کۆمپانیای کراودسترایک کە تایبەتە بە ئاسایشی ئەلیکترۆنی، رایگەیاند کێشەکەی دەستنیشان کردووە و جیای کردووەتەوە و چارەسەرێکی خستووەتە کار بۆ کێشەکە.

 

زۆر لەوانەی کە ئەم بەیانییە کاریگەر بوون بە کێشە ئەلیکترۆنییەکان لە سەرانسەری جیهان، لۆمەی کۆمپانیای کراودسترایک دەکەن بەهۆی ئەوەی ئەپدەیتێکی بڵاوکردووەتەوە و بووەتە هۆی کێشە لە سەرانسەری جیهان.

 

لەوبارەیەوە جۆرج کورتز، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای کراودسترایک، راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت: "کراودسترایک چالاکانە لەگەڵ ئەو بەکارهێنەرانە کار دەکات کە کاریگەر بوون بە گرفتێک لە ئەپدەیتێکدا دۆزراوەتەوە کە بۆ ویندۆز نێردراوە".

 

گرفتەکە تەنیا بەکارهێنەرانی سیستمی ویندۆز دەگرێتەوە و ئەوانەی سیستەمی ماک و لینوکس بەکاردەهێنن کێشەیان نییە.

 

کۆمپانیای کڕاودسترایک دەڵێت: "ئەمە کێشەیەکی ئاسایشی سایبەری یان هێرشی سایبەری نییە، کێشەکە دەستنیشان کراوە و جیاکراوەتەوە و چارەسەرێکیش خراوەتەگەڕ".

 

کۆمپانیای کراودسترایک خزمەتگوزارییەکی ئاسایشی سایبەرییە کە کاری راگرتنی پێشێلکارییە لە ئینتەرنێت و هاککردن، ئەم خزمەتگوزارییەش پێشکەش بە گەورەترین کۆمپانیاکانی جیهان دابین دەکات.

 

وا پێشبینی دەکرێت کە ئەپدەیتێکی سۆفتوێر کە چەند کاژێرێک پێش ئێستا لەلایەن ئەم کۆمپانیایەوە بڵاوکرایەوە هۆکاری ئەو کێشە ئەلیکترۆنییە جیهانییە بێت کە زۆر سێکتەری لە سەرانسەری جیهان گرتووەتەوە.

 

 

کۆمپانیای مایکرۆسۆفت گلەیی لە کۆمپانیایەکی دیکە دەکات و بەوە تۆمەتباری دەکات بووەتە هۆکاری دروستبوونی کێشە لە ئامێرەکانی. دەڵێت، بەهۆی ناردنی وەشانێکی نوێ (ئەبدەیت) کێشەکە دروست بووە. 

 

گوتەبێژی کۆمپانیاکە راشیگەیاندووە، چاوەڕێ دەکەین لە کاتێکی نزیکدا کێشەکە چارەسەر ببێت. 

 

 

کێشەی تەکنیکی کە هەموو جیهانی گرتووەتەوە، فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی بێڵفاستی ئێرلەندای باکووریشی گرتووەتەوە و بەهۆیەوە بەشێک لە ئامێرەکانی کار ناکەن و فڕۆکەخانەکە بە ناچاری تەختەی سپی بەکاردەهێنێت بۆ نووسینی کاتی گەشتەکان لە جیاتی ئاکرانی ئەلیکترۆنی.

 

مارتن ماکئیلرۆی گەشتیارێکە لە فڕۆکەخانەی بێلفاست، وێنەیەکی گرتووە کە تێیدا دەردەکەوێت ئاکرانە ئەلیکترۆنییەکان لە فڕۆکەخانەکە کار ناکەن و تەختەی سپی بەکاردەهێندرێت بۆ نووسینی کات و زانیارییەکان لەبارەی گەشتەکان بۆ گەشتیاران.

 

مارتن ماکئیلرۆی کە بە گەشتێکی هێڵی راین ئەیر گەشت دەکات، بە سکای نیوزی بەریتانی راگەیاندووە: "جێی سەرنج بوو ببینین ژمارەیەک تەختە سپی داندراون و چەند کەسێکی فڕۆکەخانەکە تەماشای مۆبایلەکانیان دەکەن و زانیارییەکانی لەسەر دەنووسنەوە".

 

یانەی مانچێستەر یونایتد رایگەیاند، بەهۆی ئەو کێشە تەکنیکییە جیهانییە هەیە، سیستەمەکەیان کاریگەر بووە و بەهۆی ناتوانن بلیت بفرۆشن.

