‘Melayê Cizîrî, Arapça ya da Türkçe yazsaydı dünya çapında meşhur olurdu'
Şırnak (Rûdaw) - Cizre'de düzenlenen Uluslararası Molla Ahmed el-Cezeri Sempozyumu'nda katılan Araştırmacı Tahsin Doskî Rûdaw'a yaptığı değerlendirmede, "Melayê Cizîrî Ehmedê Xanî’den önce Kürtçe yazdı. Eğer Cizîrî Arapça, Farsça veya Türkçe yazsaydı büyük bir olasılıkla şu anda tüm dünyada meşhur olmuş olurdu fakat o Kürtçe yazmayı tercih etti" dedi.
Şırnak'ın Cizre ilçesinde ünlü Kürt şair Maleyê Cizîrî’nin hayatı ve eserlerini anlatan "Uluslararası Molla Ahmed el-Cezeri Sempozyumu" gerçekleştiriliyor.
30 Kasım'da başlayan ve yarın (2 Aralık) sona erecek sempozyumda, farklı ülkelerden çok sayıda akademisyen, Melayê Cizîrî hakkındaki çalışmalarını sunuyor.
Sempozyumun 2’nci oturumda, “Behdinan Bölgesi Edip ve Alimlerinin Melayê Cizîrî Divan'ı Hakkındaki Çalışmaları” adlı çalışmasıyla yer alan Araştırmacı Tahsin İbrahim Doskî, Melayê Cizîrî’nin Kürt edebiyatındaki önemi hakkında Rûdaw’a açıklamalarda bulundu.
Melayê Cizîrî’nin Kürt dili için yaptıklarına değinen Doskî, “Eğer Kürtler, âlim ve ediplerinin değerini bilirse Melayê Cizîrî’ye ne kadar hizmet edersek edelim bunun yetersiz olduğunu anlarlar çünkü Melayê Cizîrî’nin Kürt dili ve edebiyatı için yaptıklarını, ondan önceki hiç kimse yapmamıştır. Cizîrî’nin Kürtçe yazmasından sonra birçok dindar, şeyh ve âlim onu örnek alarak Kürtçe yazmaya başladı” diye konuştu.
“Cizîrî’yi anlatmayı başaramayız”
Doskî, Cizîrî’yi anlatabilmenin çok zor olduğunu ifade ederek “Melayê Cizîrî engin bir derya olduğundan iki üç günde anlatılamaz, ne kadar sempozyum ve konferans düzenlenirse düzenlensin onu anlatmayı başaramayız fakat bu etkinlikler yine de faydalı çünkü Arapların deyimiyle eğer bir şeyi bütünüyle elde edemezsek de hepsini kaçırmamalıyız” ifadelerini kullandı.
Cizîrî’nin varlık felsefesini yorumlayan Doskî, “Cizîrî’nin felsefesi kısaca ‘vahdetin kesrette göründüğü’dür yani varlık evreni içinde yalnızca Allah’ı görmeliyiz” şeklinde konuştu.
“Bir insanın Kürtlüğünü dili ortaya çıkarır”
Cizîrî’nin Xanî’ye yol açtığını belirten Doskî, şunları dile getirdi:
“Ehmedê Xanî’nin Kürtlüğü kendiliğinden ortaya çıkmadı, ondan önce ona yol gösterenler olmuştur. Bir insanın Kürtlüğünü ortaya çıkaran en büyük faktör onun dilidir.
Melayê Cizîrî Ehmedê Xanî’den önce Kürtçe yazdı. Eğer Cizîrî Arapça, Farsça veya Türkçe yazsaydı büyük bir olasılıkla şu anda tüm dünyada meşhur olmuş olurdu fakat o Kürtçe yazmayı tercih etti.
Bu da Kürt milleti için yapılabilecek en büyük hizmet. Cizîrî’nin Kürtlüğünün en büyük göstergesi, onun Kürtçe yazmasıdır."