مەولوود و كرێسمس لە باوەشی قەڵاتدا
رووداو - هەولێر
"سڵاو هاوڕێ، گەڕانەوەی جەژنی لەدایكبوونی حەزرەتی محەممەد (د.خ) لە تۆی بەڕێز و خانەوادەكەشت پیرۆز دەكەم، خودا ئارامی و شادی، بەسەر خاك و خەڵكماندا ببارێنێت". "السلام علیكم أخی گیان، ئەم مانگە، دوو بیدعەی گەورەی تێدا ئەنجام دەدرێت، كە پڕن لە شیرك و خورافیات، هیوادارم خۆت بەدوور بگریت، چ مەولوودی نەبەوی، چ سەری ساڵی مەسیحیان، خودا بتپارێزێت".
تێكستی یەكەم، نامەی مۆبایلی (سەلام)ە، هاوڕێیەكی مەسیحیمە و لە (عەنكاوە) دادەنیشێت. تێكستی دووەم، نامەی فەیسبووكیی (ا.ب)ی هاوڕێمە، فرێندێكی فەیسبووكیمە، نایناسم، وەلێ باكگراوەندە فیكرییەكەی دیارە، منیشی بۆ ئەم گرووپ چاتەی نێو مێسنجەر، بانگێشت كردووە كە دەقی وەشیاری بۆ هاوەڵانی ناردووە.
یادی لەدایكبوونی هەردوو پەیامهێنی خودا (عیسا، محەممەد)، جەژنی (كرێسمس) و جەژنی (مەولوودی نەبەوی)، دەكەونە كۆتایی ساڵی 2016ەوە. لە مانگی دیسەمبەردا، موسڵمان و مەسیحییەكان، یادی لەدایكبوونی پەیامهێنەكانیان دەكەنەوە. 11/12/2016، موسڵمانان ئاهەنگیان بە بۆنەی مەولوودی نەبەوی گێڕا. 25/12، مەسیحییەكان بە بۆنەی لەدایكبوونی عیسای مەسیح، ئاهەنگی كرێسمس دەگێڕن. كەوتنە نێو یەك مانگی یادی لەدایكبوونی هەردوو پەیامهێن، ڕێكەوتێكی لەبارە، تا لە ڕێیەوە، زێتر دووپاتی هەڵكردن و پێكەوەژیان لە كوردستاندا، بكرێتەوە.
سرووشتی تاكی مە وایە، تا لێكترازان، پەرتەوازەیی و ئارێشە هەبێت، ئاوڕ لە یەكگرتوویی، یەكیەتی و هێوری ناداتەوە، خۆ ئەگەر بە جەبری ژینواریش، خۆی لەنێو باوەشیدا ببینێتەوە، هەر ئۆقرە ناگرێت و لە ئامێزی ئارامیی ڕادەكات. یەكشەممە، یادی مەولوود بوو كە ئەوە بۆ زێتر لە ( 800) ساڵ دەچێت، لە سەردەمی سوڵتان موزەففەرەددینڕا، ئەو ئاهەنگە لە (هەولێر) و جیهانی ئیسلامیدا دەگیردرێت. ئاهەنگی مەولوود، لە هەولێرەوە، بە دنیای ئیسلامی و جیهاندا بڵاوبووەوە.
مەولوود تایبەتمەندییەكی دیندارانەی تەواو كوردیی هەیە، جگە لە گۆشە دینییەكەی، پێی خۆی لەنێو كولتوور و نەریتی باو، چەقاندووە. بەو واتایەی، لەنێو بازنەی دینەوە، پەلی بۆ نێو بازنەی كولتوور و ترادیسیۆنی نێوچەكە هاوێشتووە. یادێكە عەفەوی و خۆڕسكانە، خەڵكی ڕەشۆك، بەرز ڕایدەگرێت، ئەگەر حكوومەت و زاوە ئیسلامییەكانیش ئاوڕی لێ نەدەنەوە، ئەوا پەكی ناكەوێت، چون بووە بە بەشێك لە كولتوور و لە یادگەی خەڵكدا چەقیوە. ئەوە هەر دیندارەكان نین بەشداریی لە مەولوود دەكەن، بەڵكوو ئەو كەسانەش كە دیندار نین و لادینین، زۆر بە گەشاوەیی حاڵ، لەنێو ئەو ئاهەنگانەدا ئامادە دەبن و، زۆر جاریش بە ماددیی یان مانەوییانە، بەشداریی تێدا دەكەن.