 

یانەی مانچێستەر یونایتد لە پۆستێکدا لە X بڵاویکردەوە: "بەداخەوە بەهۆی لەکارکەوتنی سێرڤەرەکان مایکرۆسۆفت لە جیهاندا کە کاریگەری لەسەر زۆر سیستەم هەیە، بە سیستەمی ئێمەیشەوە، بڵاوکردنەوەی بلیتەکانی ئەم بەیانییە دوادەخرێت تاوەکو نیوەڕۆ".

 

مانچێستەر یونایتد ئاماژە بەوەش دەکات تاوەکو کێشەکە چارەسەر دەکرێت، ماڵپەڕەکەشیان کارا نابێت.

 

نووسینگەی فیدراڵیی سوێسرا بۆ ئاسایشی ئینتەرنێتی رایدەگەیێنێت، هەڵە لە ئەبدەیت یان رێکخستن لەلایەن کۆمپانیای کراودسترایکەوە هۆکاری داڕووخانی سیستمی پەیوەندییە. 

 

کراودسترایک کۆمپانیایەکی بواری ئاسایشی ئینتەرنێتییە و لە ساڵی 2011 دامەزراوە. ئامانجی کۆمپانیاکە پاراستنی کۆمپانیا گەورەکانی جیهانە لە هێرشی سایبەری. 

 

ئەنتۆنی ئەلبانیس، سەرۆکوەزیرانی ئوسترالیا رایگەیاند ژێرخانە گرنگەکانی ئەو وڵاتە کاریگەر نەبوونە بە لەکارکەوتنی ئامێرەکان.

 

سەرۆکوەزیرانی ئوسترالیا لە پۆستێکدا لە ئێکس نووسیویەتی: "تێدەگەم ئوسترالییەکان نیگەرانن لەبارەی ئەو پچڕانەی جیهانییە و کاریگەری کردووەتە سەر زۆر خزمەتگوزاری، بەڵام کاریگەری نەکردووەتە سەر ژێرخانە گرنگەکان لە وڵاتەکەدا".

 

ئوسترلیاش هاوشێوەی بەشێکی زۆر لە وڵاتانی جیهان کاریگەرن بە کێشەیەکی جیهانیی کە ئامێرە تەکنەلۆژییەکانی گرتووەتەوە و لەکارکەوتوون، کێشەکان زیاتر بە کۆمپانیای مایکرۆسۆفت و کۆمپانیای کراود سترایک دەبەسترێتەوە، لە سەرانسەری جیهان زیاتر ئامێرەکانی مایکرۆسۆفت لەکارکەوتوون.

 

 

لە کاتێکدا جیهان رووبەڕووی چەندین کێشە بووەتەوە لە چەندین کەرتی جیاواز بەهۆی لەکارکەوتنی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان، ئێستا پرسیارێکی سەرەکی ئەوەیە هۆکارەکە چییە؟

 

هەرچەندە تاوەکو ئێستا هیچ پشتڕاست نەکراوەتەوە، بەڵام زیاتر وا دەردەکەوێت کە کێشەکان لە هەردوو کۆمپانیای مایکرۆسۆفت و کۆمپانیای کراودسترایک بێت کە تایبەتە بە ئاسایشی ئینتەرنێتی.

 

لە سەرانسەری جیهان ئامێرەکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت رووبەڕووی کێشە و گرفت بوونەتەوە و کار ناکەن، بەوهۆیەوە کێشە بۆ چەندین کەرت و سیستم دروستبووە.

 

لاورین سیڵش دیکسون کە پسپۆڕی تایبەتمەندیی داتایا لە کۆمپانیای یاسایی گۆردۆنس، دەڵێت، "تاوەکو ئێستا هۆکاری پچڕانەکە نازانین، بەڵام وا دەردەکەوێت کە پەیوەندی بە مایکرۆسۆفت و کراودسترایکەوە هەبێت."

 

ئاماژە بەوەش دەکات، "دەکرێت چەندین هۆکار بۆ پچڕانێکی وا هەبن، بەڵام مایکرۆسۆفت دەڵێت، کێشەکە تەکنیکییە نەک هێرش یان رووداوێکی سایبەری."

 

رەنگە لە کاژێرەکانی داهاتوودا زیاتر روون ببێتەوە و بزانین چی روویداوە، بەڵام وەکو لاورین دەڵێت، ئەم رووداوە دەریدەخات کە "ئێمە تاوەکو چەند پشتمان بە چەند جۆرێکی تەکنەلۆژیا بەستووە و دامەزراوەکان چەند متمانەیان بەم تەکنەلۆژیایانە کردووە و تەنیا لەکارکەوتنیان دەکرێت چ پشێوییەک دروستبکەن."

