2010 yılında Reya Teze gazetesinde çalışmaya başlayan Kerem, “Bu gazetenin yayına devam etmesi oldukça önemli. Çünkü en eski Kürt gazetesi olarak ayrı bir önem taşıyor” dedi.

 

Sovyet Birliği’nin dağılması ve 1988 – 1994 yıllar arasında devam eden Karabağ Savaşı’nın, ülkenin ekonomisini zayıflamasından sonra Kürtler dahil birçok kişi Ermenistan’ı terk ederek Rusya ve Avrupa’ya göçetmişti.

 

1930 Newroz’undan sonra çıkan Reya Teze gazetesi, bir dönem haftada iki kes renkli basılırken, şimdilerde ise siyah - beyaz.

 

Ülkedeki Ezidiler Birliği Derneği’nin talebi üzerine 2002 yılında Ermenistan Parlamentosu Ezidiler Kürtler’i farklı bir millet olarak tanımıştı. Ezidiler’in kendilerine özel “Ezidihan” gazetesini çıkarması Reye Teze’yi olumsuz etkiledi.

 

19’üncü yüzyılda çok sayıda Ezidi Kürt, Osmanlı’nın baskılarından kaçarak Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan’a sığınmıştı.

 

Ermenistan’da 2011’de yapılan nüfus sayımına göre, daha önce 60 bini bulan Kürtler’in nüfusu yarı yarıya düşmüş durumda.

 

Gazetenin ilk yayın yönetmenliğini, Kuzey Kürdistan’dan 1915 olaylarından sonra Ermenistan’a sığınan Cerdoye Genco yapmış.

Reya Teze, ilk yıllarında Kürtçe olarak Sovyet propagandası yaparak Kürt toplumuna Marksist - Leninist düşünceler aşılıyordu.

 

1937’de devlet tarafından kapatılan gazete, 18 yıl aradan sonra 1955’te Kiril alfabesiyle yeniden yayına başlamıştı.

 

Bu dönemde Sovyet Birliği dışındaki Kürtler’in gazeteyi okuyamadığını aktaran Titali Kerem şunları söyledi:

 

“1980’lerde gazete bir daha zirveye ulaştı. Kürt akademileri için adeta bir okul haline geldi. O dönemde gazetenin 20 çalışanı vardı. Ve haftalık yayımlanıyordu. 2000 yılında bir kez daha Latin alfabesiyle yayına başladı.”

 

Gazeteyi Kürtler’in “Ermenistan’daki tek sesi” olarak tanımlayan Titale Kerem, “Reya Teze’ye ihtiyacımız var” dedi.