ئاخر بۆ وێكڕاهەڵكردن كەم نییە، كە ساڵانە، دەیان كەسی پێبەندنەبوو بە هیچ دینێكەوە، بەوپەری خۆشحاڵی و ئاسوودەییەوە، بەشداریی مەولوود دەكەن و، دەگەڵ قەسیدە و غەزەل و زیكر و دەف، دەكەونە نێو حاڵێكی ڕۆحانیی تایبەت. من چەندان دۆستی نێزیكی لەو جۆرەم هەیە كە بەردەوام دەگەڵ خۆم، ساڵانە دێنە ئەو یادە و، قەبووڵی ئەو چاپە دیندارییە دەكەن.
لێرە مایەی تێڕامان و لێڕامانە، كە ئەوە چلۆنە مەولوود، دەبێت بە كانگەیەكی بیرە جوداوازە ئایینی و ئایینزاكان و، كاڵایەكی وا دەبێ، پڕ بە باڵای تاكی كوردەواری بێت؟ ئەز نزانم، كەی داماوی و یاغنیشیی كورد لە گۆشەی دینییەوە بە كۆتا دێت؟ هەموو نەتەوەكانی دی، بە (عارەب)ی خودان ڕێبەرایەتیی دینەكەوە، دین لە كنیان، ئامرازە بۆ گەیشتن بە ئامانج. وەلێ لە لای كورد، دین خودی ئامانجەكەیە.
پەككووف لەو سافی و پاكژییەی مەش، كە سەتانجار، بووەتە سەرەخۆرەی خۆمان. تورك و فارس، لەڕێی چەند تیغێكی دینی، توانییان سینەی عالەم بپێكن و، سەرەڕای بەنەتەوەییكردنی دینەكە، توانییان ئیسلامەتی ژ بۆ بەرژەوەندیی ناسیۆنالیزمی خۆیان، هەڵبقۆسنەوە. خۆ كەس وەكوو مە نییە، دۆزی نەتەوەیی و ئارێشەی خاك و خەڵكی خۆی، بكاتە عەبدی سوخرەكێشی سۆزی ئایینی! كە ئەوەش دەڵێم، ئەوەم لەبەرچاوە كە ئەو چتانە وەك كوردەواریی دەڵێت: (قوونی دەوێ كوزەرەی بكوتێ) لێ لای كەمی، با بوێریی ئەوەمان هەبێت، دەگەڵ خۆمان ڕاستگۆ و ڕاشكاو بین و، ویژدان لەخۆمان ڕازی بكەین.
دەكرێ ئاهەنگی مەولوود - كە مۆركێكی تەواو دیندارانەی كوردییانەی هەیە - لە ئاستی نێودەوڵەتیدا سوودێكی زۆری لێ وەربگیردرێت، لە هەموو ڕووەكانی: (نەتەوەیی، دارایی، فەرهەنگی، سیاسی، ماریفەتی دینی و...تاد.) ئەم دەرفەتە هەڵبقۆزینەوە. بۆ وردەكاری و چۆنێتیی ئەو سوودانەش، پار لە كەناڵی ڕووداودا، هێندێكی لەسەر دواین، لە كتێبی (سوڵتان موزەففەرەددینی سەرداری هەولێر)ی نووسراوی بەندە، چاپكراوی یەكیەتی زانایانی ئیسلام، درێژەم پێداوە.
خۆ منیش دەیان تێبینی و سەرنج و ڕەخنەم لە شێوازی ئەم بۆنەیە هەیە، بەڵام لەجیاتی بیركردنەوە و كۆشش بۆ هەڵقۆستنەوەی دیوە ئەرێنییەكانی ئەم یادە، بابای سەلەفی و مەلای شوێنكەوتەی خەلیج، دێن لە یادی مەولوودا، قیامەت وەسەر ئەو میللەتە بەرپا دەكەن و، چ لە خوتبەكان بێت یان لە كەناڵەكانیانەوە، گوێی ئەو خەڵكە بە قیژاندنەكانیان كاس دەكەن، بەوەی ئاهەنگی مەولوود بیدعەتە و خۆتان لەو گوناحە گەورەیە بپارێزن. ئەمن نازانم، سەلەفییەتی دینی، بۆ دژی هەموو چاپێكی كوردییانەی دیندارییە؟
كە لەنێوخۆدا، لەسەر یادی لەدایكبوونی پەیامهێنەكەی خۆمان، وەها گەززە لە لەشی یەكتری دەدەین، بۆ لەدایكبوونی پەیامهێنەكانی تر، هەر هەشمان وەسەر! نابینی، هەموو سەرەساڵێك، لە كاتی نێزیكبوونەوەی یادی لەدایكبوونی عیسای مەسیح، لە چەندان نامیلكە و سایتی سەلەفی و هیی هەندێ لە ئیسلامییەكان، فەتوای بێسەروبەر دەخوێنینەوە و لە هێندێ مینبەریش، گوێمان لە دەنگی نەشاز دەبێت، كە بە ناوی شەرع و خوداوە، لەم یادەدا، گوتاری ڕك و ناتەبایی و بێدانایی، عەرزی خەڵكی دەكەن.