 

لەبارەی گومانی ئەوەی ئەم لەکارکەوتنە بەهۆی هێرشی سایبەرییەوە بێت، سەرچاوەیەکی ئەمنی حکومەتی بەریتانیا بە رۆیتەرزی راگەیاندووە، ئەم پچڕانی هێڵی پەیوەندییە جیهانییە کە کاریگەری کردووەتە سەر پەخش، بانک و کۆمپانیاکانی پەیوەندی، "وەکو کێشەیەکی پەیوەندیدار بە ئاسایشی سایبەری مامەڵەی لەگەڵدا ناکرێت."

 

 

دوای ئەوەی بەهۆی داڕمانی سیستمی تەکنیکی جیهانەوە کێشە بۆ بەشێک لە بانک و فڕۆکەخانەکانی جیهان دروستبوو، بەرپرسانی پڕۆژەی "هەژماری من" دەڵێن، هیچ کێشەیەک لە بانکەکانی نێو پرۆژەی هەژماری مندا نییە.

 

تیمی "هەژماری من" لە حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "هیچ کێشەیەک بۆ سیستمی ئامێرەکانی راکێشانی پارە دروست نەبووە و هەر مووچەخۆرێک پارە لە هەژمارەکەیدا هەبێت دەتوانێت بچێت و رایبکێشێت".

 

هەر ئەمڕۆ هەندرێن هیوا موفتی، بەڕێوەبەری فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "کێشەکە بەشێکی فڕۆکەخانەکانی جیهانی گرتووەتەوە، بەڵام لای ئێمەوە تاوەکو ئێستا هیچ کێشەیەک بۆ گەشتەکانمان دروست نەبووە و بەگوێرەی پلان بەڕێوەدەچێت".

 

هاوکات سەرچاوەیەک لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، گەشتەکانیان بەگوێرەی پلان بەڕێوەدەچێت و هیچ کێشەیەکی تەکنیکییان نییە. هەروەها هەردی سەمەد، بەڕێوەبەری راگەیاندنی فڕۆکەخانەی کەرکووک بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، ئەو کێشەیەی بۆ فڕۆکەخانەکانی جیهان دروستبووە بە ئەوان نەگەیشتووە و گەشتەکانیان بەردەوامن.

 

کێشەی تەکنیکییەکە زیاتر وڵاتانی ئەمریکا، ئوسترالیا و  بەشێک لە وڵاتانی ئەورووپای گرتووەتەوە و زۆربەی گەشتەکانی فڕۆکەخانە و شەمەندەفەر و کەشتی وەستاون.

 

 

هەردی سەمەد، بەڕێوەبەری راگەیاندنی فڕۆکەخانەی کەرکووک بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، ئەو کێشەیەی بۆ فڕۆکەخانەکانی جیهان دروستبووە بە ئەوان نەگەیشتووە و گەشتەکانیان بەردەوامن.

 

دەسەڵاتی فڕۆکەوانیی سڤیلی عێراقی بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، گەشتە ئاسمانییەکان "زۆر ئاسایین و هیچ دواکەوتنێک رووینەداوە". 

 

دەشڵێت، گەشتەکانی هاتن و چوون لە هەموو فڕۆکەخانەکانی عێراق ئاساییە و هیچ کێشەیان نییە. 

 

 

لە ئوسترالیا بەهۆی داڕووخانی سیستەمی گەیاندن دوو کەناڵی تەلەفیزیۆنی ناتوانن پەخش بکەن.

 

هەریەک لە کەناڵەکانی 10 و کەناڵی ABC و کەناڵی سکای نیوز ئوسترالیا پەخشیان وەستاوە.

 

هەروەها گەشتەکانی بەشێک لە فڕۆکەخانەکانی ئوسترالیا رووبەڕووی کێشە بووەتەوە و کۆمپانیای ڤیرجین ئێرڵاینز رووبەڕووی چەند کێشەیەک بووەتەوە، هەروەها تێلسترا کە تایبەتمەندە بە پەیوەندییەکان رووبەڕووی کێشە بووەتەوە.

 

 

بەهۆی کێشە تەکنیکییەکەوە، هەریەکە لە هێڵی کەی ئێڵ ئێم-ی هۆڵەندی و فڕۆکەخانەکانی بەرلین و هامبۆرگ لە ئەڵمانیا فڕین و نیشتنەوەی فڕۆکەیان راگرتووە

 

 

- بەهۆکارێکی نادیار ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان لە جیهان کێشەی تەکنیکییان تێکەوت

 

- بەهۆی کێشەکەوە دەیان گەشتی فڕۆکە لە ئەمریکا راگیراون.

