گۆڕانکارییەکی مێژوویی لە چیلی.. دەستووری سەردەمی "دیکتاتۆری" کۆتاییهات

 
رووداو دیجیتاڵ

لەگەڵ تەواوبوونی پرۆسەی گشتپرسی بۆ گۆڕینی دەستوور، چیلییەکان رژانە سەر شەقامەکان و تاوەکو درەنگانی شەو ئاهەنگیان گێڕا. ئەو گۆڕانکارییەی لە چیلی روودەدات بە مێژوویی ناودەبرێت، لەو گشتپرسییەدا خەڵکی وڵاتەکە بە زۆرینەی دەنگ ئەو دەستوورەیان رەتکردەوە کە لە سەردەمی ئۆگوستۆ پینۆشێت "دیکتاتۆر" نووسرایەوە و لە ساڵی 1973 تاوەکو 1990 حوکمی ئەو وڵاتەی کرد.
 
خوێندکارێک بەناوی فرانسیسجا گۆنالێز دەڵێت "راستییەکەی، هەموو چیلییەکان خەون و خەیاڵیان هەیە، چاوەڕوانی زۆر لەو گۆڕانکارییانە دەکەین، لە سەرووی هەمووی گەڕانەوەی شکۆمەندییە. پێموایە ئەو شکۆمەندییەمان بەدەستهێنا کە خەونمان پێوە دەبینی".
 
دانیێلا پێرێز، مامۆستای زانکۆ دەڵێت "ئەمە بنەمای هەموو شتێکە و ئێمەش لە بەرەوپێشچوون بەردەوام دەبین. بۆ هەمیشە لەپێناو مافەکانمان دەجەنگین".
 
دەستووری پێشووی چیلی بە بەربەستێکی گەورە لەبەردەم بەرەوپێشچوونی ئابووری و هۆکارێکی نادادپەروەری کۆمەڵایەتیش دادەنرا.
 
لە 97%ی دەنگی جیاکراوە، 78%ی خەڵک دەنگیان بە گۆڕینی دەستوور دا، لە کۆی 14.7 ملیۆن کەس کە مافی دەنگدانیان هەبوو، 50%یان بەشداریyان لە گشتپرسییەکەدا کرد.
 
ساڵی رابردوو چیلییەکان لە دژی خراپیی گوزەرانیان رژانە سەر شەقامەکان، سەرۆکی وڵات داوای لە خۆپێشاندەران کرد واز لە خۆپێشاندان بهێنن و لە بەرامبەردا بەڵێنی پێدان دەستوور هەمواربکاتەوە.
 
سباستیان پینێرا، سەرۆکی چیلی رایگەیاند "تاوەکو ئێستا دەستوور ئێمەی بەش بەش کردبوو، لەمڕۆ بەدواوە دەبێت هەموومان بەیەکەوە کاربکەین بۆئەوەی ئەم دەستوورە نوێیە بکەینە بنەمای یەکێتی و سەقامگیری بۆ داهاتوومان".
 
ئەم گشتپرسییە بە گرنگترین هەڵبژاردن لەدوای گەڕانەوەی دیموکراسی لە ساڵی 1990 بۆ چیلی دادەنرێت.
 
ناوەڕۆکی دەستووری نوێ مافی کۆمەڵایەتی بەشێوەیەکی تایبەت بۆ چیلییە رەسەنەکانیش لەخۆدەگرێت کە لە دەستووری کۆندا مافخوراو بوون.
 
هیوایەک هەیە ئەم دەستوورە ئازار و مەینەتیی چیلییەکان بەدەست سیستەمی پەروەردە، تەندروستیی خراپ، کەمیی مووچەی خانەنشینی و ئاستبەرزیی قەرزی کەرتی تایبەت، چارەسەر بکات.