سەلەفییەكان نامیلكە و كاغەزی ئەیفۆر كە پڕە لەم فەتوایانە، بە خۆڕایی بەسەر خەڵكی، لەنێو بازاڕ و مزگەفتەكانی كوردستاندا دابەش و بڵاودەكەنەوە. دیتنی ئەم دیمەنە لەنێو پێتەختی وەڵاتێكی فرەئاییندا، قێزەونە و دەبێت بە یاسا چوارچێوەی بۆ دابڕێژرێت، لوتكەی ئازادیی ئەوەیە، ئەو دەنگوڕەنگانە بێدەنگ و ڕەنگ بكرێن، كە دژ بە فرەیی دەنگوڕەنگن.
ئەوەندەی من بەدواداچوونم كردبێت، ئەوانەی ئەو پەیامانە بڵاودەكەنەوە، نەك بەشداریی لە ئاهەنگەكە، بگرە تەنیا (پیرۆزبایی)یش بە كوفر و زەندەقە هەژمار دەكەن. جا لە تەركیز و دووپاتیان لە حەرامێتیی "پیرۆزبایی" لە برا مەسیحییەكان، زێدەتر پشت بە فەتوای (ئیبن عوسەیمین)، یەكێ لە مەرجەعە سەلەفییەكانی سعودیە دەبەستن، كە ئەویش بۆ بەهێزكردنی فەتواكەی، فەتوای كۆمەڵێك زانای دینیی پێشینی خۆی، نەقڵ كردووە.
ئیبن عوسەیمین، لە جەزیرەی عارەبیی ـ سعودیە ـ ژیاوە، ئەوێندەرێ، جگە لە موسڵمان، هیچ كام لە ئەهلی كتاب "مەسیحی و جوو" و ئایینزایەكی تری لێ ناژیێت، (وەهابیەت) چەقی دینی سعودیەیە، جوداواز لە كۆمەڵگەی كوردی كە لە تەك موسڵمانان، برایانی مەسیحی، ئێزیدی، كاكەیی و بەهایی و ئایینزاكانی تریش دەژین. ئەگەر بڕیار وایە، فەتوا بە گوێرەی كات و شوێن "الزمان والمكان" بگۆڕدرێت، پێویستە لەم بابەتەدا، ڕەچاوی ئەم خاڵە بكەین و هەژمار لەبۆ لایەنی جوگرافیایی، مێژوویی و ژینواریی كوردستان بكەین.
شەرعی ئیسلام، ڕێی بە موسڵمانان داوە، ئافرەت لە ئەهلی كیتاب "مەسیحی و جوو" بخوازن و مارەیان بكەن ـ یانی ڕێی داوە خاڵ و پلك و باپیر و داپیری منداڵەكانت مەسیحی و یەهودی بن ـ جا كە ڕێگەی بە چتێكی وەها گەورە دابێت، چ لۆجیك و داناییەكە، پیرۆزباییەكی زارەكی حەرام و بڤە بكات؟
پیرۆزبایی دداننان بە ئاقیدەی ئەوان نییە، بەڵكوو دەچێتە خانەی موجامەلەی پەسەند و دەربڕینی شادی بە خۆشیی ئەوان و، پێبەندیی بە "الاحترام المتبادل" و تۆلێرانسە. ئەوەش گرفت نییە، كە داخوە عیسای مەسیح لەو ڕۆژە لەدایك بووە یان نا، گرنگ كۆكبوونی ئەوانە لەسەر ئەو ڕۆژە، تا یادەكەی لێ بكەنەوە، شێوەی ڕۆژی مەولوود، كە ئەمیش هەموو گرۆی نێو موسڵمانان، لەسەر مێژووەكەی هاوڕا نین، وەلێ لە كاتی ئاهەنگەكەی، كۆكبوونێك چێ بووە.