 

- کێشەکە کاریگەریی لە دامەزراوە میدیاییەکان و بانکەکانی ئەمریکا و ئوسترالیا کردووە. 

 

- هێڵی فریاگوزاریی 911 لە ویلایەتی ئالاسکای ئەمریکا لەکارکەوت

 

- فڕۆکەخانەکانی هەولێر و سلێمانی دەڵێن کێشەی تەکنیکییان نییە

 

- پەخشی کەناڵی بی بی سی تایبەت بە منداڵان وەستاوە

 

- گومان دەکرێت کێشەکە لە سیسیتمی ئاسایشی ئەلیکترۆنیی کراود سترایک بێت 

 

- کێشەکە بە شێوەیەکی سەرەکی کاریگەریی لەو ئامێرانە کردووە کە بە سیستمی ویندۆز Windows کاردەکەن 

 

- کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەڵێت رێکاری پێویست بۆ چارەسەرکردنی دەگرنە بەر. 

 

- تیمی رێکخەری یارییەکانی ئۆڵۆمپی لە پاریس دەڵێ کێشەکە کاریگەریی لەسەر ئامێرەکانی ئەوانیش کردووە 

 

 

باس لەوە دەکرێت، ئەو کێشە ئەلیکترۆنییەی جیهانی گرتووەتەوە لە سیستمێکی ئاسایشی ئەلیکترۆنی (سایبەر سیکیوریتی)ی بە ناوی کراود سترایک سەرچاوەی گرتووە کە سۆفتوێری دژەڤایرۆس بۆ کۆمپانیا ئەلیکترۆنییەکان دابین دەکات. 

 

کێشەکە بە شێوەیەکی سەرەکی کاریگەریی لەو ئامێرانە کردووە کە بە سیستمی ویندۆز Windows کاردەکەن و لەسەر شاشەکان دەنووسرێت "پێدەچێت ویندۆز بە دروستی کارنەکات" 

 

 

 

لە ویلایەتی ئالاسکای ئەمریکا هێڵی فریاگوزاریی 911  لەکارکەوتووە بەهۆی داڕووخانەی سیستەمی ئای تی کە بەشێکی جیهانیی گرتووەتەوە.

 

پۆلیسی ویلایەتی ئالاسکا رایگەیاندووە، هێڵەکانی فریاگوزاری لە ویلایەتەکە کار ناکەن بەهۆی ئەوەی ناوەندەکانی پەیوەندی لە سەرانسەری ویلایەتە گرفتیان هەیە.

 

 

بەهۆی کێشەکەوە دەیان گەشتی فڕۆکە لە ئەمریکا راگیراون. هاوکات، کێشەکە کاریگەریی لە دامەزراوە میدیاییەکان و بانکەکانی ئەمریکا و ئوسترالیا کردووە. 

 

تاوەکو ئێستا هۆکاری کێشە تەکنیکییەکە دیار نییە، بەڵام کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەڵێت رێکاری پێویست بۆ چارەسەرکردنی دەگرنە بەر. 

 

لە بەریتانیاش هێلەکانی شەمەندەفەر تووشی دواکەوتن لە خشتەی بەڕێکەوتنیان بوون و دەڵێن کێشەی تەکنەلۆژیای زانیاری IT-یان هەیە.

 

جگە لەوەش، ماڵپەڕی ئاڵوگۆڕی لەندەن ستۆک-یش تووشی کێشەی تەکنیکی بووە.

 

ئەو کێشەیە ئامێر و خزمەتگوزارییەکانی مایکرۆسۆفتی گرتووەتەوە. مایکرۆسۆفت رایگەیاندووە، ئێستا هەندێک رێکار دەگرێتەبەر بۆ کەمکردنەوەی کێشەکان.

مایکرۆسۆفت دەشڵێت، گرفتەکان و پچڕانی خزمەتگوزارییەکان لە کاژێر 06:00ی ئێوارە بە کاتی رۆژهەڵاتی ئەمریکا دەستیپێکردووە، کە دەکاتە کاژێر 01:00ـی بەرەبەیان بە کاتی هەولێر.

کۆمپانیاکە دەڵێت، لێکۆڵێنەوە لە کێشەی خزمەتگوزارییەکانی کڵاود لە ئەمریکا دەکات، هەروەها کێشەیەکی دیکە کە کاریگەری هەیە لەسەر ژمارەیەک لە ئەپلیکەیشن و خزمەتگوزارییەکانی.

 

نوێدەکرێتەوە...