İran’nın Türkiye'ye gaz akışını kesmesinin nedeni İsrail mi?

Erbil (Rûdaw) – İran’ın vanaları kapatmasıyla birlikte Türkiye’de ilk kez sanayi kuruluşlarında 3 gün elektrik ve doğal gaz kesintisine neden olan enerji krizinin İsrail'den Kıbrıs’a oradan Yunanistan ve Avrupa’ya bağlayan EastMed projesi olabileceğini ileri dürülüyor.

İran'ın teknik arızayı gerekçe göstererek 20 Ocak itibarıyla  Türkiye'ye doğal gaz girişini durdurmasının ardından artan talebi karşılayabilmek adına sanayi ve doğal gaz santrallerinde kısıtlamaya gidilmişti.

Türkiye İran'dan günlük 28.5 milyon metreküp civarında gaz alıyor. Kışın sert geçtiği ve günlük ihtiyacın arttığı bir dönemde yaşanan krizin etkilerini düşürmek için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı sanayide elektrik ve gaz kısıntısına gitti.

Sanayiciler ise bu durumun planlanan üretim süreçlerini bozacağını belirterek endişelerini dile getiredi.

İran Petrol Bakanlığı’na bağlı haber ajansı SHANA daha önce, doğalgaz akışının yeniden başladığını, ancak kesintinin Türkiye tarafındaki bir basınç hatasından kaynaklandığını bildirdi.

Ancak Türkiye tarafı bu açıklamayı doğrulamadı.

Hafta sonu Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile telefonda görüştü. Görüşmenin ardından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar başkanlığındaki bir heyet Tahran'da görüşmelerde bulundu. İran'da Enerji Bakanlığı ve milli gaz şirketi (NIGC) ile bir araya gelindi.

Erdoğan: İran'dan gaz akışı 10-15 gün içinde devam edecek

Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün katıldığı televizyon programında, İran'dan Türkiye'ye yönelik gaz akışının 10-15 gün içinde devam edeceğini, Türkiye'nin İran'a borcunun olmadığını söyledi.

Erdoğan, “İran Cumhurbaşkanı ile görüştüm. En kötü şartlarda bir on gün esneme yaparsak atlatırız dedi. Öyle zannediyorum ki fevkalade bir durum olmadan on bilemediniz on beş gün içinde doğalgaz akışı devam edecek” ifadelerini kullandı.

Gaz akışı kısmen başladı

Hürriyet yazarı Dilek Güngör, bugünkü köşe yazısında, İran'dan gaz akışının kısmen başladığını ve önümüzdeki günlerde miktarın daha da artacağını yazdı.

 “Bu arada şunun da altını çizmekte fayda var: İran gaz hattında akışı engelleyecek herhangi bir sorun yok. Yani İran Milli Gaz Şirketi'nin 'teknik arıza' açıklaması bahane gibi görünüyor!” diyen Güngör, devamında şu soruyu sordu:

“Peki o zaman niye gaz kesildi?”

Güngör yazısının devamında, “Bunun İran'ın kendi tüketiminin artmasından mı yoksa Türkiye'nin EastMed projesiyle ilgili çıkışından mı kaynaklandığını yakında anlarız” diye belirtti.

Dilek Güngör, bir kesimin enerjide yaşanan sıkıntının plansızlıktan kaynaklandığını söylediğini ancak öyle olmadığını da vurguladı.

Sebep EastMed projesi mi?

Lübnan Üniversitesi'nden Türk Türk Dili ve Tarihi Profesörü Dr. Muhammad Nureddin de gaz akışının durmasının arkasındaki nedenlerden birinin Doğu Akdeniz doğal gaz hattını İsrail'den Kıbrıs’a oradan Yunanistan ve Avrupa’ya bağlayan EastMed projesi olabileceğine dikkat çekti.

Prof. Dr. Nureddin, sosyal medya hesabı üzerinden yaplaştığı “Türkiye Hertzug'u karşılamaya hazırlanıyor” balıklı değerlendirmesinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog'un Türkiye'ye gelebileceğini açıklamasının iki ülke ilişkilerinde yumuşama sinyalleri olarak görüldüğünü belirtti.

Türkiye'nin dış politikasında son dönemde yaşanan değişimler ışığında, Erdoğan’ın Ankara'ya dostça sinyaller gönderen İsrail ile ilişkileri normalleştirme adımını atmaya hazırlandığını belirten Lübnanlı profesör, ABD'nin EastMed projesinden desteğini çekmesinin ardından Erdoğan’ın, Arnavutluk gezisinden sonra ülkesinin İsrail doğalgazını Avrupa'ya aktarmak için elinden geleni yapmaya hazır olduğu mesajı verdiğini yazdı.

Prof. Der Muhammed Nureddin, “Bu arada Türk-İsrail yakınlaşması Ankara-Tahran ilişkileri üzerindeki potansiyel etkileri ortaya çıkmaya başladı” diyerek, İran ve Türk cumhurbaşkanları arasındaki karşılıklı mekik diplomasisine rağmen gaz akışı sorununun çözülemediğe vurgu yaptı.

Yazar, İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin Moskova'dan dönüşünün ardından, İran’da yayın yapan Dunya gazetesinden ekonomi yazarı Zeyneb Gorjanli’ye verdiği mesajda Ankara-Tel Avin yakınlaşmasının İran'ın hoşuna gitmediğini ima ettiğini haırlatarak, “İran'dan Türkiye'ye doğalgaz akışının ‘teknik nedenlerle’ on günlük kesintiye uğraması olarak kabul edildi, ancak bu durum Ankara-Tel Aviv yakınlaşmasından soyutlanamaz” diye yazdı.

Öte yandan Arap News’e konuşan Ankara merkezli enerji uzmanı Aydın Sezer de bu konuya değinerek, “İsrail ile yapılacak herhangi bir yeni gaz projesinin kırılgan bölgesel ilişkilere daha fazla zarar verebileceğini ve Tahran tarafından özellikle sert kış koşullarında Türkiye'ye gaz akışını durdurmak için bir bahane olarak kullanılabileceğini” ifade etmişti.

EastMed projesi nedir

EastMed, temelde Doğu Akdeniz'de çıkarılan doğalgazın Kıbrıs adası, Girit ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya ulaştırılmasını öngören bir doğalgaz boru hattı projesidir.

EastMed Boru Hattı projesi sözleşmesi 2 Ocak 2020'de Yunanistan'ın başkenti Atina'da İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs liderleri arasında imzalandı.

Boru hattının uzunluğu 1900 kilometre, derinliği 3 kilometre olarak planlanmıştır. Yılda 10 milyar metreküp doğal gaz taşıma kapasitesi bulunuyor. Boru hattının 7 milyar dolara mal olacağı ve yapımının 7 yıl süreceği tahmin ediliyor.

Türkiye ilk aşamada Libya ile yaptığı MEB anlaşması bu boru hattınının güzergâhını kabul etmemişti.