قورئان لە ئەتەكێتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئەهلی كتێبدا دەڵێت: (لا ینهاكم الله عن الژین لم یقاتلوكم فی الدین ولم یخرجوكم من دیاركم أن تبروهم وتقسگوا إلیهم إن الله یحب المقسگین) الممتحنە: اڵایە:8.
واتە: خودا ڕێگریی ئەوەتان لێ ناكات، ڕەفتاری چاك و دادپەروەری لەگەڵ ئەو كەسانەدا بكەن كە جەنگیان لە سۆنگەی ئایینەوە لە دژ نەكردون و لە ماڵ و وارتان، دەریان نەكردوون، چونكە بەڕاستی خوا دادپەروەرانی خۆشدەوێت.
دەی سەتان ساڵە، مەسیحییەكانی كوردستان، بە هێمنی و ئارامی، دەگەڵمان دەژین و دەگەڵیان دەژین. ئەوانیش هاونیشتمانیی ئەم خاك و وەڵاتەن، بگرە نیشتیمانی خۆیانە. پیرۆزبایی و چاكوچۆنییش، لە ئەلفبای ڕاڕەوەی ڕەفتاری چاك و مرۆڤانەییە دەگەڵ بەرانبەرت.
تۆ وەختێ یادی لەدایكبوونی عیسا پیرۆز دەكەیت، ئەوا لە ماریفەتی دینیی خۆتدا، لە پێڕی پەیامهێنانی ـ ئولولعەزم ـدایە. دەی لەم سۆنگەیەوە، تا بە پیرۆزبایی و بەشداریی رادەگات، دەبوو ئێمەی موسڵمانان، لەلای خۆشمانەوە، ئاهەنگی كێرسمسمان گێڕابووایە و داوەتی برا مەسیحییەكانیشمان كردبووایە.
ماتووڵ قورئانی پیرۆز، هانی ئەم چاكەیەت بدات و ڕێگریت لێ نەكات، ئیدی پێویست بەم مشتومڕ و دەمەتەقێ فیقهییە دەكات؟ هیچ دەقێكی "سەریحی قورئان و سەحیحی سوننەت" ئەو پیرۆزباییكردنەی حەرام نەكردووە، ئەوەی هەیە، گوفتاری هێندێ زانا و فەقیهـ و مەراجیعە كە ناچار نین، پێوەی پێبەند بین. بەڵێ بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ قورئان و سوننەت بەپێی تێگەیشتنی "سەردەم"ی ئوممەت، نا بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ قورئان و سوننەت بەپێی تێگەیشتنی "سەلەف"ی ئوممەت.
ساڵانە دیمەنێكی نێو مەولوود زۆر دڵخۆشم دەكات، دڵنیام هەموو ئەوانەش دڵخۆش دەكات، كە تەمای پێكەوەژیان و ئارامییان هەیە. پار، ساڵانی دیش، لە مەولوودنامەكەی سەر (قەڵات)ی هەولێر، یەك دوو (قەشە)ی هێژا، ئامادە بووبوون. لە چەندان شوێنی دیش، قەشە و فیگەرەكانی نێو برا مەسیحییەكانی كوردستان، لە مەولوودییەكان ئامادەبوونە و وتەی خۆشیان پێشكەش كردووە. دەی منیش پێشنیاز دەكەم، دەستەیەك لە مامۆستایانی ئایینی ئیسلام، بە هەمان شێوە، لە یادی لەدایكبوونی عیسای مەسیحدا، بەشداریی بكەن.
وتار و وتەی پیرۆزیایی و هاوژیانیش پێشكەش بكەن. بەو بەشدارییە، ڕەوانی پێكەوەژیان و تۆلێرانس، هەردەم بە زیندوویی دەمێنێتەوە. خۆ ئەگەر هەر لە قەڵاتێ، ئێمەی موسڵمانان، یادەكەیان بۆ بكەینەوە، هەنگینێ (مەولوود و كرێسمس لە باوەشی قەڵات)دا، ئاهەنگ بۆ یەكتر دەگێڕن.
چەمێك پیرۆزبایی و چیایەك دروود بۆ یادی لەدایكبوونی عیسای مەسیح و مەحەمەدەل مستەفا.