هیومان رایتس وۆچ رەخنە لە تورکیا دەگرێت لەبەرامبەر شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵ خەڵکی رۆژئاوای کوردستان

 

رێکخراوەکە داوا لە تورکیا دەکات بەزووترین کات هەرچی لە دەستی بێت بیکات بۆ بەکارخستنەوەی بنکەی دابەشکردنی ئاوی عەلۆک لە سەرێ کانی، کە لە ئۆکتۆبەری ساڵی رابردووەوە لەلایەن هێزەکانی تورکیا و ئۆپۆزیسیۆنی سووریای نزیک لە ئەنقەرەوە دەستی بەسەردا گیراوە. 

 

بەگوێرەی رێکخراوەکە، بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر و رێکخراوە مرۆییەکان لە ئامادەکارییەکانیان بۆ رووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا رووبەڕووی ئاستەنگی گەورە دەبنەوە، چونکە ناتوانن پێداویستییەکان بگوازنەوە، لەبەرئەوەی ئێستا سنووری نێوان رۆژئاوای کوردستان و هەرێمی کوردستان داخراوە. 

 

مایکڵ پەیج، جێگری بەڕێوەبەری هیومان رایتس وۆچ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەڵێت، "لە لووتکەی بڵاوبوونەوەی ئەو پەتا جیهانییەی کە گوشارێکی گەورەی لەسەر سیستەمی بەڕێوەبردن و ژێرخانی پێشکەوتووش دروستکردووە، بەرپرسانی تورکیا ئاویان لەسەر ئەو ناوچانە بڕیوە کە گوشارێکی زۆریان لەسەرە. دەبێت بەرپرسانی تورکیا تەواوی هەوڵی خۆیان بدەن بۆئەوەی ئاو بگاتەوە دەستی خەڵکی ئەو کۆمەڵگەیانە".

 

مایکڵ پەیج دەڵێت، "بڕینی ئاو لە سەر باکووری رۆژهەڵاتی سووریا لەلایەن حکومەتی تورکیاوە تەنیا زیان بە خەڵکی سڤیل ناگەیێنێت، بەڵکو کاریگەریی نەرێنی بۆ تورکیاش دەبێت. بەرەنگاربوونەوەی کۆرۆنا پێویستی بە گرتنەبەری رێکاریی تەندروستی هەیە. سنوورەکان بە تەنیا ناتوانن رێگە لە بڵاوبوونەوەی کۆرۆنا بگرن". 

 

رێکخراوە مرۆییەکان رایانگەیاندووە، بەهۆی نەبوونی ئاو و پێداویستییەکان، ناتوانن هۆشداری خۆپاراستن لە کۆرۆنا بڵاوبکەنەوە، تەنانەت ناتوانن خەڵکی هانبدەن دەستەکانیشیان بشۆن. 

 

تورکیا دەڵێت، ئەو لایەنانەی دەستیان بەسەر وێستگەی کارەبای مەبرووکە و بەنداوی تشریندا گرتووە کارەبا نادەن بە وێستگەی عەلۆک، بەڵام رێکخراوە مرۆییەکان ئەوە رەتدەکەنەوە و دەڵێن، وێستگەی ئاوی عەلۆک پێویستی بە کارەبای وێستگەی مەبرووکە نییە، بەڵکو کارەبای پێویستی هەیە، بەڵام تورکیا نایەوێت وێستگەکە بە کاربخاتەوە. 

 

وێسگەی عەلۆک ئاو بۆ 460 هەزار خەڵکی سنووری پارێزگەی حەسەکە دابیندەکات، لەنێویشیاندا خەڵکی کەمپەکانی هۆل و عەریش، کە دەیان هەزار عێراقی، سووری و بیانی لە خۆدەگرن کە پێشتر لە ناوچەکانی ژێر دەستی داعش ژیاون. 

بە هۆی وەستانی ئاوی عەلۆک، خەڵکی ئەو ناوچانە پەنایان بردووەتە بەر ئاوی تەنکەر کە تەنیا دەتوانێت لە ٪50 پێداویستی خەڵکەکە دابینبکات، جگە لەوەی کواڵیتیی خراپ و نرخەکەشی گرانە. 

 

بەرپرس و راپۆرتە نێوخۆییەکانی سووریا ئاماژە بەوە دەکەن، بڕینی ئاوی عەلۆک لەلایەن تورکیاوە وەکو کارتێکی فشار دژی حکومەتی رۆژئاوای کوردستان بەکاردەهێنرێت تاکو بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر کارەبای زیاتر بداتە ناوچەکانی ژێردەستی ئەو هێزانەی کە لەلایەن تورکیاوە پشتیوانی دەکرێن.

 

هیومان رایتس وۆچ داوا لە تورکیا، حکومەتی سووریا، کورد و رێکخراوەکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات پێکەوە کاربکەن بۆ ئەوەی دڵنیایی بدەن کە کارەبا و ئاو دەگەیێنرێتە دانیشتووانی سڤیل، بێ جیاوازی و بەربەستی نایاسایی.

 

هەروەها جەختیش لەوە دەکاتەوە، کە یاسای نێودەوڵەتی فەرمان بە حکومەت و هێزە دەسەڵاتدارەکان دەکات رێز لە مافی گەیاندنی ئاو بگرن و جەخت لەوە بکەنەوە کە خەڵک ئاوی پاکی پێدەگات.